Του Σάββα Ιακωβίδη
- Με τις ευλογίες των ΗΠΑ ο άξονας Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ
- Η ασφάλεια των υδάτων σημαίνει ασφάλεια των
υδρογονανθράκων από εχθρικές, τρομοκρατικές και άλλες απειλές. Γιατί δεν
πρέπει να υποτιμηθούν οι άλλοι δρώντες
- ΚΑΜΙΑ εταιρεία δεν θα ενδιαφερθεί να επενδύσει δισεκατομμύρια αν, εκ προοιμίου, δεν αισθάνεται ασφαλής στην επένδυσή της
Σε μια «σημαντική και δημιουργική φάση» εισέρχεται η συνεργασία των τριών χωρών, ανέφερε από την πλευρά του ο Υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής της Ελλάδας, Γιάννης Μανιάτης. Έκανε λόγο για ενίσχυση της γεωπολιτικής θέσης Κύπρου και Ελλάδας και για σημαντικό παράγοντα για τη σταθερότητα στη Μεσόγειο.
«Ιστορική» χαρακτήρισε τη συμφωνία των τριών χωρών ο Υπουργός Υδάτινων και Ενεργειακών Πόρων του Ισραήλ, Σιλβάν Σαλόμ, αναφερόμενος σε μείωση του κόστους του ηλεκτρισμού για την Κύπρο και άλλα κοινά έργα που θα ακολουθήσουν. Την περ. Τετάρτη, εγκαινιάζοντας μονάδα αφαλάτωσης στην Επισκοπή, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης κάλεσε την ισραηλινή Κυβέρνηση να εξετάσει σοβαρά το ενδεχόμενο δέσμευσής της για εξαγωγή ισραηλινού φυσικού αερίου από το τερματικό υγροποίησης, που αναμένεται να κατασκευαστεί στην περιοχή Βασιλικού.
«Η ενεργειακή συνεργασία», τόνισε, «μπορεί να καταστεί η κινητήριος δύναμη για μια ενισχυμένη συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών». Ευθύς αναδύεται η εύλογη απορία: Κατά την πρόσφατη επίσκεψη εργασίας στο Ισραήλ, ο Ν. Αναστασιάδης δεν έθιξε αυτό το κεφαλαιώδες ζήτημα; Και αν το έθιξε, ποιαν αντίδραση ή απάντηση είχε από τον Πρωθυπουργό Νετανιάχου;
Με τις ευλογίες των ΗΠΑ
Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης επισήμανε πως «η Κύπρος είναι ο πιο σταθερός εταίρος του Ισραήλ στη περιοχή» -σε αντιδιαστολή, εμφανώς, προς την Τουρκία- «και η εγγύτητά μας με τη διώρυγα του Σουέζ είναι ένας σημαντικός παράγοντας, που ευνοεί τη δημιουργία ενός περιφερειακού ενεργειακού κόμβου στην Κύπρο, για τη μεταφορά φυσικού αερίου από τις χώρες της Αν. Μεσογείου όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και στην Άπω Ανατολή». Ο Πρόεδρος άγγιξε την ουσία και τη διάσταση του ζητήματος, που άπτεται περιφερειακών συμφερόντων και αντιπαραθέσεων. Είναι αυταπόδεικτο πως το Μνημόνιο Συναντίληψης Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ έγινε με την ενθάρρυνση και τις ευλογίες των ΗΠΑ. Δεν είναι τυχαίο που την ίδια μέρα που υπογραφόταν το Μνημόνιο, ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Αντ. Σαμαράς συναντούσε τον Αμερικανό Πρόεδρο, Μπαράκ Ομπάμα.
Αντικείμενο της συνάντησης δεν ήταν μόνο οι διμερείς σχέσεις και τα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας αλλά και οι συσχετισμοί δυνάμεων και τα ενεργειακά συμφέροντα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, σε συνάρτηση πάντα με την Τουρκία, τον συνεχιζόμενο εμφύλιο στη Συρία, την κατάσταση στην Αίγυπτο και την εντεινόμενη παρουσία της Ρωσίας, στρατιωτικά και τώρα και ενεργειακά. Ήδη η Γκάζπρομ υπέγραψε συμφωνία με τους Ισραηλινούς, ενώ ενδιαφέρεται και για το κυπριακό αέριο.
