Σύμφωνα με τις απόψεις
αρκετών αναλυτών και αξιωματούχων, τα βασικά χαρακτηριστικά της κρίσης
την κατατάσσουν ως εισβολή και κατοχή εδαφών ξένης χώρας
Τα πρόσφατα δραματικά γεγονότα στην
Ουκρανία και ειδικότερα στην Κριμαία, προβλέψεις για τα οποία είχαν
αποκαλυφθεί και μέσα από τα WikiLeaks, είναι βέβαιο ότι θα επηρεάσουν
τις μελλοντικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή και όχι μόνο.
Ο Zbigniew Brzezinski, σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας επί προέδρου Κάρτερ (1977-1981), στο βιβλίο του «The Grand Chessboard: American Primacy and its Geostrategic Imperatives» (Η Μεγάλη Σκακιέρα: Η Αμερικανική Πρωτοκαθεδρία και οι Γεωστρατηγικές Επιταγές της) που κυκλοφόρησε το 1997, αναφέρεται εκτεταμένα στη στρατηγική σημασία που έχει για τις ΗΠΑ η περιοχή της Υπερκαυκασίας γενικά, και ειδικότερα η Ουκρανία. Ο Αμερικανός προεδρικός σύμβουλος γράφει, μεταξύ άλλων, ότι χωρίς την Ουκρανία η Ρωσία παύει να είναι μια αυτοκρατορία. Με την Ουκρανία γίνεται αυτοκρατορία. Η νέα διεθνής τάξη πραγμάτων υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ χτίζεται ενάντια στη Ρωσία και πάνω στα τεμαχισμένα τμήματά της. Η Ουκρανία είναι το προπύργιο της Δύσης ενάντια στην προσπάθεια αναγέννησης της Σοβιετικής Ενωσης.
Οι απόψεις αυτές του τότε προεδρικού συμβούλου φαίνεται ότι υπήρξαν καθοριστικές για την πολιτική των ΗΠΑ στην περιοχή, αφού υψηλά ιστάμενοι αξιωματούχοι της αμερικανικής διοίκησης επί σειρά ετών έκαναν διαρκείς αναφορές στη σημασία της Ουκρανίας. Πιο πρόσφατη η εκτενής αναφορά στην Ουκρανία από τη νέα υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Victoria Nuland, στην πρώτη δημόσια ομιλία της μετά την ανάληψη των νέων καθηκόντων της, τον περασμένο Νοέμβριο, στο διακεκριμένο Ινστιτούτο Atlantic Council με θέμα την Αναγέννηση των Ευρω-Ατλαντικών Σχέσεων.
Αν και η κ. Νούλαντ σχολιάστηκε περισσότερο για τις τελευταίες καθόλου ευπρεπείς αναφορές της στην Ε.Ε., στην ενδιαφέρουσα ομιλία της ασχολήθηκε αρκετά με την πολιτική της Ε.Ε. προς Ανατολάς, γνωστή ως Eastern Partnership, και βέβαια με την κατάσταση τότε στην Ουκρανία ενόψει και της Συνόδου Κορυφής στο Βίλνιους με θέμα ακριβώς αυτή την πολιτική. Σημειολογικά, η κρίση στην Ουκρανία εξερράγη όταν ο πρόεδρός της αρνήθηκε να υπογράψει την ένταξή της στην εν λόγω πολιτική, λέγεται, έπειτα από τις ασφυκτικές πιέσεις της Ρωσίας.
