Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν: Ο «σουλτάνος» τα έχει χάσει

Η ανοιχτή, δημοκρατική Τουρκία με ευρωπαϊκό προσανατολισμό δεν υπάρχει πια ούτε σε εξαγγελίες

Μποζανίνου ΤάνιαΣυνωμοσιολιόγος, βλέπει παντού εχθρούς, δακτύλους από το εξωτερικό και οργανωμένα («ψεκασμένα») σχέδια εναντίον του. Νευρικός, χάνει συνεχώς την ψυχραιμία του. Μεγαλομανής, γεμίζει την Τουρκία με μεγαλεπήβολα έργα αμφιβόλου αισθητικής και χρησιμότητας - ξεχωρίζει το γνωστό ως «τρελό σχέδιο» να φτιαχτεί ένας δεύτερος Βόσπορος με τη μορφή ενός τεράστιου θαλάσσιου καναλιού. Λαϊκιστής, κυκλοφόρησε γιγαντοαφίσες με τη φάτσα του να ποζάρει σαν υπερήρωας και με ένα σύνθημα γραμμένο με μεγάλα κεφαλαία γράμματα: «SAGLAM IRADE» - που σημαίνει «Σιδερένια θέληση», το οποίο, όπως ήταν φυσικό, βανδαλίστηκε σε «Σιδερένιος φασίστας». «Σιδερένια διαφθορά», «Σιδερένιος εχθρός του λαού» κτλ. Ολο και περισσότεροι θέτουν το ερώτημα: Ο ισλαμιστής «σουλτάνος» Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει επαφή με την πραγματικότητα; Το μόνο σίγουρο είναι ότι έχει χάσει την επαφή με τη δημοκρατία.

Η ανοιχτή, δημοκρατική, «δυτική» Τουρκία που θα αγκάλιαζε τις μειονότητες και θα είχε μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες - την οποία υποσχόταν ο Ερντογάν - δεν υπάρχει πια. Η ευρωπαϊκή πορεία της χώρας έχει σχεδόν εκτροχιαστεί. Ο πρωθυπουργός φέρεται αυταρχικά και παρεμβαίνει στην ιδιωτική ζωή των πολιτών: περνάει νόμους που περιορίζουν τις πωλήσεις αλκοόλ και κάνει υποδείξεις για έργα τέχνης. Η εξωτερική πολιτική την οποία ακολουθεί έχει αποξενώσει παλιούς συμμάχους, όπως την Αίγυπτο, τη Συρία, ακόμη και τις ΗΠΑ. Ο Ερντογάν αφιερώνει πολλή ενέργεια στο κυνήγι όσων τον επικρίνουν: γονατίζει επιχειρηματίες που δεν τον υποστηρίζουν με εξοντωτικούς ελέγχους και πρόστιμα, μηνύει όσους τον επικρίνουν με το επιχείρημα ότι τον συκοφαντούν.

Η κατάσταση επιδεινώθηκε στα μέσα Δεκεμβρίου, όταν εισαγγελείς διατύπωσαν κατηγορίες για διαφθορά εναντίον των επιχειρηματιών γιων τριών υπουργών, καθώς και του γιου του ίδιου του Ερντογάν. Ο πρωθυπουργός κατηγόρησε το «παράλληλο κράτος» που έχουν στήσει οι οπαδοί του κινήματος του Φετχουλάχ Γκιουλέν, του αυτοεξόριστου (στις ΗΠΑ) κληρικού που αρχικά υποστήριζε το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του Ερντογάν αλλά τελευταίως φαίνεται ότι τα έσπασε μαζί του. Ως απάντηση ο πρωθυπουργός μετέθεσε δυσμενώς 5.000 αστυνομικούς και εισαγγελείς, τους οποίους κατηγορεί ότι συνωμοτούν εναντίον του.   

Τις τελευταίες ημέρες το παιχνίδι χόντρυνε, καθώς κυκλοφόρησαν στο YouTube ηχητικά ντοκουμέντα με τον Ερντογάν να ζητεί από καναλάρχη να «κόψει» ηγέτη της αντιπολίτευσης από τον αέρα, να συνεννοείται με επιχειρηματία για το αν θα είναι τουρκικές ή δυτικές και αν θα έχουν μπιντέ οι τουαλέτες σε δύο βίλες που του χτίζει (ως μίζα για αντάλλαγμα που η περιοχή έπαψε να προστατεύεται περιβαλλοντικά προκειμένου να χτιστούν βίλες). Σε άλλες συνομιλίες που αναρτήθηκαν στο YouTube, ο Ερντογάν συζητεί το μαγείρεμα δημοσκοπήσεων εις βάρος της αντιπολίτευσης, την απόλυση τριών δημοσιογράφων και ενός γραφίστα επειδή δημοσίευσαν ρεπορτάζ που επικρίνει την πολιτική Υγείας της κυβέρνησης και άλλα φαιδρά.

Ποιος τα έβγαλε όλα αυτά στη δημοσιότητα; ρώτησε «Το Βήμα» δημοσιογράφο που, για ευνόητους λόγους, δεν θέλησε να μιλήσει επωνύμως. «Οι εισαγγελείς παρακολουθούσαν επί μήνες επιχειρηματίες και άλλους. Τις συνομιλίες αυτές τις υπέκλεψαν διότι ο Ερντογάν τηλεφώνησε σε ανθρώπους που βρίσκονταν υπό παρακολούθηση. Ως φαίνεται, μετά και τις δυσμενείς μεταθέσεις εισαγγελέων και αστυνομικών, ελήφθη η απόφαση από μέσα να βγάλουν στη δημοσιότητα τις συνομιλίες αυτές για να μάθει ο κόσμος πώς λειτουργεί το σύστημα στην Τουρκία» απάντησε.     

