O Κρίστιαν Ντύκερχοφ είναι η προσωποποίηση αυτού που λέγεται «ηθικός
έμπορος», αυτό είναι και το μήνυμα που θέλει να στείλει ως πρόεδρος της"
Ένωσης ενός Ειλικρινούς Εμπόρου" στο Αμβούργο. Η ένωση υπερασπίζεται
τις αρχές της ορθότητας, της δικαιοσύνης, της ακρίβειας και του ήθους
στην επαγγελματική ζωή ενός επιχειρηματία και θέλει να διαδώσει διεθνώς
αυτή την πρακτική. Προσπάθειες 500 χρόνων που όμως αυτήν την περίοδο
προσκρούουν σε ανυπέρβλητες δυσκολίες.
Ηθική πυξίδα
Ο λόγος αφορά στο πιο σημαντικό πυλώνα της οικονομίας, τον
χρηματοπιστωτικό, που κυλιέται σε ένα βούρκο από ψέματα και απάτες.
Μόλις την περασμένη εβδομάδα η ΕΕ επέβαλε ένα τεράστιο πρόστιμο ύψους
1,7 δις ευρώ σε μια σειρά μεγάλων ιδιωτικών τραπεζών για ένα από τα
μεγαλύτερα χρηματοπιστωτικά σκάνδαλα της ιστορίας, με επιπτώσεις στην
ευρύτερη οικονομία: σε αυτό της χειραγώγησης των διατραπεζικών επιτοκίων
Libor επί σειρά ετών. Όμως αυτό δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου.
Οι ίδιοι πρωταγωνιστές βρίσκονται στο επίκεντρο υποψιών για «μαγείρευμα»
συναλλαγματικών ισοτιμιών, χειραγώγηση των τιμών αργού πετρελαίου και
απαγορευμένες συμφωνίες στην αγορά συναλλάγματος. Δεν περνάει μέρα χωρίς
είδηση για παρανομίες στους πάνω ορόφους των τραπεζών. Μπορείς κανείς
βέβαια να τιμωρήσει τον ανήθικο τραπεζίτη με χρηματική ποινή, μόνο ο
φόβος ότι τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει είναι υπαρκτός
. Λείπει ένα
ρυθμιστικό πλαίσιο, αλλά και μια ηθική πυξίδα, υπογραμμίζουν οι
εμπειρογνώμονες.
Κανόνες συμπεριφοράς
Η μεταστροφή άρχισε αρχές του1980. «Ξαφνικά», λέει ο Ντύκερχοφ,
«η ανηλεής προαγωγή ίδιων συμφερόντων χωρίς σεβασμό στους άλλους
θεωρήθηκε σωστή τακτική». Αυτό που είχε σημασία ήταν η προσωπική
επιτυχία πάνω από όλα και όλους. Ξαφνικά σε ελάχιστο χρονικό διάστημα
υπήρχαν άνθρωποι που έγιναν πάμπλουτοι χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της
εσωτερικής ενημέρωσης. «Ο κίνδυνο να γίνει κανείς αντιληπτός εκείνη την
εποχή ήταν ελάχιστος», θυμάται η Ντορoτέα Σέφερ, καθηγήτρια στον τομέα
χρηματαγορών του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών (DIW). «Επί
πλέον τα τεράστια κέρδη από τις παρανομίες και τα boni δεν βρίσκονταν σε
καμιά αναλογία με τις πιθανές χρηματικές ποινές».
Με αυτήν τη λογική
ήρθε η ιδέα στους τραπεζίτες να χειραγωγήσουν τα διατραπεζικά επιτόκια
θέλοντας να μεγιστοποιήσουν το περιθώριο κερδών από το δανεισμό και τα
χαρτοφυλάκια παραγώγων.
Εποπτεία και διαφάνεια θα ήταν ένα τρόπος περιορισμού αυτών των
παράνομων τακτικών, που όμως δεν επαρκεί κατά τον Αντρέ Σπάισερ,
καθηγητή στο Cass Business Center στο City University του Λονδίνου.
«Ρυθμιστικό πλαίσιο είναι τμήμα της λύσης, αποφασιστικής σημασίας όμως
είναι η υιοθέτηση κανόνων συμπεριφοράς υψηλού ηθικού επιπέδου σε
ολόκληρο τον κλάδο. Το σκάνδαλο με το διατραπεζικό επιτόκιο Libor, στο
οποίο συμμετείχαν ουσιαστικά όλες οι μεγάλες τράπεζες, έδειξε ότι δεν
επρόκειτο για περιθωριακό φαινόμενο, αλλά για ένα φαινόμενο που έχει να
κάνει με την κουλτούρα σε ολόκληρη τη χρηματοπιστωτική βιομηχανία».
Ειρήνη Αναστασοπούλου, die WeltΥπεύθ. Σύνταξης Μαρία Ρηγούτσου