Η περιφερειακή ενεργειακή ασφάλεια και τα προαπαιτούμενά της
Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης επισήμανε πως ένα δίκτυο μεταφοράς φυσικού αερίου στην Αν. Μεσόγειο θα αποτελέσει μέσον για δυνητική ενίσχυση της περιφερειακής ενεργειακής ασφάλειας και θα προσελκύσει ξένες επενδύσεις, που θα οδηγήσουν στη δημιουργία θέσεων εργασίας, δίνοντας ώθηση στις οικονομίες της περιοχής. Κατέληξε: «Η συνεργασία στον ενεργειακό τομέα θα μπορούσε να συμβάλει στην ειρήνη και σταθερότητα στην περιοχή, προς όφελος όλων των κρατών». Οι θέσεις αυτές υποβάλλουν ότι για να υλοποιηθεί αυτή η περιφερειακή ενεργειακή ασφάλεια, προϋποτίθενται πολλές άλλες παράμετροι, που πρέπει να ληφθούν πάρα πολύ σοβαρά υπόψη:
Πρώτον, είναι η πολιτική κατάσταση σε μια περιοχή που είναι ασταθής και επικίνδυνη εξαιτίας του
συνεχιζόμενου εμφυλίου στη Συρία, της εμπλοκής τρομοκρατικών οργανώσεων, της πιθανότητας ισραηλινού κτυπήματος κατά του Ιράν, της ενδυνάμωσης της κουρδικής αυτονομιστικής τάσης, της αστάθειας της Τουρκίας στο εσωτερικό και έναντι συμμάχων της και, φυσικά, του Κυπριακού.
Δεύτερον, είναι η οικονομική κατάσταση. Δύο από τις συμβαλλόμενες χώρες, η Ελλάδα και η Κύπρος, αντιμετωπίζουν σοβαρές οικονομικές δυσχέρειες, που ελπίζουν να ξεπεράσουν όταν και εφόσον αξιοποιήσουν το φυσικό αέριο. Άρα, είναι υποκείμενες σε πιθανές εκβιαστικές υποδείξεις ή και πιέσεις για να συναινέσουν στα Ελληνοτουρκικά ή στο Κυπριακό. Δεν είναι τυχαίο που πρόσφατα δημοσιεύματα στον αμερικανικό και βρετανικό Τύπο υποβάλλουν την αναγκαιότητα, δήθεν, επίλυσης του Κυπριακού σε συνάρτηση προς το φυσικό αέριο και την οικονομία, θέση που ασπάζεται και προωθεί και η Τουρκία, που επιχειρεί να εκμεταλλευτεί τις δυσκολίες Ελλάδας-Κύπρου.
Τρίτον, είναι η στρατιωτική κατάσταση. Η Μέση Ανατολή και εξ αυτής η Αν. Μεσόγειος επηρεάζονται από τον εμφύλιο στη Συρία, από την ανατροπή του ισλαμιστή Μόρσι στην Αίγυπτο, από τις συνεχιζόμενες διαδηλώσεις στην Τουρκία και την ανοικτή, πια, αμφισβήτηση του Ερντογάν, τις φιλοδοξίες του Ιράν και τη νέα αντιπαράθεση ΗΠΑ-Ρωσίας στην περιοχή.
Τέταρτον, είναι η ενεργειακή διάσταση. Το Μνημόνιο Συναντίληψης Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, με τις ευλογίες των ΗΠΑ, δίνει σαφέστατο προβάδισμα της Ουάσιγκτον έναντι της Μόσχας. Μετά από χρόνια σχετικής απραξίας, οι ΗΠΑ επανέρχονται εν δυνάμει στην περιοχή μας εξαιτίας περισσότερο της ανακάλυψης κοιτασμάτων φυσικού αερίου.
Πέμπτον, είναι η διπλωματική διάσταση. Τα τελευταία δύο χρόνια εκδηλώθηκε έντονο ενδιαφέρον όχι μόνο από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία αλλά και από την Ε.Ε., τη Γαλλία, την Ιταλία, τη Γερμανία και την Κίνα. Αυτό εστιάζεται στο πώς θα επωφεληθούν από το νέο ενεργειακό Ελντοράτο.