Η Τουρκία σήμερα είναι από τις χειρότερες χώρες παγκοσμίως όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου. Ολοι οι τούρκοι δημοσιογράφοι με τους οποίους έχει μιλήσει «Το Βήμα» τον τελευταίο ένα-ενάμιση χρόνο δεν επιθυμούν να δημοσιευθεί το όνομά τους από τον φόβο αντιποίνων. Μάλιστα δημοσιογράφος που μίλησε (ανωνύμως) στο «Βήμα» γι' αυτό το ρεπορτάζ, παρακάλεσε την επομένη να μη δημοσιευθούν καθόλου τα λόγια του λόγω της περίπτωσης να παρακολουθείται το τηλέφωνό του.

Πρωθυπουργός και σύμβουλοι «Σήμερα κυβερνούν τη χώρα έξι άνθρωποι»
«Ο Ερντογάν μοιάζει πολύ νευρικός τελευταία» - υπάρχουν φήμες ότι έφθασε στο σημείο να χαστουκίσει έναν υπουργό του. «Οποιοι δεν του αρέσουν - αστυνομικοί, δικαστές, δημοσιογράφοι, επιχειρηματίες - τους βάζει στο περιθώριο» λέει στο «Βήμα» ο «Αλτάν» (σ.σ.: δεν είναι αυτό το πραγματικό του όνομα γιατί, όπως μας εξηγεί θορυβημένος, φοβάται αντίποινα από την κυβέρνηση αν μιλήσει ανοιχτά). Δημοσιογράφος και ο ίδιος, τονίζει το πρόσφατο παράδειγμα συναδέλφου του που «μίλησε εναντίον του Ερντογάν και βρέθηκε στο Αζερμπαϊτζάν».

«Από άποψη δημοκρατίας, η Τουρκία έχει πάει πίσω το τελευταίο διάστημα. Παράλληλα, η οικονομία πλήττεται, η λίρα έχασε 20%. Ημουν ανάμεσα σε εκείνους που πιστεύαμε ότι ο Ερντογάν προσπαθούσε πραγματικά να αλλάξει τη χώρα. Στο δημοψήφισμα του 2010 είχαμε ψηφίσει "ναι" γιατί θεωρήσαμε ότι έπρεπε να τροποποιηθεί το Σύνταγμα που είχαν φτιάξει οι πραξικοπηματίες και ότι αυτή ήταν μια ευκαιρία για να πάει η Τουρκία προς το καλύτερο».

Πότε ακριβώς άλλαξε ο Ερντογάν; τον ρωτάμε. «Από το δημοψήφισμα του 2010 και μετά άρχισε να αλλάζει και το 2011 άλλαξε τελείως. Δεν σκέφτεται πλέον δημοκρατικά και έχει γίνει πολύ φανατικός». Ο «Αλτάν» φέρνει το παράδειγμα 10 βουλευτών που αποχώρησαν από το ΑΚΡ και αποκάλυψαν ότι «κάθε Τρίτη ο πρωθυπουργός μαζεύει την Κοινοβουλευτική Ομάδα και τους μιλάει αλλά κανένας από αυτούς δεν έχει το δικαίωμα να μιλήσει. Σήμερα, την Τουρκία κυβερνάνε έξι άτομα: ο Ερντογάν και πέντε σύμβουλοί του».  

«Στις τελευταίες εκλογές, ο Ερντογάν έλαβε 49,9%. Στις επόμενες εκλογές» - δημοτικές στις 30 Μαρτίου, προεδρικές και βουλευτικές το 2015 - «παρά τα ντοκουμέντα για τη διαφθορά του πρωθυπουργού που δόθηκαν στη δημοσιότητα και τη νευρικότητα που δείχνει ο ίδιος, το ΑΚΡ θα αναδειχθεί πάλι πρώτο κόμμα σύμφωνα με τις μέχρι στιγμής δημοσκοπήσεις αλλά θα χάσει πολλή από τη δύναμή του» καταλήγει.

Αυταρχισμός χωρίς όρια

Η Τουρκία έρχεται δεύτερη, μετά την Κίνα, στις προσπάθειες περιορισμού του Internet. Νέος νόμος δίνει την εξουσία σε μια κυβερνητική υπηρεσία να μπλοκάρει την πρόσβαση σε ιστοσελίδες χωρίς δικαστική παραγγελία αν το περιεχόμενό τους κριθεί «προσβλητικό».  

Ο φίλος που έγινε εχθρός

Ο Ερντογάν εξαπολύει μύδρους εναντίον της οργάνωσης του μέχρι πρότινος συμμάχου του Φετουλάχ Γκιουλέν την οποία αποκαλεί «παράλληλο κράτος», κατηγορεί ότι «έχει τυλίξει γύρω από το μικρό της δαχτυλάκι» κόμματα, επιχειρηματίες και ΜΜΕ και χαρακτηρίζει τα μέλη της «προδότες, ληστές και χασισοπότες».

Απώλειες από (κεντρο)αριστερά

Δημοσκόποι εκτιμούν ότι οι φιλελεύθεροι αριστεροί ψηφοφόροι του Ερντογάν, εκείνοι δηλαδή που τον ψήφιζαν επειδή ήταν ευρωπαϊστής και προωθούσε το Ισλάμ στη βάση της προσωπικής ελευθερίας, καθώς και το (θρησκευτικό) κίνημα του Γκιουλέν έχουν πάψει να υποστηρίζουν τον τούρκο πρωθυπουργό, εξ ου οι απώλειες στα ποσοστά του.