Η κατάσταση στην Αίγυπτο αρχίζει να
αποκτά χαρακτηριστικά εμφύλιας διαμάχης. Η ανυποχώρητη στάση των δύο
κυριότερων παικτών (στρατού και Μουσουλμανικής Αδελφότητας) επιτείνει
τις αντιθέσεις, δυσχεραίνοντας τις όποιες προσπάθεις εξομάλυνσης. Οσο το
χάσμα διευρύνεται, ο κίνδυνος είναι, ακόμη και αν τα αντιμαχόμενα μέρη
συνειδητοποιήσουν το μέγεθος της κρίσης σε μεταγενέστερο στάδιο, να μην
υπάρχει πλέον πεδίο συνεννόησης.
Ο στρατός δεν αρκέστηκε στην αποκαθήλωση Μόρσι. Δεν έχει εμφανίσει τον εκλεγμένο πρόεδρο επί σχεδόν δύο μήνες, φυλακίζει αδιακρίτως τα σημαντικότερα στελέχη της Αδελφότητας, σκοτώνει ή εξαφανίζει κατά το δοκούν αντιφρονούντες, στους οποίους βάζει την ταμπέλα του τρομοκράτη για να νομιμοποιήσει τις πράξεις του, επαναφέροντας τον παραδοσιακό αυταρχισμό των αραβικών καθεστώτων. Αυτόν που υποτίθεται ότι καταδικάστηκε στην πορεία των αραβικών εξεγέρσεων!
Το στρατοκρατικό σύστημα έχει αποφασίσει πως τώρα είναι η ευκαιρία να αποτελειώσει τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, συνεπώς επιχειρεί να καταστήσει τη νόμιμη παρουσία τους τόσο ασφυκτική ώστε να τους ωθήσει εκ νέου εκτός νόμου. Ετσι, εκτιμά ότι θα τεθούν στο πολιτικό και κοινωνικό περιθώριο, αναζητώντας μέσα από τον εξτρεμισμό (εγχώριο ή εξωχώριο) και τις παράνομες πρακτικές ρόλο στις εξελίξεις. Αυτό θα καταστήσει ευκολότερη τη δαιμονοποίησή τους, την ταύτισή τους με τη διεθνή τρομοκρατία -άρα τη νομιμοποίηση καταστολής- και τη σταδιακή απαξίωσή τους στους κόλπους της αιγυπτιακής κοινωνίας.
Ωστόσο, το παρόν κατεστημένο, που φαίνεται να αποτελεί τη φυσική συνέχεια του καθεστώτος Μουμπάρακ, οφείλει εγκαίρως να αντιληφθεί ότι οι συσχετισμοί θα κριθούν από την πορεία της οικονομίας και όχι από το αποτέλεσμα της διαμάχης τους με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Η δημιουργία ενός νέου Συντάγματος, στο οποίο θα γίνεται ειδική αναφορά στο σεβασμό των δικαιωμάτων των μειονοτήτων και των πολιτικών και θρησκευτικών ελευθεριών, η διακοπή της βίαιης καταστολής κάθε διαδήλωσης, διαχωρίζοντας έτσι τους απλούς υποστηρικτές από τα ταραχοποιά στοιχεία, χωρίς βέβαια να διαταραχθεί η δημόσια τάξη, και το κυριότερο η έμφαση στην ανάκαμψη της οικονομίας είναι οι ενδεδειγμένες ενέργειες από πλευράς ματαβατικής κυβέρνησης προκειμένου να προκύψει προοπτική διεξόδου από το σημερινό τέλμα.
Ασφαλώς, τα παραπάνω βήματα είναι απαραίτητα για να διασφαλιστεί και η αδιάλειπτη ροή χρηματοδότησης από τη Δύση, παρ' ότι είναι δελεαστικό ότι συγκεκριμένες χώρες του Κόλπου έχουν εκδηλώσει την επιθυμία να υπερκαλύψουν τις όποιες πιθανές οικονομικές απώλειες, χωρίς μάλιστα να θέτουν «δύσκολες» προϋποθέσεις. Κάτι τέτοιο θα απέκοπτε τη σημερινή ηγεσία της Αιγύπτου από τους δυτικούς της εταίρους, περιορίζοντας δραματικά τα εργαλεία πίεσης ΗΠΑ και Ε.Ε. Επακόλουθα, το ρίσκο διάρρηξης των σχέσεων είναι ορατό, καθιστώντας το Κάιρο προνομιακό συνομιλητή καθεστώτων αμφιβόλου ποιότητας και προθέσεων.
