Του Παναγιώτη Τσαγγάρη
Δίχτυ ασφαλείας δημιουργείται γύρω από την κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) με ισχυρές χώρες να επιδιώκουν ενεργή εμπλοκή στο θέμα της «Ενεργειακής και Ναυτικής Ασφάλειας» της περιοχής. Μετά το Ισραήλ και τη Γαλλία, ενδιαφέρον εκδήλωσε και η Ιταλία, μιας και στην κυπριακή ΑΟΖ εξασφάλισε αδειοδότηση ο κολοσσός ΕΝΙ, ιταλικών συμφερόντων.Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» κατά τις επαφές του Φώτη Φωτίου στη Ρώμη το θέμα «ενεργειακής και ναυτικής ασφάλειας» της περιοχής θα βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα των συνομιλιών με ενδεχόμενο μάλιστα την Αμυντική Συμφωνία μεταξύ Λευκωσίας – Ρώμης.
Η τελευταία επιδεικνύει έντονο ενδιαφέρον για τις εξελίξεις στην ανατολική Μεσόγειο, μιας και ιταλικών συμφερόντων εταιρείες επιθυμούν να εμπλακούν ενεργά στα διάφορα έργα που βρίσκονται επί του παρόντος στο στάδιο σχεδιασμού (αγωγοί, υποδομές, τερματικό, κ.λπ.) ενώ ήδη, ως γνωστόν, η ιταλική εταιρεία ΕΝΙ εξασφάλισε αδειοδότηση για τρία τεμάχια («2», «3» και «9») στην κυπριακή ΑΟΖ.
Η σημασία που αποδίδεται στη φράση «ενεργειακή και ναυτική» ασφάλεια δεν είναι καθόλου τυχαία, αφού πλέον οι συνομιλίες μεταξύ Κύπρου και άλλων κρατών περί ασφάλειας της περιοχής εισέρχονται σε μια νέα φάση, όπου τα πάντα πλέον τίθενται επί τάπητος υπό τον φακό της πρακτικής εφαρμογής και όχι θεωρητικά. Με λίγα λόγια η όποια συνεργασία της Λευκωσίας με τρίτες χώρες στον τομέα της Ασφάλειας θα περιλαμβάνει προστασία και ασφάλεια της κυπριακής ΑΟΖ από ενδεχόμενες προκλήσεις όπως πειρατεία, δολιοφθορές, απειλές, έρευνα και διάσωση. Για να μπορεί, ωστόσο, να επιτευχθεί αυτό στον μέγιστο βαθμό απαιτούνται διακρατικές συμφωνίες «αμυντικής» ή άλλης φύσεως έτσι ώστε τα ναυτικά/πτητικά μέσα των χωρών αυτών να μπορούν να παρεμβαίνουν, περιπολούν και διά της παρουσίας τους να δημιουργηθεί κλίμα ασφάλειας και σταθερότητας γύρω από την κυπριακή ΑΟΖ εντός της οποίας δραστηριοποιούνται εταιρείες δικών τους συμφερόντων σε έργα δισεκατομμυρίων.
Η κοινοπραξία ENI / Kogas άρχισε τρισδιάστατες σεισμογραφικές έρευνες στα οικόπεδά της στην κυπριακή ΑΟΖ και η πρώτη ερευνητική γεώτρηση αναμένεται να πραγματοποιηθεί εντός του 2014 και συγκεκριμένα κατά το δεύτερο εξάμηνο στο οικόπεδο «9». Ενδιαφέρον από την κοινοπραξία υπάρχει και για το τερματικό υγροποίησης, με ενδεχόμενο να επενδύσει μερικά δισεκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή του δικού της «τρένου» στο έργο.
Επικαιροποίηση συμφωνίας με Γαλλία
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και ο διάλογος που άρχισε με το Παρίσι για επικαιροποίηση της Αμυντικής Συμφωνίας των δύο χωρών, η οποία υπογράφτηκε το 2007. Στόχος είναι να ενισχυθεί σε πρακτικό επίπεδο και να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα της περιοχής.
Η Γαλλία επέδειξε εξ αρχής ενδιαφέρον για τις εξελίξεις στην ανατολική Μεσόγειο, μιας και στρατηγικά θεωρείτο εδώ και δεκαετίες ως «περιοχή υψηλού γαλλικού ενδιαφέροντος», και λόγω Λιβάνου. Επιπροσθέτως, με την εμπλοκή του γαλλικού κολοσσού TOTAL στην κυπριακή ΑΟΖ, το Παρίσι επιθυμεί να ενισχύσει την παρουσία του αλλά και να διασφαλίσει ότι η εταιρεία γαλλικών συμφερόντων θα επενδύσει σε περιοχή ασφάλειας, χωρίς ιδιαίτερα επικίνδυνες καταστάσεις και απειλές. Ως γνωστόν η TOTAL εξασφάλισε άδειες για τα οικόπεδα «10» και «11» και ήδη, όπως δημοσίευσε η «Κ» την περασμένη Κυριακή, η γαλλική εταιρεία άρχισε τις τρισδιάστατες σεισμογραφικές έρευνες στα οικόπεδά της για αναζήτηση κοιτασμάτων πετρελαίου. Τα τελικά αποτελέσματα αναμένονται στο πρώτο εξάμηνο του 2014 και οι όποιες γεωτρήσεις γίνουν, τοποθετούνται χρονικά στα τέλη του επόμενου έτους. Ο γαλλικός κολοσσός έχει ήδη εκφράσει δημόσια την πρόθεσή του για κατευθείαν αναζήτηση πετρελαίου αντί φυσικού αερίου.
