Το αποτυχημένο στρατήγημα του Ερντογάν

Καρακούσης Αντώνης

Αν θέλουμε να έχουμε την εξήγηση των πραγμάτων οφείλουμε να ανατρέξουμε τουλάχιστον στο πρόσφατο παρελθόν. Οι περισσότεροι ξεχνούν ότι το ΑΚΡ, το κόμμα του Ταγίπ Ερντογάν που κυβερνά εδώ και χρόνια την Τουρκία, είναι διάδοχο σχήμα του μετριοπαθούς ισλαμικού κόμματος της Ευημερίας του Νετσμεντίν Ερμπακάν.Το κόμμα του Ερμπακάν κατείχε περιθωριακή θέση στα πολιτικά πράγματα της Τουρκίας και κατά καιρούς είχε υποστεί απαγορεύσεις και διωγμούς από το κεμαλικό καθεστώς.Αυτά μέχρι που οι κεμαλικές πολιτικές δυνάμεις πνιγμένες στα σκάνδαλα , τη διαφθορά και τη μακρά οικονομική κρίση κατέρρευσαν.

Το 1997 η Τανσού Τσιλέρ του κόμματος του Ορθού Δρόμου χρειάσθηκε να συμμαχήσει με το ισλαμικό κόμμα της Ευημερίας του Ερμπακάν προκειμένου να κυβερνηθεί η Τουρκία. Οι στρατηγοί ωστόσο δεν άντεξαν την είσοδο στην κυβέρνηση ενός πολέμιου του κοσμικού κεμαλικού καθεστώτος. Έκαναν ότι μπορούσαν λοιπόν προκειμένου να ανατρέψουν τη συμμαχική κυβέρνηση Τσιλέρ- Ερμπακάν και το πέτυχαν.Εκείνο το μεταμοντέρνο  πραξικόπημα και η απαγόρευση του κόμματος του Ερμπακάν επέτρεψαν  στον Ενρτογάν, τότε δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης, να ηγηθεί ενός νέου πιο μετριοπαθούς ισλαμικού σχήματος και να βάλει πλώρη για την εξουσία.

Ο Ερντογάν έχτισε πάνω στην κληρονομιά του Ερμπακάν και κατάφερε τελικά να ηγηθεί της χώρας. Και όχι μόνο αυτό. Πέτυχε να βάλει στο παιγνίδι αποκλεισμένες κοινωνικές δυνάμεις της Τουρκίας , δημιούργησε περιβάλλον κοινωνικής και οικονομικής κινητικότητας και ακόμη έβγαλε την Τουρκία από τη μακρόχρονη οικονομική κρίση, έδιωξε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και διαμόρφωσε συνθήκες δυναμικής οικονομικής ανάπτυξης.

Και το σημαντικότερο ίσως μεθόδευσε την ειρήνευση με τους Κούρδους, χρησιμοποίησε τον Οτσαλάν, ίσως και για να αφαιρέσει κρίσιμο πεδίο δράσης και εξουσίας από τον εχθρικό προς αυτόν Στρατό.Έτσι, επί των ημερών του διαμορφώθηκε μια νέα ευημερούσα μεσαία τάξη και ανεδείχθη μια καινούργια ομάδα επιχειρηματιών, κυρίως κατασκευαστών , οι οποίοι στηρίχθηκαν στους δεσμούς μαζί του. Εξ ου και τα μεγαλεπήβολα κατασκευαστικά - σχεδόν φαραωνικά - έργα που εξήγγειλε τελευταία και τα οποία έδωσαν την αφορμή των συγκρούσεων.

Σταδιακά λοιπόν όσο η Τουρκία ανέβαινε και η εξουσία του Ερντογάν εδραιωνόταν - στις τελευταίες εκλογές το ΑΚΡ κέρδισε το 50% των ψήφων- ένοιωσε ότι είναι αρκετά ισχυρός για  να τελειώσει με  τις κοσμικές  παρακαταθήκες του Κεμάλ και να αναδείξει το νεοθωμανικό όραμα , μιας μεγάλης αυτοκρατορικής  Τουρκίας ,η οποία θα ηγείται του μουσουλμανικού κόσμου.Και ως τέτοια δεν θα μπορούσε παρά να τονώσει τα θρησκευτικά χαρακτηριστικά της χώρας.

