Του Μιχάλη Ψύλου
Πρώτα ονομάστηκαν PIGS. Tώρα η Deutsche Welle επινόησε μια άλλη ονομασία: Οι «αδύναμες αδελφές». Ο λόγος για τις τέσσερις χώρες του ευρωπαϊκού νότου – Πορτογαλία, Ιταλία, Ελλάδα και Ισπανία. «Από το 2010, η Ευρωπαϊκή Ενωση, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το ΔΝΤ διαπραγματεύονται τα προγράμματα διάσωσης μέσω της λιτότητας για τις χώρες αυτές. Και όμως, από τότε, η οικονομική κατάσταση όλων των αδύναμων χωρών έχει επιδεινωθεί», γράφει η Deutsche Welle σε ανάλυση του οικονομολόγου Ελιοτ Μορς στην ιστοσελίδα της.
Σε μια σπάνια ομολογία για γερμανικό μέσο ενημέρωσης, τονίζεται ότι «οι ευρωπαϊκές τράπεζες έπαιξαν στον τζόγο τα χρήματα των καταθετών τους για να αγοράσουν επικίνδυνα δημόσια χρέη – κυρίως το ελληνικό χρέος. Αυτοί οι αγοραστές του χρέους των αδύναμων χωρών έδωσαν στις κυβερνήσεις των τεσσάρων χωρών του ευρωπαϊκού Νότου το πράσινο φως να συνεχίσουν να διαβαίνουν σε μη βιώσιμα οικονομικά μονοπάτια».
Η «αυτοκριτική» δεν σταματά εδώ: Η Deutsche Welle ομολογεί ότι «στην Ευρώπη, υπάρχουν μόνο δύο παράγοντες που πραγματικά έχουν σημασία: η Γερμανία και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Και οι δύο πιστεύουν ότι η μόνη λύση για τις “αδύναμες αδελφές” είναι η λιτότητα. Το πίστευαν το 2010 και το πιστεύουν και τώρα, παρά τις επιδεινούμενες οικονομικές συνθήκες και στις τέσσερις χώρες».
Ο Ελιοτ Μορς τονίζει ότι «οι Γερμανοί ήθελαν το ΔΝΤ να εμπλακεί για να καθορίζει και να αστυνομεύει τους όρους απόδοσης της Ελλάδας. Αυτά που το ΔΝΤ κατέληξε να αξιώνει από την Ελλάδα ήταν πραγματικά αξιοσημείωτα. Πήγε πολύ μακρύτερα από μια φυσιολογική συμφωνίας του ΔΝΤ, στο πλαίσιο της επιδίωξης ενός μικρότερου ελλείμματος. Oλα αυτά τα χρόνια που καλύπτω τη δράση του ΔΝΤ, δεν έχω δει ποτέ έναν τόσο μακρύ κατάλογο πολιτικών αλλαγών που να έχουν ζητηθεί από οποιαδήποτε χώρα στον κόσμο».
Και βέβαια είναι πλέον κοινή παραδοχή ότι το ΔΝΤ έπεσε έξω σε όλες τις εκτιμήσεις του. «Οι διαφορές ανάμεσα στις προβλέψεις που έγιναν το 2009 και τα πραγματικά αποτελέσματα και τις εκτιμήσεις για το 2013 και το 2014 είναι συγκλονιστικές, ιδίως οι εκτιμήσεις για την ανεργίας. Το 2009, το ΔΝΤ προέβλεπε ότι η ανεργία στην Ελλάδα θα ανέλθει το 2013 στο 14,8%. Στην πραγματικότητα αυξήθηκε στο 26,4%! Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι το ΔΝΤ, μια οργάνωση που επιβλέπει τα προγράμματα λιτότητας για εκατοντάδες χώρες επί 68 χρόνια, έπεσε τόσο έξω στις εκτιμήσεις του για τις επιπτώσεις των προγραμμάτων λιτότητας στην ανεργία».
Ωρολογιακή βόμβα η ευρωζώνη
Συγκλονιστική η ομολογία, η οποία δείχνει και τον πραγματικό στόχο των μνημονίων που υπέγραψαν οι ελληνικές κυβερνήσεις με τους ξένους δανειστές δήθεν για τη σωτηρία της χώρας. «Και ποιο είναι το επόμενο βήμα;» διερωτάται ο Μορς. «Περισσότερα μέτρα λιτότητας; Μείωση περαιτέρω του ελλείμματος; Ποιος είναι ο στόχος για το ποσοστό ανεργίας; 30%; Τι θέλει η Γερμανία για παράδειγμα από την Ελλάδα; Να γίνει ανταγωνιστική σε σχέση με τη… Γερμανία; Δεν βλέπουμε πως είναι δυνατόν να γίνει κάτι τέτοιο Φυσικά, η διάλυση της ευρωζώνης θα είχε κινδύνους και επιπτώσεις. Αλλά, μέχρι τότε, η ευρωζώνη παραμένει μια ωρολογιακή βόμβα. Οι ταραχές, η πολιτική αναταραχή και η γενική αβεβαιότητα θα συνεχιστούν».
