Τα αιματηρά επεισόδια στην Τουρκία αναδεικνύουν τα γνωστά, αλλά
επιμελώς καλυμμένα προβλήματα μιας πολυεθνοτικής χώρας, μιας διχασμένης
κοινωνίας κι ενός αμφιλεγόμενου πρωθυπουργού.Οι αόρατες αντίρροπες δυνάμεις της Τουρκίας γίνονται πλέον ορατές
στις δυτικές κυβερνήσεις που, επί σειρά ετών, εθελοτυφλούσαν, χαρίζοντας
διαδοχικές πιστώσεις χρόνου στον πρωθυπουργό Ρ. Τ. Ερντογάν. Χωρίς να
έχει κανείς την αφελή αισιοδοξία ότι οι εξεγέρσεις θα συρρικνώσουν άμεσα
τον περιφερειακό ρόλο της Τουρκίας ή τη διεθνή επιρροή του κ. Ερντογάν,
το γεγονός είναι ότι η Δύση αρχίζει επιτέλους να ρίχνει πιο αυστηρές
ματιές προς ανατολάς.Η Αγκυρα και ο κ. Ερντογάν εξακολουθούν να έχουν χρησιμότητα για τη Δύση και θα φροντίζουν να την υπενθυμίζουν διαρκώς, αλλά τα πράγματα αλλάζουν: Ο Τούρκος πρωθυπουργός δεν έχει πλέον το προνόμιο ανοχής της Ουάσινγκτον, όπως όταν μπλοκάριζε τις, εκ Βορρά, επιχειρήσεις κατά του Σαντάμ Χουσεΐν το 2003. Ούτε ανοχή του Τελ Αβίβ, όπως συνέβη ακόμα και μετά το επεισόδιο του πλοίου «Μαβί Μαρμαρά» το 2010. Ούτε ανοχή της Αθήνας, καθώς ο Αντ. Σαμαράς, στη συνάντηση με τον κ. Ερντογάν στις 4 Μαρτίου, υιοθέτησε διαφορετικούς τόνους συγκριτικά με το 2005 (αποσύνδεση των ενταξιακών συνομιλιών Τουρκίας - Ε.Ε. από ενδεχόμενο ελληνικό βέτο) ή με το 2010-11 (ανεπαρκής απόκρουση απαιτήσεων για το Καστελόριζο).
Ελληνικές και ξένες διπλωματικές πηγές, χωρίς φυσικά να παρασύρονται σε εύκολες ως κωμικές συνωμοσιολογίες περί σύνδεσης των επεισοδίων με τις συνομιλίες Ομπάμα - Ερντογάν της 16ης Μαΐου, υπογραμμίζουν ότι ο κρυφοϊσλαμιστής ηγέτης αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι είναι αντιμέτωπος με μια νέα πραγματικότητα στις σχέσεις με τις ΗΠΑ και με την Ε.Ε. Οι σημαντικότερες αποκλίσεις Δύσης - Αγκυρας, όπως προκύπτουν από τις διαβαθμισμένες διπλωματικές ενημερώσεις, είναι οι εξής:
- Πρώτον, το πιεστικό (λόγω και του χημικού οπλοστασίου) πρόβλημα της Συρίας, όπου το μόνο κοινό σημείο Λευκού Οίκου και Αγκυρας είναι η ανάγκη απομάκρυνσης του προέδρου Ασαντ. Η Ουάσινγκτον θεωρεί, δικαίως, ότι ο κ. Ερντογάν είναι αδιανόητο να ενισχύει τους Αδελφούς Μουσουλμάνους ή το Μέτωπο Αλ Νούσρα, που είναι μεν ο ισχυρότερος φορέας κατά του Ασαντ, αλλά χαρακτηρίζεται από τις ΗΠΑ (από τον Δεκέμβριο 2012) τρομοκρατική οργάνωση συνδεόμενη με την Αλ Κάιντα, ενώ ολοκληρώνονται οι διαβουλεύσεις παρόμοιας αντιμετώπισής του και από τον ΟΗΕ.
- Δεύτερον, η ιδιόμορφη τακτική του κ. Ερντογάν έναντι του Ιράν με ανεξήγητες (;) αλλαγές άλλοτε υπέρ του σεβασμού των κυρώσεων του ΟΗΕ κι άλλοτε υπέρ διευκολύνσεων στην Τεχεράνη.
- Τρίτον, η δρομολόγηση της νέας εμπορικής συμφωνίας Ε.Ε. - ΗΠΑ, που ακυρώνει, ντε φάκτο, το αίτημα Ερντογάν για ένα ανάλογο πλαίσιο μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας, ενώ θα δυσχεράνει και τις διαπραγματεύσεις της Αγκυρας με τις Βρυξέλλες.
Σημαίνουν όλα αυτά αυτόματο όφελος για την Ελλάδα; Η θετική κατάληξη θα εξαρτηθεί από τις κινήσεις της ίδιας της Αθήνας και από τα πιθανά, πρόσθετα, λάθη του κ. Ερντογάν, ενώ, ειδικά για το Κυπριακό, η συγκυρία μάλλον επιβαρύνεται.
Αλέξανδρος Τάρκας