Παράλληλα, γνωστό είναι και το ενδιαφέρον της TOTAL να επενδύσει τρία δισεκατομμύρια δολάρια για κατασκευή «τρένου» στο τερματικό υγροποίησης που σχεδιάζεται από την κυπριακή κυβέρνηση. Οι συζητήσεις για το τερματικό διεξάγονται αυτή τη στιγμή μεταξύ κυβέρνησης και Noble, η οποία αναμένεται να είναι και η πρώτη εταιρεία, η οποία θα χρειαστεί το τερματικό LNG στο Βασιλικό.
Αθήνα και Τελ Αβίβ
Επικαιροποίηση της αμυντικής συνεργασίας, ωστόσο, άρχισε και με την Ελλάδα και αναμένεται ότι οι κοινές ασκήσεις μεταξύ Λευκωσίας – Αθήνας θα αυξηθούν και θα διεξάγονται πλέον σε τακτικό επίπεδο, κυρίως στον τομέα Έρευνας και Διάσωσης. Ήδη εντός Οκτωβρίου / Νοεμβρίου προγραμματίζονται κοινές ασκήσεις μεταξύ Κύπρου – Ελλάδας, ενώ σε κάποιες θα συμμετέχει και το Ισραήλ. Η παρουσία πάντως της Ελλάδας στην περιοχή εκτός από πρακτική σημασία έχει και ιδιαίτερη πολιτική σημασία τόσο για την ίδια την Αθήνα όσο και για την Λευκωσία, αφού μόνο έτσι μέσα από τα νέα δεδομένα που δημιουργούνται και με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες που θέλουν να έχουν ρόλο, η Ελλάδα θα διατηρήσει τον παραδοσιακό της ρόλο ως ένας εκ των βασικών παικτών στην ανατολική Μεσόγειο, χωρίς να αφήσει έτσι μονοπωλιακό καθεστώς στην Άγκυρα.
Τόσο για τα στρατηγικά συμφέροντα στην περιοχή όσο και για τα εθνικά ελληνικά συμφέροντα λόγω των τουρκικών απαιτήσεων και προθέσεων για την ΑΟΖ της κάθε χώρας στην περιοχή. Την ίδια ώρα η συνεργασία με το Ισραήλ προχωρά, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, «πάρα πολύ καλά». Οι δύο χώρες βρίσκονται σε πορεία συνεχούς αναβάθμισης των σχέσεών τους, ενώ οι δυνάμεις του Ισραήλ χρησιμοποιούν τη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου για ασκήσεις και η Λευκωσία παρέχει σχεδόν κάθε διευκόλυνση που της ζητείται.
Πλοία OPV από το Ισραήλ
Στο μεταξύ συνεχίζονται οι διαβουλεύσεις μεταξύ Λευκωσίας και Τελ Αβίβ για προμήθεια δύο πλοίων περιπολίας ανοικτής θαλάσσης (OPV – Offshore Patrol Vessel). Η Κύπρος έθεσε την αγορά των πλοίων από το Ισραήλ ως πρώτη επιλογή, αφού τα πλοία θα καλύπτουν την ΑΟΖ της Κύπρου και δη την περιοχή που γειτνιάζει με την ΑΟΖ του Ισραήλ και επιπλέον η περιπολία και η ασφάλεια της ευρύτερης περιοχής γίνεται σε συνεργασία με το Τελ Αβίβ. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» ο αριθμός των πλοίων δεν είναι επίσης τυχαίος, αφού τόσα (δύο) κρίθηκαν ότι είναι ο ελάχιστος αριθμός που θα κάλυπτε την περιοχή μέσω περιπολιών. Άλλα δύο σκάφη θα διατεθούν από το Ισραήλ για πλήρη κάλυψη των ΑΟΖ και των ευαίσθητων περιοχών όπου διεξάγονται οι γεωτρήσεις και αναμένονται να εγκατασταθούν οι πλατφόρμες εξόρυξης φυσικού αερίου.
Η Βουλή ως γνωστό αποδέσμευσε κονδύλι ύψους 4 εκατ. ευρώ για σκοπούς προκαταβολής (στο σχετικό κονδύλι υπάρχει συνολικός προϋπολογισμός ύψους 130 εκατ. ευρώ). Οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται σε επίπεδο κυβερνήσεων για να συμφωνηθεί τελικά η περίοδος αποπληρωμής, με τη Λευκωσία να επιθυμεί την αποπληρωμή σε 17 χρόνια.
Τα πλοία θα είναι ισραηλινής κατασκευής στα πρότυπα της πυραυλακάτου SAAR 4.5 επίσης ισραηλινής κατασκευής. Έχουν το πλεονέκτημα να φέρουν σχετικά βαρύ οπλισμό, ενώ μπορούν να κατασκευαστούν και με προδιαγραφές ώστε να μπορεί να δέχεται ελαφρού τύπου ελικόπτερο. Το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό διαθέτει επίσης τον σχετικό τύπο ισραηλινού πλοίου ανοικτής θαλάσσης.
