25 Νοεμβρίου 2013

Η ανάδυση ενός μεγαλύτερου Κουρδιστάν


Ο Ted Galen Carpenter, ερευνητής στο Cato Institute και αρθρογράφος στο THE NATIONAL INTEREST σε άρθρο γνώμης με τίτλο «The Rise of Greater Kurdistan» αναφέρεται στην ανάγκη αναπροσαρμογής της πολιτικής των ΗΠΑ σχετικά με το Κουρδικό Ζήτημα.Αυτή η προσαρμογή θα λαμβάνει υπόψη τα σημερινά δεδομένα, την ευρεία δηλαδή αυτονομία του Ιρακινού Κουρδιστάν, την de facto αυτονομία των κουρδικών περιοχών της Συρίας, αλλά και το ενδεχόμενο συνένωσης των δύο περιοχών, με την επίσης ενδεχόμενη ανακήρυξη της ανεξαρτησίας τους.Όπως επισημαίνει ο αρθρογράφος ο κουρδικός λαός, η μεγαλύτερη εθνοτική ομάδα στον κόσμο χωρίς κράτος, αποτελούσε για δεκαετίες πηγή αστάθειας για την Τουρκία, το Ιράκ και το Ιράν, αλλά με το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου στη Συρία προστέθηκε μια ακόμη σημαντική παράμετρος.
Για μήνες οι κουρδικές ανταρτικές δυνάμεις της Συρίας πολέμησαν και τελικά επικράτησαν εναντίον των ισλαμικών δυνάμεων της Al Nusra και του Ισλαμικού Κράτους του Ιράκ και της Ανατολής (ISIL), που διατηρούν και οι δύο δεσμούς με την Αλ Κάιντα, ενώ ενίσχυσαν την κυριαρχία τους στην περιοχή της ΒΑ Συρίας λόγω της κατάρρευσης του καθεστώτος Άσσαντ.
Μετά τις πρόσφατες νίκες κατά των ισλαμικών δυνάμεων, στα τέλη Οκτωβρίου και στις αρχές Νοεμβρίου, οι Κούρδοι ηγέτες πέρασαν στο επόμενο στάδιο, αναγγέλλοντας τη δημιουργία μιας «μεταβατικής αυτόνομης κυβέρνησης» για την κουρδική περιοχή της Συρίας. Είναι σαφές ότι δεν πρόκειται για ένα προσωρινό μέτρο, ενώ με την ίδια ανακοίνωση επιβεβαιώθηκε ότι θα ακολουθήσουν σύντομα εκλογές για μια μόνιμη κυβέρνηση.

Οι εν λόγω εξελίξεις προκάλεσαν την ανησυχία των γειτονικών κρατών. Μολονότι ο Άσσαντ μοιάζει να έχει ξεγράψει την όποια πιθανότητα ανάκτησης των κουρδικών περιοχών, τουλάχιστον έως την επικράτησή του έναντι των Σουνιτών Αράβων, η Άγκυρα και η Βαγδάτη αρχίζουν να διερευνούν τις επιπτώσεις για τις χώρες τους από την ανάδυση μιας νέας, ουσιαστικά ανεξάρτητης, κουρδικής οντότητας.

Οι Τούρκοι ηγέτες μοιάζουν ολοένα πιο αμήχανοι ως προς τη διαχείριση του Κουρδικού Ζητήματος. Η Άγκυρα είχε πολεμήσει για δεκαετίες με την αποσχιστική οργάνωση του PKK, ενώ οι Τούρκοι ηγέτες είχαν θορυβηθεί από την δημιουργία του Ιρακινού Κουρδιστάν, μετά την επιβολή ζώνης απαγόρευσης πτήσεων από τις ΗΠΑ τη δεκαετία του ’90.Η κυβέρνηση του Πρωθυπουργού, Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν, κατέβαλε ωστόσο τα τελευταία χρόνια σοβαρές προσπάθειες για την επίλυση του εσωτερικού κουρδικού προβλήματος επιλέγοντας την πολιτική διαδικασία από τις στρατιωτικές συγκρούσεις. Παράλληλα οι σχέσεις της Τουρκίας με το Ιρακινό Κουρδιστάν απέκτησαν μια πολύ πιο σύνθετη μορφή με την οικονομική συνεργασία να ενισχύεται ολοένα περισσότερο.

Οι τουρκικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν το Κουρδιστάν ως έναν ελκυστικό επενδυτικό προορισμό, ενώ οι πετρελαϊκοί αγωγοί μεταξύ του βόρειου Ιράκ και της Τουρκίας αποδεικνύονται αμοιβαία επωφελείς. Παράλληλα με τους οικονομικούς λόγους η Άγκυρα εξετάζει ίσως την υιοθέτηση μιας πιο ευέλικτης στάσης έναντι της Περιφερειακής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν και για λόγους ασφάλειας, καθώς λόγω της αναζωπύρωσης της βίας στο Ιράκ πολλοί Τούρκοι επιθυμούν μια σταθερή και ειρηνική περιοχή που θα διοικείται από την ΠΚΚ , ως μιας ουδέτερης ζώνης μεταξύ της Τουρκίας και του ασταθούς Ιράκ.