Σύμφωνα με τις απόψεις αρκετών Αμερικανών αναλυτών και αξιωματούχων, τα βασικά χαρακτηριστικά της κρίσης την κατατάσσουν ως εισβολή και κατοχή εδαφών ξένης χώρας. Οι δηλώσεις του Ρώσου προέδρου περί προστασίας του ρωσικού πληθυσμού περιέπλεξαν ακόμη περισσότερο τα πράγματα. Ιδιαίτερη σημασία έχει εδώ και η αναφορά της πρώην υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χίλαρι Κλίντον, σύμφωνα με την οποία η λογική των ενεργειών του προέδρου Πούτιν θυμίζει τη γνωστή από την Ιστορία αντίστοιχη λογική και ενέργειες του Χίτλερ για την προστασία των γερμανόφωνων πληθυσμών που κατοικούσαν στις γειτονικές με τη Γερμανία χώρες (η σχετική δήλωση έγινε σε ειδική εκδήλωση προς τιμήν της κ. Κλίντον, όπως αναφέρει η έγκριτη εφημερίδα «The Washington Post»).
Αναμφισβήτητα, παρά την ύπαρξη ειδικών συμφερόντων της Ρωσίας στην Κριμαία που όμως εξυπηρετούνται μέσα από ειδικές συμφωνίες, η ρωσική κίνηση δημιουργεί ένα σοβαρό προηγούμενο και σε ό,τι αφορά στο σκεπτικό που προβλήθηκε και σε ό,τι αφορά στο επιχειρησιακό σκέλος του, γενικευμένη επίκληση του οποίου θα δημιουργήσει αρκετές εντάσεις στις διεθνείς σχέσεις. Βέβαια, οι ΗΠΑ όφειλαν με τη στάση τους να αποτρέψουν αντίστοιχα γεγονότα του παρελθόντος (βλ. τουρκική εισβολή στην Κύπρο) ώστε να αποκλεισθούν θλιβερές επαναλήψεις. Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι, ακόμη μία φορά, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών κ. Νταβούτογλου αιτιολόγησε τη μετάβασή του στην Κριμαία ως κίνηση ενδιαφέροντος για το μέλλον των τουρκόφωνων Τατάρων. Η κίνηση αυτή ερμηνεύεται ως ακόμη μια προσπάθεια της σπαρασσόμενης από τα σκάνδαλα Τουρκίας να δημιουργήσει προηγούμενο το οποίο θα μπορούσε να επικαλεστεί και σε άλλες περιπτώσεις μουσουλμανικών και τουρκόφωνων πληθυσμών όπως για παράδειγμα στη Θράκη.
Οπως αναφέρεται σε αναλύσεις που δημοσιεύονται στους «New York Times», η κυβέρνηση Ομπάμα, θεωρώντας ότι η κατάσταση δεν είναι καθόλου εύκολη, επικεντρώνεται στον περιορισμό της κρίσης και στη μη παραπέρα κλιμάκωσή της. Οι πολεμικές επιχειρήσεις έχουν αποκλεισθεί, παρά ορισμένες απόψεις περί σκληρής απάντησης των ΗΠΑ που προέρχονται από συντηρητικούς κύκλους. Ετσι, η συζήτηση αφορά τα πολιτικά και οικονομικά μέτρα και κυρώσεις που θα μπορούσαν να ληφθούν προκειμένου να δοθεί ένα ισχυρό μήνυμα στο Ρώσο πρόεδρο. Ηδη υπάρχουν αμερικανικές αποφάσεις για κάποιες κυρώσεις και δημόσια δήλωση για αντιστοίχου τύπου μέτρα κατά αμερικανικών και ευρωπαϊκών επιχειρήσεων από ρωσικής πλευράς. Αφορά επίσης αφ' ενός στην προσπάθεια εξεύρεσης μιας ιδιότυπης «χρυσής τομής» ώστε να μην τεθεί σε σοβαρό κίνδυνο η συνεργασία με τη Ρωσία σε άλλα κρίσιμα θέματα, όπως, για παράδειγμα, η κατάσταση στη Συρία και το Ιράν, αφ' ετέρου στο βαθμό συμμετοχής σε τέτοιου τύπου μέτρα των υπόλοιπων Ευρωπαίων εταίρων όταν αρκετοί από αυτούς εξαρτώνται σε σημαντικό βαθμό από τη Ρωσία κυρίως «ενεργειακά». Αυτοί είναι προφανώς και οι λόγοι για τους οποίους ο Αμερικανός πρόεδρος δεν συμπεριέλαβε τον πρόεδρο Πούτιν στον κατάλογο των Ρώσων αξιωματούχων στους οποίους επέβαλε κυρώσεις.
