του Κώστα Μελά*
Μια έξοδος από τα Μνημόνια δεν αλλάζει την οικονομική πραγματικότητα
που έχει επιφέρει. Αυτό που έχουμε ανάγκη είναι μια εναλλακτική πρόταση
πολιτικής, αξιοποιώντας το βαθμό ελευθερίας στον οποίο έχει οδηγήσει η
εφαρμογή του. Γράφει ο Κ. Μελάς.
Θέλω να πω ότι διαφορετική θα πρέπει να ήταν θεμελιωμένη μια πρόταση με βάση τα μακροοικονομικά στοιχεία και το θεσμικό πλαίσιο τον Μάιο του 2010 και διαφορετική, για παράδειγμα, το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2013 ή στο τέλος του εννεάμηνου του 2013 ή στο τέλος του 2013.
Είναι σωστό να υποθέσουμε ότι τα μακροοικονομικά μεγέθη που αντιστοιχούν στις τελευταίες τρεις ημερομηνίες δεν διαφέρουν τόσο πολύ μεταξύ τους , ώστε να δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στο να αποτελέσουν βάση υπολογισμού των προβλέψεων για τις μελλοντικές εξελίξεις σύμφωνα με το πλαίσιο της εναλλακτικής πρότασης οικονομικής πολιτικής. Παρόλα αυτά για να είμαστε ακριβείς και να κυριολεκτούμε και αυτές οι διαφορές θα πρέπει να ληφθούν υπόψη.
Βεβαίως το ίδιο συμβαίνει και για το θεσμικό πλαίσιο. Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της οικονομίας είναι εντελώς διαφορετικό από αυτό που ίσχυε το Μάιο του 2010. Επίσης και αυτό θα πρέπει να αποτελέσει τη βάση εκκίνησης για τη διαμόρφωση του νέου θεσμικού πλαισίου.
Επομένως οι υποστηρικτές και οι φορείς της εναλλακτικής πρότασης οικονομικής πολιτικής θα πρέπει κατ' αρχάς να προβούν σε αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της μέχρι σήμερα ασκούμενης οικονομικής πολιτικής.
Τούτο σημαίνει ότι θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η όλη πορεία της οικονομίας (μακροοικονομικά μεγέθη και θεσμικό πλαίσιο) καθώς και οι βαθμοί ελευθερίας οι οποίοι επιτεύχθηκαν ή οι αντίστοιχες δυσμενής καταστάσεις που προέκυψαν ως εναλλακτικά κόστη ευκαιρίας , από την υπογραφή του Μνημονίου μέχρι σήμερα
Άρα το εναλλακτικό οικονομικό πρόγραμμα, επειδή η βάση εκκίνησής του είναι η πραγματικότητα της οικονομίας όπως αυτή περιγράφεται από τα μακροοικονομικά μεγέθη και το θεσμικό πλαίσιο σήμερα , θα πρέπει να προσδιορίζει τους μελλοντικούς στόχους του σε σχέση με το δεδομένο της σημερινής κατάστασης.
Ένας αντικειμενικός παρατηρητής (σαφέστατα μπορεί να υπάρξει τέτοιος) αν μελετούσε περιγραφικά- συγκριτικά την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας στα τέλη του 2010 και τον Ιούνιο του 2013 θα διαπίστωνε ότι στα μακροοικονομικά μεγέθη έχουν επέλθει οι παρακάτω μεταβολές :
ΑΕΠ: σωρευτική μείωση (2009-2013) 26,1%.
Πληθωρισμός: εθνικός δείκτης (μέσος όρος δωδεκαμήνου) από 4,7% σε αποπληθωρισμό το 2013 περίπου - 0,5%.
Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών: 2009 - 11,2%ΑΕΠ και 2012: -2,9%ΑΕΠ
Ανεργία: 2009: 9,5% και 2012: 24,2%
Πρωτογενές ισοζύγιο: 2009: -10,4% ΑΕΠ και 2012: -1,3% ΑΕΠ.
Συνολικό ισοζύγιο:2009: -15,6% ΑΕΠ και 2012: -15,6% ΑΕΠ.
Δημόσιο Χρέος: 2009: 129,4% ΑΕΠ και 2012: 156,9% ΑΕΠ.
