Του Γιάννου Χαραλαμπίδη
- Πού στοχεύει το φλερτ τουρκικών και ισραηλινών εταιρειών
- Ποιες επιλογές έχουν Ισραήλ, Κύπρος και Τουρκία
για την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου και γιατί είναι σημαντικοί οι
επόμενοι 18 μήνες
- Η ΤΟΥΡΚΙΑ πώς σχεδιάζει να μεταφέρει τους αγωγούς στα δικά της παράλια
Τουρκική πρόταση και αναγνώριση
Επειδή, λοιπόν, η Τουρκία δεν έχει δικά της πετρέλαια και φυσικό αέριο εποφθαλμιά τα κοιτάσματα της Κύπρου, αλλά και κάτι άλλο: Επιδιώκει να χαλάσει τη συνεργασία της Κύπρου με το Ισραήλ. Επί τούτου, οι Τούρκοι έχουν, ήδη, ενεργοποιηθεί. Το παιχνίδι δεν εξελίσσεται σε επίπεδο κρατικό αλλά εταιρειών. Θυμίζει, δε, τον πόλεμο των “hackers”. Τα κράτη ελέγχουν από το παρασκήνιο, αλλά αποποιούνται ευθύνη. Και από την άλλη επωφελούνται του κέρδους, που προκύπτει μέσα από τις ζημιές που υφίσταται ο αντίπαλος. Και στην προκειμένη περίπτωση ο τουρκικός στόχος επιδιώκει να δημιουργήσει συνθήκες αμοιβαίου οφέλους με το Ισραήλ από τη μια και να απομονώσει την Κύπρο από την άλλη, αποτρέποντας μια στρατηγική συνεργασία Κύπρου - Ισραήλ που θα έχει ως επίκεντρο το φυσικό αέριο.
Τι συμβαίνει λοιπόν στην παρούσα φάση; Τουρκικές εταιρείες, μία εκ των οποίων η “Zorlu Group”, έχουν έρθει σε επαφή με αντίστοιχες ισραηλινών συμφερόντων επί τη βάσει των εξής εισηγήσεων:
1. Να εγκαταστήσουν αγωγό από τα κοιτάσματα του Ισραήλ στα τουρκικά παράλια και δη στο Τσεϊχάν. Και από εκεί, για να αποφευχθούν επιπρόσθετα έξοδα, το φυσικό αέριο από το Ισραήλ θα διοχετεύεται για εσωτερική τουρκική κατανάλωση. Εάν θα προορίζεται ποσότητά του για ευρωπαϊκές αγορές, τότε η Άγκυρα θα αγοράζει την ανάλογη ποσότητα από άλλες πηγές και από αγωγούς που περνούν από το έδαφός της προς την Ευρώπη. Συναφής με αυτήν είναι και η εξής επιλογή: Μεταφορά φυσικού αερίου από τη Χάιφα στο Τσεϊχάν μέσω αγωγού ο οποίος θα συνδέεται με τον αγωγό Trans - Anatolian και με τον υπό σχεδιασμόν παρακαμπτήριο αγωγό Σαμψούντας - Τσεϊχάν, ο οποίος θα ενώνεται με τον Trans Anatolian Pipeline (TAP) (Αζερμπαϊτζάν - Τουρκία - Ελλάδα).
2. Οι Τούρκοι αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο να πληρώνουν cash κι εκ των προτέρων, ενώ καμιά επιβάρυνση δεν θα επωμιστεί το Ισραήλ για τον αγωγό. Οι Τούρκοι υπόσχονται ότι σε δύο με τρία έτη μπορούν να ολοκληρώσουν την εκμετάλλευση έναντι των έξι με επτά ετών που προβλέπεται να αρχίσει η εκμετάλλευση στην περίπτωση κατασκευής τερματικού στο Βασιλικό.