Η γνωστή πλέον καθόλου διπλωματική αναφορά της κ. V. Nuland σχετικά με την Ε.Ε. για την κρίση στην Ουκρανία αποκαλύπτει το σκεπτικισμό των ΗΠΑ για τον τρόπο αντίληψης της Ε.Ε. σχετικά με την κρίση. Μια πολύ ενδιαφέρουσα ανάλυση του Ιδρύματος Carnegie αναφέρεται σε πέντε «θανάσιμα», όπως τα χαρακτηρίζει, αμαρτήματα της Ε.Ε. σχετικά με την Ουκρανία.
Το πρώτο αναφέρεται στη λάθος αντίληψη της Ε.Ε. σχετικά με τις πραγματικές προθέσεις των Ουκρανών συνομιλητών τους, αλλά και της Ρωσίας η οποία λειτουργεί, αποφασίζει και κινείται με διαφορετικά κριτήρια και σε διαφορετικό μήκος κύματος. Για τη Ρωσία η υπόθεση της Ουκρανίας δεν είναι μια απλή υπόθεση. Είναι ζήτημα επιβίωσης από τον «Δυτικό εχθρό», όσο και αν πολιτικοί παρατηρητές στην Ε.Ε. θεωρούν την άποψη αυτή αστεία.
Το δεύτερο αναφέρεται στο ότι η Ε.Ε., μη αντιλαμβανόμενη αυτή την πραγματικότητα, δεν θεώρησε ότι βρίσκεται, ουσιαστικά, στο επίκεντρο μιας γεωπολιτικής κρίσης.
Το τρίτο αφορά στην αδυναμία της Ε.Ε. να συντονίσει την πολιτική της προς Ανατολάς με τις ΗΠΑ. Κατά τους Αμερικανούς αναλυτές, η Ε.Ε. δεν πρέπει να κάνει τέτοιου τύπου κινήσεις χωρίς την πλήρη στήριξη των ΗΠΑ.
Το τέταρτο αφορά στο γεγονός ότι η Ε.Ε. δεν μπόρεσε η ίδια να στηρίξει αποφασιστικά την πολιτική της προς Ανατολάς, αφού υπήρχαν για την πολιτική αυτή σοβαρές διαφωνίες στο εσωτερικό της, ενώ το πέμπτο αναφέρεται στην αδυναμία της Ε.Ε. να εκτιμήσει το πόσο ελκυστικό είναι για αρκετούς Ουκρανούς το ευρωπαϊκό μοντέλο.
Ηδη ανακοινώθηκε η ημερομηνία διεξαγωγής του δημοψηφίσματος στην Κριμαία και το προς ψήφιση ερώτημα. Οπως φαίνεται, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος αυτού θα είναι υπέρ της ανεξαρτησίας της χερσονήσου και της προσάρτησής της στη Ρωσία. Ανεξάρτητα από το θέμα της νομιμότητας που προέκυψε μετά τη σχετική δήλωση του προέδρου Ομπάμα, όπως και στην περίπτωση του Κοσσυφοπεδίου, θα δημιουργηθεί ένα νέο προηγούμενο με όσες συνέπειες αυτό θα έχει για την περιοχή και το διεθνές σύστημα. Κατά μία ειρωνεία της τύχης, και τώρα όπως και στην περίπτωση της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας, τα γεγονότα εξελίχθηκαν σε περίοδο Ολυμπιακών Αγώνων.
Τελικά το ολυμπιακό πνεύμα δεν είναι αρκετό για την αποτροπή κρίσεων.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