Παρά ταύτα οι Τούρκοι είναι ανήσυχοι από την ανάδυση μιας ακόμη de facto κουρδικής πολιτικής οντότητας στα σύνορα της χώρας τους, την οποία έχουν από καιρό χαρακτηρίσει ως μη αποδεκτή. Ο αναπληρωτής Π/Θ της Τουρκίας, Bulent Arinc, δήλωσε ότι η χώρα του εμμένει στην εδαφική ακεραιότητα της Συρίας, επισημαίνοντας ότι η Τουρκία δεν θα επιτρέψει την δημιουργία μιας κουρδικής αυτόνομης περιοχής στο συριακό έδαφος.Οι Τούρκοι αξιωματούχοι φοβούνται ότι μια αυτόνομη κουρδική οντότητα στη Συρία θα ενώνονταν σύντομα με τους αδελφούς τους στο Ιράκ, σχηματίζοντας ένα μεγαλύτερο Κουρδιστάν, το οποίο θα μπορούσε να καταστεί ένας ακαταμάχητος μαγνήτης για την κουρδική μειονότητα της Τουρκίας.

Η πολιτική της Τουρκίας έναντι του Κουρδικού Ζητήματος μοιάζει σήμερα διφορούμενη και συγκεχυμένη. Το σίγουρο ωστόσο είναι ότι οι Τούρκοι αξιωματούχοι προσπαθούν να αποφύγουν την ανάδυση του Κουρδικού Ζητήματος ως κυρίαρχου στις υποθέσεις της Μέσης Ανατολής. Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι, από την άλλη πλευρά, δρουν σπασμωδικά. Δεν έχουμε ενδείξεις μιας συνολικής πολιτικής, επισημαίνει ο αρθρογράφος, μολονότι καθίσταται ολοένα πιο σαφές ότι το Κουρδικό Ζήτημα αναδεικνύεται ως καθοριστικός και πιθανώς διασπαστικός παράγοντας.

Η Ουάσιγκτον συνεχίζει, επισήμως, να στηρίζει το καθεστώς της Βαγδάτης ως την νομιμοποιημένη κυβέρνηση ολόκληρου του Ιράκ, μολονότι η κεντρική κυβέρνηση διαθέτει ελάχιστη επιρροή στις κουρδικές περιοχές. Η κυβέρνηση Ομπάμα εκφράζει επίσης ανάλογη δέσμευση με της Άγκυρας για την εδαφική ακεραιότητα και κυριαρχία της Συρίας, παρά το γεγονός ότι η χώρα βρίσκεται σε διαδικασία διάσπασης, ενώ η κουρδική περιοχή στα ΒΑ κατευθύνεται γρήγορα προς μια de facto ανεξαρτησία.

Το Κουρδικό Ζήτημα θέτει ομολογουμένως ακανθώδη διπλωματικά προβλήματα στην Ουάσιγκτον. Οι κουρδικοί πληθυσμοί στο Ιράκ αποτελούν σίγουρα τους πιο δημοκρατικούς, τους πιο φιλοδυτικούς και υπέρμαχους της ελεύθερης αγοράς, σε αυτή την πολυτάραχη χώρα και μολονότι είναι πολύ νωρίς για να αποφανθεί κανείς με βεβαιότητα ανάλογος αναμένεται ότι θα είναι και ο προσανατολισμός των Κούρδων της Συρίας. Οι χώρες ωστόσο της Μέσης Ανατολής ανησυχούν έντονα για τις επιπτώσεις από την διεύρυνση της κουρδικής αυτονομίας και η Ουάσιγκτον διστάζει να αγνοήσει, πολύ περισσότερο να απορρίψει τις εν λόγω ενστάσεις.
Οι Αμερικανοί ηγέτες οφείλουν ωστόσο να διερωτηθούν, καταλήγει ο αρθρογράφος, εάν η σημερινή πολιτική ενός ενιαίου Ιράκ και μιας ενιαίας Συρίας έχει κάποια σχέση με την πραγματικότητα. Η ανάπτυξη σχέσεων με ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν που θα περιλαμβάνει τις ιρακινές και συριακές περιοχές θα προκαλούσε αναμφίβολα την δυσαρέσκεια της Συρίας, του Ιράκ και της Τουρκίας, αλλά ένα από τα πιο κρίσιμα τεστ για κάποιον ηγέτη είναι να αναγνωρίζει πότε καθίσταται αβάσιμη μια ασκούμενη πολιτική. Οι Αμερικανοί ηγέτες θα πρέπει να αρχίσουν επιτέλους εξετάζουν εάν έχει έρθει η ώρα για το Κουρδικό Ζήτημα.

http://nationalinterest.org/commentary/the-rise-greater-kurdistan-9454?page=1
Δύο δημοσιεύματα, το ένα του Tim Lister στην ιστοσελίδα του CNN Al Qaeda advancing in Syria, one town at a time») και το δεύτερο του Selcan Hacaoglu στο BLOOMBERG Islamists Take Root on Turkey-Syria Border as Battle Blurs Lines») αναφέρονται στις ισχυροποίηση των ισλαμικών δυνάμεων, που διατηρούν δεσμούς με την Αλ Κάιντα, στη Συρία, έναντι του Ελεύθερου Συριακού Στρατού, με την κατάληψη νέων πόλεων στα σύνορα με την Τουρκία.Αμερικανοί αναλυτές και Κούρδοι ηγέτες αποδίδουν το γεγονός εν μέρει στην ανοχή, αν όχι στήριξη που τους παρέχει η Τουρκία.
http://edition.cnn.com/2013/11/24/world/meast/syria-al-qaeda-advances/index.html?iref=allsearch
http://www.bloomberg.com/news/2013-11-24/islamists-take-root-on-turkey-syria-border-as-battle-blurs-lines.html