Έκτον, είναι το τεράστιο θέμα της ασφάλειας των υδάτων ή με πιο απλά λόγια, η διασφάλιση με στρατιωτικά μέσα των εξεδρών, των αγωγών και των τερματικών του φυσικού αερίου. Καμία εταιρεία δεν θα ενδιαφερθεί να επενδύσει δισεκατομμύρια αν, εκ προοιμίου, δεν αισθάνεται ασφαλής στην επένδυσή της.
Παιγνίδια με αγωγούς
ΤΗΝ ΠΕΡ. Τετάρτη, η ισραηλινών συμφερόντων μεγάλη πετρελαϊκή εταιρεία Delek, που συνεργάζεται με τη Noble και την Avner για την κατασκευή σταθμού υγροποίησης στην Κύπρο, και εκμεταλλεύεται το κοίτασμα Λεβιάθαν, ανακοίνωσε πως διεξάγει επαφές για το ενδεχόμενο εξαγωγής ισραηλινού φυσικού αερίου μέσω αγωγών στην Ιορδανία, στην Τουρκία, στην Αίγυπτο και στην Παλαιστινιακή Αρχή. Μια τέτοια κίνηση, όμως, κρίνεται πολλαπλώς μη σοβαρή, αν ληφθούν υπόψη δύο τουλάχιστον σημαντικοί παράγοντες.
Πρώτον, και οι τέσσερις χώρες αντιμετωπίζουν κρίσιμα εσωτερικά προβλήματα, άρα πιθανοί ισραηλινοί αγωγοί προς αυτές θα ήσαν αντικείμενα δολιοφθορών. Δεύτερον, και στις τέσσερις χώρες η ισραηλινή εταιρεία θα υπόκειται συνεχώς σε εκβιασμούς και απειλές, πράγμα που δεν θα ανεχθεί ποτέ καμία ισραηλινή κυβέρνηση. Είναι και τρία άλλα δεδομένα, που επισημαίνει ο Γεώργιος-Στυλιανός Πρεβελάκης, καθηγητής Γεωγραφίας και Χωροταξίας στο Πανεπιστήμιο Σορβόννης-Paris
I Α) Η Τουρκία είχε επενδύσει πολλά στον ενεργειακό ρόλο της ως γέφυρας ανάμεσα στις χώρες που παράγουν και σε εκείνες που καταναλώνουν. Οι συμφωνίες Κύπρου, Αιγύπτου και Ισραήλ για την οριοθέτηση της ΑΟΖ έπληξαν τα τουρκικά σχέδια. Η Άγκυρα ήλπιζε πως διά του Μόρσι θα ανέτρεπε και θα δυναμίτιζε αυτές τις συμφωνίες. Η ανατροπή του ματαίωσε τα τουρκικά σχέδια.
Β) Η αλλαγή στην Αίγυπτο, η ήττα των ισλαμιστών και η εκ νέου ενίσχυση του στρατού αφαίρεσαν ένα σημαντικό εργαλείο από το τουρκικό διπλωματικό οπλοστάσιο.
Γ) Η πρόσφατη επιλογή του αγωγού φυσικού αερίου ΤΑΡ και η εγκατάλειψη του ανταγωνιστικού Nabucco, αποδυνάμωσε την τουρκική επιρροή στα Βαλκάνια και ενισχύει την Ελλάδα.
Γεωπολιτικοί συσχετισμοί
Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ του φυσικού αερίου στα θαλασσοτεμάχια της Κύπρου και του Ισραήλ έχει αναβαθμίσει τη γεωπολιτική σημασία των δύο φίλων χωρών. Ταυτόχρονα, όμως, έχει επιτείνει την εμπλοκή των ΗΠΑ στην περιοχή, όχι μόνο εξαιτίας αμερικανικών εταιρειών πετρελαίου αλλ' επειδή θεωρούν ότι το φυσικό αέριο μπορεί να αποτελέσει παράγοντα ευημερίας, συνεργασίας, σταθερότητας και ειρήνης. Υπό την αίρεση, φυσικά, ότι όλοι οι δρώντες στην περιοχή παίζουν σωστά το παιγνίδι των συμφερόντων και των επιρροών. Ευθύς εξ αρχής πρέπει να υπογραμμιστεί πως το φυσικό αέριο είναι μέσο ευημερίας αλλά και όπλο άσκησης πολιτικής και διπλωματίας. Νοούμενου ότι στηρίζεται σε ισχυρή οικονομία και εξίσου ισχυρά στρατιωτικά μέσα.
