Μέχρι πρότινος ο εκδημοκρατισμός της Τουρκίας και η προοπτική ένταξης στην Ε.Ε. ήσαν διαδικασίες αλληλοτροφοδοτούμενες. Ωστόσο πλέον έχουν εξίσου χάσει τη δυναμική τους.
Ο Βρετανός Φιλελεύθερος Andrew Duff, εκ των παλαιότερων μελών του Ευρωκοινοβουλίου και πρόεδρος της Ένωσης Ευρωπαίων Φεντεραλιστών μιλά επ΄ αυτού χωρίς περιφράσεις. Σε αποκλειστική συνέντευξή του στην τουρκική εφημερίδα Zaman θεωρεί ότι τόσο η Άγκυρα όσο και η ευρωπαϊκή πλευρά εξακολουθούν να κινούνται υποκριτικά, καθώς αμφότερες έχουν χάσει το ενδιαφέρον τους για την προοπτική μιας πλήρους ένταξης. Το αποδεικνύουν αυτό οι μεσανατολικές φιλοδοξίες της Τουρκίας, οι οποίες είναι ασύμβατες με ένα ευρωπαϊκό σχέδιο, ενώ πολιτικές φυσιογνωμίες όπως ο Ahmet Davutoglu και ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Cemil Cicek εμφανίζονται κατ΄ιδίαν, σύμφωνα με τον Duff, να μην επιδιώκουν πλέον την πλήρη ένταξη.
Ο ίδιος, άλλοτε θιασώτης της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας, έχει πλέον μετατοπισθεί, προτείνοντας μια σχέση “συνδεδεμένου μέλους”. Δεν πρόκειται απλώς για την πολυσυζητημένη ήδη “ειδική εταιρική σχέση” της Τουρκίας με την Ε.Ε., αλλά για μια περισσότερο αναβαθμισμένη σχέση, η οποία θα εξασφαλίζει παρουσία (και, κατά περίπτωση, ψήφο) στους Τούρκους αντιπροσώπους στα κοινοτικά όργανα, συμπεριλαμβανομένου και του Ευρωδικαστηρίου. Λ.χ. σε ζητήματα κοινής αγοράς, όπου η Τουρκία θα συμμετέχει πλήρως, η συμμετοχή της στις διαπραγματεύσεις με τρίτα μέρη για τη σύναψη συμφωνιών ελευθέρων συναλλαγών θα είναι εξασφαλισμένη και η ψήφος των Τούρκων ευρωβουλευτών ομοίως.
(Ήδη η προοπτική σύναψης μιας ευρω-αμερικανικής συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου προκαλεί μεγάλη νευρικότητα στην Άγκυρα που τελεί σε τελωνειακή ένωση με την Ε.Ε. και πλέον θα δει τους όρους της να επαναπροσδιορίζονται ερήμην της).
Ούτως ή άλλως, παραδέχεται ο Βρετανός πολιτικός, δεν υπήρξαν όλες οι φωνές στήριξης της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας εξίσου παραγωγικές. Λ.χ. η συνηγορία των Βρετανών Συντηρητικών κινητοποιούνταν απλώς από μία επιθυμία αποδυνάμωσης, αν όχι διάλυσης, της ίδιας της Ε.Ε. “Αυτό είναι γεγονός και ίσχυε πάντοτε”, προσθέτει, τονίζοντας ότι η βρετανική στήριξη έχει καταστήσει την τουρκική υποψηφιότητα “ύποπτη” στα μάτια των υπόλοιπων Ευρωπαίων.
Όμως ο Duff, δεν μασά τα λόγια του ούτε σε ό,τι αφορά την εσωτερική πολιτική κατάσταση της Τουρκίας. Ο Kemal Ataturk ήταν “δικτάτορας” υποστηρίζει, και έχει έρθει η ώρα να εγκαταλείψει την δημόσια “λατρεία” πολιτικών “ηρώων”. Όσο για τον Tayyip Erdogan, η φιλοδοξία του να μετατρέψει το πολίτευμα σε προεδρικό περισσότερο θα αποδυναμώσει παρά θα ενισχύσει την δημοκρατία στην Τουρκία.
Υπενθυμίζοντας τις αντιρρήσεις οργάνων όπως η Επιτροπή της Βενετίας (συμβουλευτικό σώμα του Συμβουλίου της Ευρώπης σε συνταγματικά θέματα), ο Duff εξουδετερώνει και το επιχείρημα πολλών Τούρκων συνομιλητών του ότι προεδρικό είναι και το σύστημα των ΗΠΑ. Ωστόσο, το αμερικανικό μοντέλο περιλαμβάνει επαρκή αντίβαρα (checks and balances) και, κυρίως, είναι ομοσπονδιακό. Εφόσον και η Τουρκία, καταλήγει, επιθυμεί να γίνει χώρα προεδρική θα πρέπει ταυτόχρονα να γίνει χώρα ομοσπονδιακή, ενισχύοντας την αυτονομία των περιφερειών της.