Για να κατασκευαστεί ένας τέτοιος αγωγός πρέπει να διασχίσει την κυπριακή ΑΟΖ. Η κυπριακή Κυβέρνηση δεν μπορεί να ασκήσει βέτο. Δύναται, όμως, να ζητήσει διάλογο με τα εμπλεκόμενα μέρη και ειδικότερα την Τουρκία ζητώντας την επίλυση θεμάτων που έχουν σχέση ζητήματα ασφάλειας ή και οικολογίας, όπως συνέβη στην περίπτωση του «Nord Stream Pipeline». Σε αυτή την περίπτωση η Σουηδία έθεσε ανάλογα οικολογικά θέματα και πέτυχε να ληφθεί υπόψη το ζευγάρωμα των ψαριών! Ένας τέτοιος διάλογος είναι επιβεβλημένος και αν η Τουρκία αρνηθεί, τότε ο αγωγός δεν θα πραγματοποιηθεί. Εκ των πραγμάτων ένας τέτοιος αγωγός περνά μέσω της αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Οι επιλογές του Ισραήλ
ΤΟ ΙΣΡΑΗΛ, εκτός από την τουρκική, έχει ενώπιόν του τις εξής επιλογές:
1. Να κατασκευάσει τερματικό στην Εϊλάτ, στην Ερυθρά θάλασσα. Ένα τέτοιο εγχείρημα έχει το μειονέκτημα ότι θα χρειαστεί να περάσει χερσαίος αγωγός μέσω Σινά, ο οποίος θα είναι ευάλωτος σε τρομοκρατικά κτυπήματα, ενώ υπάρχει ζήτημα ψηλού κόστους. Το πλεονέκτημα είναι ότι θα υπάρχει μεγαλύτερη και ευκολότερη πρόσβαση στις αγορές της Ασίας, όπου οι τιμές του φυσικού αερίου είναι ψηλότερες συγκριτικά με την Ευρώπη.
2. Να πωλήσει το φυσικό αέριο στην Αίγυπτο. Μέχρι πρότινος το Ισραήλ κάλυπτε το 20% των αναγκών του από την Αίγυπτο. Η Κυβέρνηση Μόρσι είχε διαρρήξει τη σχετική συμφωνία με το Ισραήλ. Προηγουμένως, το Ισραήλ βρισκόταν υπό αιγυπτιακή εξάρτηση.
3. Να εγκαταστήσει πλωτή εξέδρα στα οικόπεδά του. Όμως, η επιλογή αυτή αντιμετωπίζει το πρόβλημα του τεχνολογικού ελλείμματος και της προηγούμενης εμπειρίας.
Η επιλογή του LNG και η ναυτιλία
Η ΑΛΛΗ επιλογή του Ισραήλ είναι η Κύπρος και η κατασκευή του LNG στο Βασιλικό. Και ως συναφής προϋπόθεση προβάλλει η κατασκευή αγωγού 180 χιλιομέτρων από τα ισραηλινά οικόπεδα προς το Βασιλικό. Η επιλογή αυτή μπορεί να καλύψει και εκείνη του Ελιάτ, υπό την έννοια ότι υπάρχει η δυνατότητα να περνούν τα πλοία από το Βασιλικό μέσω Σουέζ στην Ασία.
Το δίλημμα που εγείρεται στην παρούσα φάση είναι εάν θα κατασκευαστεί το LNG στο Βασιλικό ή εάν θα κατασκευαστεί αγωγός από το Βασιλικό στη Ρεβιθούσα, όπου ο εκ Κύπρου αγωγός θα ενωθεί με εκείνον που θα έρχεται από το Αζερμπαϊτζάν στην Ελλάδα μέσω Τουρκίας (Trans Anatolian Pipeline). Επί του τερματικού στο Βασιλικό υπάρχει κατ΄ αρχήν συμφωνία. Στην κατασκευή του τερματικού θα συνεισφέρουν οι εταιρείες που εμπλέκονται στην εκμετάλλευση του κυπριακού φυσικού αερίου, η Κυπριακή Δημοκρατία καθώς και τρίτα μέρη όπως είναι επενδυτές και άλλες εταιρείες.
Εάν όλα εξελιχθούν χωρίς προβλήματα, τότε, δηλαδή μετά τη δεύτερη επιβεβαιωτική γεώτρηση τής οποίας τα αποτελέσματα θα είναι έτοιμα τον Σεπτέμβριο, το αργότερο τον Οκτώβριο, θα μπορεί να γίνει προπώληση του φυσικού αερίου και μέρος των χρημάτων να διατεθεί για τον τερματικό. Η διαδικασία θα διαρκέσει περί τους 18 μήνες και αφορά σε εκείνους που θέλουν να επενδύσουν.
Εντός αυτού του χρονικού διαστήματος θα ληφθεί η τελική απόφαση (FID Final Investment Decision).
Άλλοι 18 μήνες θα χρειαστούν για τις μελέτες κατασκευής και τη λήψη της σχετικής τελικής απόφασης. Εν συνεχεία η οικοδόμηση και η ολοκλήρωση των έργων που αφορούν στον τερματικό και στις σχετικές εγκαταστάσεις θα διαρκέσει 3 με 4 χρόνια. Το σύνολο του χρονικού διαστήματος μέχρι την πώληση αερίου θα πάρει περί τα έξι με επτά έτη, που σημαίνει το 2019 με 20.