Η απλή αυτή απεικόνιση της μεταβολής των μακροοικονομικών μεγεθών στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο δείχνει ότι η επιτευχθείσα πρόοδος – εξισορρόπηση σε ορισμένα εξ αυτών παρέχει βαθμούς ελευθερίας οι οποίοι κάλλιστα αποτελούν ισχυρή βάση για την χάραξη και την εκκίνηση της όποιας εναλλακτικής οικονομικής πολιτικής.Παράλληλα δείχνει το απίστευτο κόστος το οποίο κατέβαλε η ελληνική οικονομία προκειμένου να επιτευχθούν μετά από αλλεπάλληλες αναθεωρήσεις και προσπάθειες ορισμένοι από τους στόχους που είχαν τεθεί.
Οι ανισορροπίες της ελληνικής οικονομίας στο τέλος του 2012 ήταν έντονες και κυρίως αφορούσαν σε εκείνες τις μεταβλητές οι οποίες επηρέαζαν άμεσα τη θέληση των χρηματοπιστωτικών αγορών να συνεχίσουν να χρηματοδοτούν την αναπαραγωγή τους (δημοσιονομικά ελλείμματα , έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, δημόσιο χρέος) . Γεγονός το οποίο τελικά οδήγησε στην αδυναμία της χρηματοδότησής τους λόγω άρνησης των χρηματοπιστωτικών αγορών να συνεχίσουν να χορηγούν πόρους.
Το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής το οποίο εφαρμόζεται ακολούθησε μια λογική εσφαλμένη, τιμωρητική, και με μεγάλο κόστος για όλους τους εμπλεκόμενους και κυρίως για την ελληνική οικονομία και κοινωνία. Όμως αυτό έχει ήδη συμβεί.
Η αδήριτη πραγματικότητα σου επιβάλλει να ξεκινήσεις από την... ίδια την πραγματικότητα και συνεπώς να δεχθείς ως δεδομένο ότι τα δημοσιονομικά ελλείμματα και το εξωτερικό έλλειμμα βρίσκονται σε τροχιά εξισορροπητικής προσαρμογής. Αυτό αποτελεί πρωταρχικό ζητούμενο σε μια οικονομία η οποία ανήκει σε μια νομισματική ένωση , με τα σημερινά χαρακτηριστικά της ΕΕ , αλλά και σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία με ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων.
Η διαλαλούμενη άρνηση του Μνημονίου ως πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής ή η έξοδος από το Μνημόνιο τώρα, δεν αλλάζει την οικονομική πραγματικότητα όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα τρία χρόνια μετά, με βάση τις πολιτικές του Μνημονίου, και ότι αυτή σημαίνει για τους βαθμούς ελευθερίας οι οποίοι παρήχθησαν και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την δημιουργία της εναλλακτικής πρότασης οικονομικής πολιτικής.
Το ότι θα υπάρξει (με τον ένα ή άλλο τρόπο) π.χ πρωτογενές πλεόνασμα ή σχεδόν μηδενισμός του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αποτελούν θετικότατες εξελίξεις οι οποίες εντασσόμενες σε μια εναλλακτική οικονομική πολιτική μπορούν να αποδειχθούν απολύτως χρήσιμες και ουσιαστικές. Ακόμη και ως στοιχεία διαπραγμάτευσης με τους Eυρωπαίους.
Βεβαίως το Μνημόνιο έχει παράξει δυσβάσταχτα κόστη μεταξύ των οποίων το ύψος της ανεργίας και τη διάλυση μεγάλου μέρους του παραγωγικού ιστού της χώρας . Στο σημείο αυτό έγκειται η αποτυχία του ως πρόγραμμα οικονομικής πολιτικής διότι οι συντάκτες του , αλλά και πολλοί άλλοι δεν κατανόησαν (και πως θα μπορούσαν άλλωστε μέσα σε δέκα μέρες) τις ιδιομορφίες και τις ιδιοτυπίες της ελληνικής οικονομίας.
Άλλωστε η εναλλακτική πρόταση οικονομικής πολιτικής αυτά τα προβλήματα καλείται να αντιμετωπίσει, με τους υπάρχοντες βαθμούς ελευθερίας, και ...προσοχή χωρίς να τους καταστρέψει ή να τους καταστήσει μη διαχειρίσιμους. Αυτό είναι το οικονομικό στοίχημα. Όλα τα υπόλοιπα δεν είναι παρά πολιτικές ρητορείες.
* Ο κ. Κώστας Μελάς είναι Δρ Οικονομίας, Όμιλος Κοινωνικού - Οικονομικού Προβληματισμού και Πολιτικής Δράσης.