Οπως γράφει η «Monde», «στην πραγματικότητα, όλα τα κράτη της Ευρώπης τέθηκαν σε… δίαιτα κατά το παρελθόν έτος. Ακόμη και στη Γερμανία, το επίπεδο των δημοσίων δαπανών ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώθηκε μεταξύ 2009 και 2012 κατά 3,2 ποσοστιαίες μονάδες (από 48,2% σε 45%). Στην Πορτογαλία μειώθηκε κατά 2,4 μονάδες, στη Βρετανία 3,8, στην Ιρλανδία 6,5, ακόμη και στη Νορβηγία 3 μονάδες».
Αναμφίβολα το κλίμα στην Ευρώπη, και όχι μόνο, έχει αλλάξει το τελευταίο διάστημα αναφορικά με την πολιτική λιτότητας που προστάζει το Βερολίνο. Πληθαίνουν πλέον οι φωνές της λογικής, που κραυγάζουν ότι η πολιτική αυτή δεν είναι μόνο αδιέξοδη και καταστροφική, αλλά μπορεί να προκαλέσει ανεξέλεγκτες κοινωνικές εκρήξεις, όπως προειδοποίησε και ο ίδιος ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι. «Στην Ευρώπη η λιτότητα τελείωσε», διακήρυξε θριαμβευτικά ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Πιέρ Μοσκοβισί, μιλώντας στη γαλλική τηλεόραση. «Η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν μπορεί να είναι «μόνο το κόστος, οι φόροι και η λιτότητα», δήλωσε και ο Ιταλός πρωθυπουργός Ενρίκο Λέτα, αλλά υποσχέθηκε βέβαια ότι η χώρα του θα τηρήσει τη δέσμευσή της για δημοσιονομική πειθαρχία. Και όμως το Βερολίνο επιμένει ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή από τη λιτότητα, βαφτίζοντας βέβαια το κρέας… ψάρι για να γίνει εύπεπτη. «Η λιτότητα είναι μια ξενόφερτη λέξη που τη γνωρίζουμε ως μετάφραση από τα αγγλικά», είπε χαρακτηριστικά η Μέρκελ, μιλώντας στο εμπορικό και βιομηχανικό επιμελητήριο του Ροστόκ.«Μέχρι πριν από τρία χρόνια ποτέ δεν είχαμε χρησιμοποιήσει στη Γερμανία αυτή τη λέξη, απλώς μιλάγαμε για την εξυγίανση του προϋπολογισμού. Η λιτότητα είναι μια πολύ επιθετική λέξη».
Ευθύνονται οι αγορές και όχι μόνο η Μέρκελ
«Αναμφίβολα η κριτική κατά της λιτότητας έχει φτάσει σε άγρια επίπεδα στην Ευρώπη» σημειώνουν οι Financial Time». « Ολοένα και περισσότερο κατηγορείται η Γερμανία ότι αναγκάζει τα αδύναμα έθνη σε σκληρές πολιτικές. Οι αντίπαλοι της λιτότητας ισχυρίζονται ότι ο ευρωπαϊκός Βορράς απαιτεί δημοσιονομική λιτότητα και μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, σε αντάλλαγμα για τον ζωτικής σημασίας δανεισμό από φορείς όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα».
Οι επικριτές της Μέρκελ ξεχνούν ένα βασικό σημείο, τονίζει η βρετανική εφημερίδα. «Δεν ήταν η Μέρκελ ή άλλοι πολιτικοί ηγέτες που επέβαλαν τη λιτότητα στην Ιταλία, την Ισπανία, την Ελλάδα και τις άλλες χώρες. Ηταν οι ιδιώτες δανειστές, αρχής γενομένης από το φθινόπωρο του 2011, οι οποίοι αρνήθηκαν να χρηματοδοτήσουν περαιτέρω δανεισμό των εν λόγω χωρών».
Σωστά σημειώνει η εφημερίδα ότι «στην πραγματικότητα, τον 21ο αιώνα, οι αγορές είναι πολύ πιο ισχυρές από κάθε ηγέτη κυβέρνησης. Εχουμε δει πολλές φορές τη δύναμή τους κατά τη διάρκεια των τελευταίων 25 ετών, από την ασιατική οικονομική κρίση στα τέλη της δεκαετίας του 1990 έως την κατάρρευση του Μεξικού, της Ρωσίας, της Αργεντινής και αλλού. Για παράδειγμα, αν η κ. Μέρκελ ήταν αντίθετη στη λιτότητα, θα είχε μικρή επίδραση στην πορεία των γεγονότων».
Σωστά! Μόνο που οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις λειτουργώντας ως υπάλληλοι των αγορών εξαπέλυσαν τα τελευταία τρία χρόνια μια εκστρατεία ιδεολογικής τρομοκρατίας εναντίον των πολιτών με τα χρέη και τα ελλείμματα για να φοβίσουν τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους, ώστε να παραλύσουν τις αντιδράσεις τους στα μέτρα λιτότητας. Απλά, οι κυρίαρχες ελίτ βρήκαν τώρα την ευκαιρία να πάρουν τη ρεβάνς για έναν αιώνα κοινωνικών κατακτήσεων…