Υπό αυτές τις συνθήκες είναι σημαντική η ναυτιλία τόσο από πλευράς Κύπρου όσο και από πλευράς Ελλάδας αφού από το Βασιλικό το υγροποιημένο φυσικό αέριο θα μεταφέρεται για παράδειγμα στη Ρεβιθούσα και από εκεί στη λοιπή Ευρώπη. Ή από το Βασιλικό προς άλλους, όπως έχει ήδη λεχθεί, μέσω Σουέζ προορισμούς, όπως είναι αυτοί της Ασίας, όπου οι τιμές είναι πιο ψηλές από ό,τι στην Ευρώπη. Είναι δε σαφές ότι οι επόμενοι 18 μήνες είναι σημαντικοί εάν θα αποφασιστεί η επιλογή του LNG στο Βασιλικό ή και εάν θα αποτραπεί ο αγωγός από τα κοιτάσματα του Ισραήλ στην Τουρκία.
Επιλογές της Κύπρου και ασφάλεια
ΥΠΟ αυτές τις συνθήκες οι επιλογές για την Κύπρο είναι οι ακόλουθες:
Επιλογή πρώτη: Η κατασκευή του LNG που σχετίζεται με θέματα ασφάλειας, που αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο, που προϋποθέτει εκπόνηση μελετών. Χρειάζεται, δε, επιπρόσθετο κονδύλι αφού επιβάλλεται, για παράδειγμα, νέα τεχνολογία και μονάδες ταχείας επέμβασης καθώς και ναυτικό, που δεν διαθέτει η Κύπρος. Ερώτημα: Χωρίς ασφάλεια πώς θα γίνουν επενδύσεις και πώς θα γίνει εκμετάλλευση; Είναι μάλιστα αληθές ότι η Κύπρος είναι έντεκα φορές μεγαλύτερη στη θάλασσα όπου είναι ο πλούτος της, από ό,τι στην ξηρά.
Επιλογή δεύτερη: Η κατασκευή αγωγού από την Κύπρο στην Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα προς τη Ρεβιθούσα, που ονομάζεται ήδη ως “East Mediterranean Energy Corridor”. Βεβαίως, ένας τέτοιος διάδρομος μπορεί να δημιουργηθεί και μέσω του LNG, αλλά αντί αγωγού μεγάλης απόστασης και σε μεγάλα βάθη, να δημιουργηθεί μέσω της ναυτιλίας. Επιλογή τρίτη: Η κατασκευή αγωγού από την Κύπρο στην Τουρκία. Για τον αγωγό αυτό προβάλλεται ο ισχυρισμός ότι είναι χαμηλού κόστους.
Βεβαίως, η τιμή δεν είναι το μοναδικό κριτήριο. Υπάρχουν και άλλα όπως της ασφάλειας, της γεωπολιτικής και της ισχύος. Εάν η Τουρκία καταφέρει να συγκεντρώσει στο Τσεϊχάν τον ενεργειακό πλούτο της Κύπρου και του Ισραήλ, τότε ενισχύει τον γεωστρατηγικό και γεωπολιτικό της ρόλο στην περιοχή ως περιφερειακή δύναμη και θέτει υπό τον έλεγχό της την κατάσταση. Η πολιτική αυτή είναι ενταγμένη στην τουρκική αναθεωρητική στρατηγική που συγκρούεται με τα συμφέροντα του Ισραήλ, καθώς και της Κύπρου, η οποία θα τεθεί, ειδικώς σε περίπτωση λύσης στη βάση της ομοσπονδίας, είτε αυτή θα είναι διζωνική είτε πολυπεριφερειακή ή άλλη, υπό την τουρκική εξάρτηση.
Αποφάσεις και στρατηγική
Οι αποφάσεις του Ισραήλ και ιδιαίτερα της Κύπρου θα πρέπει να ληφθούν, λαμβανομένων υπόψη των εθνικών τους συμφερόντων σε βάθος χρόνου και επί τη βάσει στρατηγικού σχεδιασμού. Η τουρκική αναθεωρητική στρατηγική δεν θα αλλάξει, ακόμη και αν χάσουν σε κάποια στιγμή την εξουσία οι Ισλαμιστές του Ερντογάν, διότι είναι απόφαση του βαθέος κράτους, το οποίο είναι πάντα εκεί. Στην παρούσα φάση έχει αλλάξει χέρια. Από τα χέρια των κεμαλιστών στρατηγών έχει περάσει στα χέρια του Ερντογάν.
Η Κύπρος και η Ελλάδα θα πρέπει να αποφασίσουν ότι θα συνεργαστούν με το Ισραήλ σε στρατηγικό επίπεδο για να αναδειχθούν σε μια πανίσχυρη τριμερή περιφερειακή δύναμη, που θα βοηθήσει και την Τουρκία υπό την έννοια ότι: Η τουρκική επιθετικότητα τροφοδοτείται από την αδυναμία των Αθηνών και της Λευκωσίας. Συνεπώς, η ασφάλεια περνά μέσω της αποτροπής.
