Του Νικόλα Ζηργάνου
Ο
στρατηγός Αμπντελ Φατάχ αλ Σίσι, που ηγείται του 11ου πολυπληθέστερου
στρατού του κόσμου, είχε διοριστεί τον περασμένο Αύγουστο ως υπουργός
Αμυνας – προσωπική επιλογή του προέδρου Μόρσι και πολλοί θεωρούσαν ότι
ανήκει στον κύκλο επιρροής του. Ευσεβής μουσουλμάνος, με σύζυγο που
φοράει το νικάμπ, το αυστηρό μαύρο μαντίλι που κρύβει εντελώς το πρόσωπο
της γυναίκας και αφήνει μόνο μια σχισμή για τα μάτια, ο αλ Σίσι είχε
κατηγορηθεί από συναδέλφους του ότι ήταν πολύ ανεκτικός με τις πολιτικές
της Αδελφότητας. Ομως, σχεδόν ένα χρόνο μετά, ο αρχηγός των αιγυπτιακών
ενόπλων δυνάμεων εμφανίζεται ως ο πολιορκητικός κριός που προωθεί
σχέδιο αποκαθήλωσης του πρώτου δημοκρατικά εκλεγμένου Αδελφού
Μουσουλμάνου προέδρου της Αιγύπτου.Ο Σίσι είναι στρατιωτικός καριέρας, χωρίς ωστόσο να έχει αποκτήσει εμπειρία πολέμου. Το 2006 έκανε μεταπτυχιακά στην αμερικανική Σχολή Πολέμου, υπηρέτησε ως στρατιωτικός ακόλουθος στο Ριάντ και θεωρείται ότι έχει άριστες σχέσεις τόσο με την Ουάσιγκτον (που προσφέρει σημαντική αμυντική βοήθεια στη χώρα) όσο και με τη Σαουδική Αραβία, χώρα κομβικής σημασίας για τη Μέση Ανατολή. Η ανέλιξή του άρχισε όταν ανέλαβε την αρχηγία των πανίσχυρων στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών, αξίωμα που τον έθεσε εξ οφίτσιο ως το νεαρότερο μέλος του 19μελούς στρατιωτικού συμβουλίου που έχει πρακτικά στα χέρια του τις τύχες της χώρας. Μελανό σημείο της πολιτείας του ήταν οι δημόσιες δηλώσεις του, με τις οποίες υπερασπίστηκε τα τεστ παρθενίας που έκαναν οι δυνάμεις ασφαλείας τον Μάρτιο του 2011 σε 17 διαδηλώτριες της πλατείας Ταχρίρ. Οι γυναίκες συνελήφθησαν από στρατιώτες, οι οποίοι τις βασάνισαν με ηλεκτροσόκ, τις έγδυσαν, τις εξευτέλισαν και τις απείλησαν ότι θα τις παραπέμψουν με την κατηγορία της πορνείας, σε περίπτωση που έφερναν το θέμα στη δημοσιότητα.
Τι προκάλεσε όμως τη μεταστροφή του στρατού και κατ’ επέκταση του αρχηγού του, στρατηγού Σίσι, και από ουδέτεροι, έγειραν την πλάστιγγα υπέρ της αντιπολίτευσης; Ηταν μόνο η εμφανής προσπάθεια της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και του προέδρου Μόρσι να ισλαμοποιήσουν την Αίγυπτο; Ηταν μόνο οι μονομερείς -και κατά πολλούς αντισυνταγματικές- ενέργειες του προέδρου που προκάλεσαν τα αντανακλαστικά της αντιπολίτευσης και μεγάλου μέρους της κοινωνίας και τα οποία «ανάγκασαν» τον στρατό να παίξει ρόλο στο όνομα της σταθερότητας;
Κρίσιμη καμπή
Αναλυτές
στο Κάιρο εκτιμούν ότι η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ήταν η στάση
της Αδελφότητας απέναντι στη συριακή κρίση. Ο Μόρσι υπερέβη τις κόκκινες
γραμμές όταν στις 15 Ιουνίου τάχθηκε υπέρ μιας διεθνούς ξένης επέμβασης
για την ανατροπή του καθεστώτος Ασαντ και την έμμεση αναφορά του για
πιθανή ενεργό συμμετοχή της Αιγύπτου στο πλευρό της σουνιτικής
αντιπολίτευσης, για να λάβει ως απάντηση μια ξερή ανακοίνωση των ενόπλων
δυνάμεων -διά χειρός Σίσι- με την οποία υπογραμμιζόταν ότι μοναδικός
ρόλος του στρατού είναι να φυλάει τα εξωτερικά σύνορα της χώρας. Ομως,
την ίδια ημέρα, ο Μόρσι πήρε μέρος σε συγκέντρωση ισλαμιστών στο Κάιρο,
οι οποίοι καλούσαν από τα μεγάφωνα τους πιστούς να πάρουν μέρος σε ιερό
πόλεμο στη Συρία, ενώ κατηγορούσαν ως «απίστους» τους σιίτες.Λίγες ημέρες μετά έγιναν σφαγές Αιγύπτιων σιιτών, ενώ είχαν προηγηθεί εκτεταμένα και αιματηρά επεισόδια φανατικών μουσουλμάνων με χριστιανούς κόπτες. Οι στρατηγοί δεν θέλουν να επαναλάβουν το λάθος του Ερντογάν να αναμιχθούν ενεργά –και μάλιστα διαλέγοντας πλευρά– στον συριακό εμφύλιο, καθώς φοβούνται ότι αυτό θα έχει σοβαρές συνέπειες στο εσωτερικό της Αιγύπτου. Είναι απολύτως απαράδεκτο για τους Αιγύπτιους στρατηγούς να ενισχύσουν τους ακραίους ισλαμιστές της Συρίας και να βάλουν έτσι από το παράθυρο το ένοπλο Ισλάμ στο εσωτερικό της Αιγύπτου. Αλλωστε, Αιγύπτιος είναι και ο νυν ηγέτης της Αλ Κάιντα, Αϊμάν αλ Ζαουάχρι, ο οποίος ήταν μέλος των κομάντος που δολοφόνησαν τον πρώην πρόεδρο της Αιγύπτου, Ανουαρ Σαντάντ.
Πρώτα η σταθερότητα
Παράλληλα, συντασσόμενοι με τη γραμμή της Ουάσιγκτον αλλά και την πάγια πολιτική του Καΐρου τα τελευταία χρόνια, δεν αμφισβητούν τις συνθήκες ειρήνης με το Ισραήλ και δεν επιθυμούν να γίνουν μέρος του προβλήματος στη Μέση Ανατολή. Για τον στρατό η λέξη-κλειδί είναι «σταθερότητα» και η όποια παρέμβασή του γίνεται στο όνομα της αποτροπής σεναρίων εμφυλίου και εμπέδωσης κλίματος εσωτερικής ασφάλειας, που είχε σοβαρά διαταραχθεί επί της προεδρία Μόρσι, λόγω αμφιλεγόμενων αποφάσεων του προέδρου.