Αρα, η Δύση, παρ' ότι πρέπει να εξακολουθήσει να πιέζει προς την κατεύθυνση σεβασμού του δικαιώματος στην ελεύθερη έκφραση, την αντιμετώπιση των συγκεντρώσεων χωρίς βίαια μέσα και την έναρξη μιας πολιτικής διαδικασίας διαλόγου με τη συμμετοχή όλων, οφείλει αφ' ενός να διατηρήσει, αν όχι να αυξήσει, το βαθμό εμπλοκής της, αφ' ετέρου να κατανοήσει πως αν δεν καταστεί δυνατή μια ειρηνική επίλυση, κάποιο από τα δύο μέρη στο τέλος θα επικρατήσει. Και επί του παρόντος ο στρατός διατηρεί σαφές προβάδισμα.
Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, από τη μεριά τους, επιβεβαιώνουν ότι η έννοια «μετριοπαθές Ισλάμ» είναι απλά και μόνο μια φαντασίωση κάποιων κύκλων που εκφράζουν περισσότερο ευσεβείς πόθους παρά την πραγματικότητα. Ο σεκταρισμός δεν αλλάζει στην ουσία του, όποιο και αν είναι το ιδεολογικό περίβλημα. Αν και εκδιώχθηκαν από την εξουσία με πραξικοπηματικό τρόπο, οι μέθοδοι που ακολούθησαν, είτε κατά τη διακυβέρνηση Μόρσι (βλ. εισαγωγή σαρίας στο Σύνταγμα, συγκέντρωση εξουσιών στον πρόεδρο) είτε κατόπιν της πτώσης τους, παραπέμπουν σε έναν εξτρεμιστικό σχηματισμό, με μια ατζέντα γεμάτη μισαλλοδοξία και φανατισμό. Οι επιθέσεις σε χριστιανικές εκκλησίες είναι το κερασάκι στην τούρτα, εντούτοις το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η ευκολία με την οποία προστρέχουν σε παράνομες ενέργειες, καθώς και η προθυμία ορισμένων να διασυνδεθούν με τρομοκρατικά δίκτυα, χάριν της εξυπηρέτησης των σκοπών τους.
Η εν λόγω οργάνωση, που κατάφερε να ριζώσει στην αιγυπτιακή κοινωνία σε βάθος χρόνου, υποκαθιστώντας τις κρατικές δομές και προσφέροντας τα στοιχειώδη αγαθά στους οικονομικά και κοινωνικά αποκλεισμένους, πλέον βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη πρόκληση της ιστορίας της. Θα επιστρέψει στην παρανομία, τέχνη που τόσο καλά κατέχει, θα αναπτύξει ένα χαμηλό προφίλ, μακριά από τη βία, προετοιμαζόμενη για τις εκλογές, όποτε αυτές γίνουν, θα ριζοσπαστικοποιηθεί ώστε να μπορέσει αποτελεσματικότερα να αμφισβητήσει το status quo, ή θα αναζητήσει συμμάχους στο πρόσωπο των απανταχού Αδελφών Μουσουλμάνων αλλά και πιο ακραίων στοιχείων, μετεξελίσσοντας μέρος της χώρας σε προπύργιο τζιχαντιστών; Πάντως, οι επιλογές της ηγεσίας δεν δεσμεύουν απαραίτητα όλα τα στελέχη, τα οποία κάλλιστα ενδέχεται να επιλέξουν άλλους δρόμους για την επιβίωση ή την εκ νέου προώθηση των «ιδανικών» τους.
Στο εκρηκτικό μείγμα της περιοχής, όπου οι οικονομίες καταρρέουν, η Συρία σπαράσσεται από εμφύλιο, μεταφέροντας την κρίση στο εγγύς εξωτερικό, το Ιράκ κυλάει εκ νέου στην αστάθεια, η Λιβύη βρίσκεται στο χάος, διευκολύνοντας τη διέλευση εξτρεμιστών και οπλισμού από το έδαφός της, η Τουρκία καθίσταται ολοένα και λιγότερο εποικοδομητική και προβλέψιμη, με την αναρχία να εκτείνεται από την Τυνησία έως τον Κόλπο, η παρατεταμένη αποσταθεροποίηση στο πολυπληθέστερο κράτος του αραβικού κόσμου θα δημιουργήσει προϋποθέσεις ευρύτερης ανάφλεξης στο σύνολο της περιοχής.
Και εκ των μεγαλύτερων κινδύνων για την Ευρώπη είναι, εκτός από τα κύματα προσφύγων, να δούμε και εξαγωγή τρομοκρατών, οι οποίοι ευδοκιμούν σε συνθήκες κρίσης. Κατόπιν τούτου, ένα είναι βέβαιο: Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες είτε δεν έχουν κάνει αρκετά είτε αδυνατούν να αποτρέψουν ή τουλάχιστον να συγκρατήσουν τις τόσο δυσάρεστες εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα στη γειτονιά μας.