 Το στρατήγημα Ερντογάν συνδύαζε την εσωτερική επικράτηση με τόνωση της ισλαμικής καταγωγής και την εξωτερική ηγεμονία στην ευρύτερη περιοχή μέσω της οικονομικής και στρατιωτικής ισχύος. Σύμφωνα με αυτό το στρατήγημα λοιπόν  άρχισε εδώ και καιρό  να επιβάλει αυστηρότερη εφαρμογή των ισλαμικών κανόνων, ενώ με τα μεγαλεπήβολα αναπτυξιακά σχέδια θέλησε να διαμορφώσει περιβάλλον σταθερής οικονομικής ανάπτυξης.

Όσον αφορά τη διεκδίκηση της ηγεμονίας στον μουσουλμανικό κόσμο, έπαιξε σκληρά το θέμα των Παλαιστινίων, εναντιώθηκε με το Ισραήλ, κάλυψε το Ιράν, ενεπλάκη στον εμφύλιο της Συρίας κατά του Ασαντ, υπολογίζοντας στη νίκη των ανταρτών και το σημαντικότερο εξήγγειλε μεγάλο πρόγραμμα κατασκευής τριών πυρηνικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Η σύγκρουση με το Ισραήλ προκάλεσε τριβές με τις ΗΠΑ, εμπλοκή του στη Συρία απεδείχθη ανεπιτυχής και τον κλόνισε, ενώ οι εξαγγελίες για τα πυρηνικά προκάλεσαν  την υποψία στη διεθνή κοινότητα και ιδιαιτέρως  στις ΗΠΑ ότι θέλει να ακολουθήσει το δρόμο του Ιράν και ότι στο πίσω μέρος του μυαλού του κρύβει το όνειρο να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Στις ΗΠΑ πήγε παρακαλώντας επέμβαση στη Συρία και οι αμερικανοί αντί αυτού του έθεσαν ζήτημα πυρηνικών.

Με άλλα λόγια το στρατήγημα έπασχε τόσο  εξωτερικά, όσο και εσωτερικά. Εξωτερικά ''κλώτσησε'' στη Συρία και εσωτερικά  πληγώθηκε από την άρνηση της δυτικότροπης νέας γενιάς της Ευρωπαϊκής Τουρκίας και  των υπερανεπτυγμένων παραλίων της άλλης πλευράς του Αιγαίου να αποδεχθούν αυστηρότερους ισλαμικούς κανόνες.Μικρομέγαλος ο Ερντογάν, με ελλείμματα παιδείας και άλλα, έφθασε μέχρι ένα σημείο. Έπειτα έχασε το μέτρο και κατακυριεύθηκε από την αλαζονεία της εξουσίας, την ασθένεια που κατατρώγει όλους τους ''ασθενείς'' ηγέτες.

Φθάνει πάντα η στιγμή  που μετρούν τον ίσκιο τους το πρωί και χάνουν το μέτρο. Κάπως έτσι χάθηκε το παιγνίδι του ποδοσφαιριστή - δημάρχου που νόμισε ότι  θα αναβιώσει την Οθωμανική αυτοκρατορία και θα γίνει ο ίδιος σουλτάνος. 

 

Υ.Γ. Ο υποκινητής του ''μεταμοντέρνου πραξικοπήματος'', που ανέτρεψε την κυβέρνηση και απαγόρευσε το  κόμμα Ευημερίας του Ερμπακάν, ήταν ο 80χρονος σήμερα αρχιστράτηγος Χακί Καρανταγί, ο οποίος λίγες ημέρες πριν από τα τελευταία γεγονότα, οδηγήθηκε στη φυλακή κατηγορούμενος για συνωμοσία κατά τους κράτους, στο πλαίσιο της μεγάλης επιχείρησης του Ερντογάν να τελειώσει τις κεμαλικές εστίες στις τουρκικές  ένοπλες δυνάμεις.