Η Κύπρος δεν έχει ισχυρή αλλά ασθμαίνουσα οικονομία και δεν έχει στρατιωτικά μέσα υπεράσπισης τουλάχιστον των ενεργειακών πόρων και εγκαταστάσεών της. Όταν, λοιπόν, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης αναφέρεται σε ενεργειακή ασφάλεια, οφείλει να καταβάλει το τίμημα για την απόκτηση και διατήρησή της. Πώς; Πρώτον, με συμμαχίες και συνεργασίες με όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες και, δεύτερον, με αξιοποίηση της συμμετοχής μας στην Ε.Ε., στο πλαίσιο και της ΚΕΠΠΑ.
Από την άλλη, δεν πρέπει να υποτιμηθούν το αυξημένο ενδιαφέρον της Ρωσίας, παραδοσιακής και στενής φίλης της Κύπρου ούτε, φυσικά, η Κίνα, που είναι ενεργοβόρος χώρα αλλά και μια από εκείνες τις χώρες που μας στηρίζουν. Επίσης, δεν πρέπει να παραγνωρίζονται τα συμφέροντα της Ε.Ε. ως συνόλου και ειδικά της Γαλλίας και της Γερμανίας. Κάθε μια από αυτές τις χώρες εμπλέκεται διαφοροτρόπως στην περιοχή και συγκρούεται ή αντιπαρατίθεται προς άλλες δυνάμεις. Η γεωπολιτική δυναμική που έχει αναπτυχθεί εξαιτίας του φυσικού αερίου προκάλεσε μια πρωτοφανή επίδειξη ενδιαφέροντος και διεκδίκησης-υπεράσπισης συμφερόντων.
Η σχιστολιθική επανάσταση
Όλους αυτούς τους συσχετισμούς δυνάμεων και συμφερόντων η Λευκωσία δεν δικαιούται ούτε να αγνοεί ούτε να υποτιμά. Αντίθετα, μια έξυπνη και σοφή πολιτική πρέπει να αποβλέπει σε μια υπεύθυνη και ισόρροπη πολιτική ώστε να αξιοποιεί τα εμπλεκόμενα συμφέροντα και ενδιαφέρον προς όφελος της Κύπρου. Όμως, επικρέμαται και μια δυνητική απειλή για το φυσικό αέριο της Κύπρου. Είναι η λεγόμενη «σχιστολιθική επανάσταση». Είναι η εξόρυξη αερίου από σχιστόλιθους. Ήδη οι ΗΠΑ πρωτοπορούν επειδή στόχος τους είναι η πλήρης απεξάρτησή τους από το αραβικό πετρέλαιο.
Αυτό σημαίνει ότι θα εγκαταλείψουν την περιοχή; Όχι, βέβαια, και απόδειξη τούτου είναι η νέα εμπλοκή τους στην περιοχή μας. Δεν πρόκειται να εγκαταλείψουν τη Μέση Ανατολή επειδή είναι πάρα πολύ σημαντική γι’ αυτούς, διότι έτσι ελέγχουν τους ενεργειακούς πόρους της, και εξαιτίας της συστημικής επίδρασής των στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου. Δεν πρέπει, όμως, να αποκλείεται μια ανακατανομή της ενεργειακής αγοράς με πρωταγωνιστές τη Ρωσία και ιδιαίτερα την Κίνα. Τέλος, πρέπει να επισημανθεί πως η Σαουδική Αραβία ανησυχεί σφόδρα από τη σχιστολιθική επανάσταση και καλείται να προσαρμόσει την ενεργειακή πολιτική της.
Όλες αυτές και άλλες εξελίξεις αφορούν αμεσότατα και την Κύπρο επειδή το κυπριακό φυσικό αέριο θα μπει στην αγορά τα προσεχή 6-8 χρόνια, άρα μέχρι τότε πολλά μπορεί να συμβούν ή και να ανακαλυφθούν, που να επηρεάσουν ίσως καταλυτικά ή και αρνητικά το δικό μας αέριο. Γι’ αυτό απαιτείται ο σχηματισμός ενός Σώματος για την ενέργεια, στελεχωμένου με τους καλύτερους ειδικούς και έμπειρους γνώστες αυτού του πολυσχιδούς αντικειμένου, που αναμένεται να ανατρέψει τη ζωή μας και, ελπίζεται, να την καλυτερεύσει και ο τόπος να προοδεύσει.