Ταυτοχρόνως, με τη μέθοδο αυτή, το Ισραήλ εδραιώνεται ως η κυρίαρχη περιφερειακή δύναμη, αφού η Κύπρος προς την κατεύθυνση της Ελλάδας προσφέρει στο Ισραήλ το στρατηγικό βάθος που δεν έχει σήμερα. Από την άλλη, η Κύπρος, όπως και η Ελλάδα χρειάζονται τη στρατιωτική υπεροπλία του Ισραήλ και την αποτρεπτική του ικανότητα, στην οποία σταδιακά θα πρέπει να προσφέρουν και οι ίδιες, διότι σε άλλη περίπτωση το περιστέρι της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως το έχουμε ξαναπεί, θα βρεθεί μεταξύ των συμπληγάδων που δημιουργούνται από τα συμφέροντα των ισλαμικών γερακιών της Άγκυρας και των λευκών καρχαριών του Ισραήλ.
Είναι μάλιστα σαφής ο κίνδυνος να εξελιχθεί η Κύπρος σε ένα ιδιόμορφο μοντέλο που θα ομοιάζει περισσότερο με τη Νιγηρία, παρά με άλλα μοντέλα. Και οι κίνδυνοι αυτοί μπορούν να αποτραπούν μόνο εάν οι ηγεσίες στην Κύπρο και την Ελλάδα κατανοήσουν την έννοια της αποτροπής και της στρατηγικής στην πράξη και όχι στα λόγια. Και αυτό σημαίνει μεταξύ άλλων τον τερματισμό της τουρκολαγνίας και των κατά καιρούς τεμενάδων στην Άγκυρα στη λογική του κατευνασμού, που αποτελεί τη μέγιστη ψευδαίσθηση. Και είναι ο κατευνασμός μέγιστη ψευδαίσθηση διότι αποτελεί συνταγή που δεν αποτρέπει την τουρκική απειλή και επιθετικότητα.
Παρασκήνιο, κλιμάκωση απειλών και αποτροπή
Η ιστορία μαρτυρεί και αποδεικνύει ότι η πρακτική του κατευνασμού συνιστά τροφοδοσία για τις τουρκικές απειλές οι οποίες, κατά μία εκτίμηση, είναι δυνατό να κλιμακωθούν στην κυπριακή ΟΑΖ μετά τα αποτελέσματα της δεύτερης επιβεβαιωτικής γεώτρησης που θα γίνουν γνωστά τον Σεπτέμβριο, το αργότερο τον Οκτώβριο. Η Άγκυρα θα επιδιώξει να αποτρέψει την εμπλοκή αφενός των ενδιαφερόμενων επενδυτών στη διαδικασία προπώλησης φυσικού αερίου και αφετέρου των επενδυτών που θα ενδιαφερθούν για την κατασκευή του LNG. Η τουρκική πολιτική έχει πολλαπλούς στόχους:
1) Να επιτύχει την επιλογή κατασκευής του αγωγού από τα κοιτάσματα του Ισραήλ στο Τσεϊχάν, οπότε στόχος της Λευκωσίας θα πρέπει να είναι η αποτροπή μιας τέτοιας εξέλιξης και η επιτάχυνση κατά τρόπον αξιόπιστο εντός των επόμενων μηνών της κατασκευής του LNG.
2) Να συνδέσει την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου με τη λύση του Κυπριακού και τον τουρκικό έλεγχο επί του φυσικού αερίου με τους ακόλουθους τρόπους: Ο ένας είναι ο αγωγός από τα κυπριακά κοιτάσματα στα τουρκικά παράλια, ο άλλος είναι ο διαμερισμός των πετρελαίων μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων και ο τρίτος είναι ο έλεγχος των όποιων κοιτασμάτων θα βρεθούν στα βόρεια της Κύπρου, τα οποία έχει ήδη καπαρώσει η Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων μέσω συμφωνιών με το ψευδοκράτος, τις οποίες η Άγκυρα προσδοκά να νομιμοποιήσει μέσω των συνομιλιών και της λύσης, όπως επίσης και τον εκ νέου καθορισμό της κυπριακής ΑΟΖ. Και η πρακτική αυτή είναι τμήμα της τουρκικής αναθεωρητικής στρατηγικής.
Επί του παρόντος αυτά, όπως και οι στρατηγικές μας επιλογές, συνιστούν ψιλά νοήματα για το κομματικό σύστημα, τους στρατούς του και τα λεγόμενα… λαμπρά μυαλά!
