Η υπογραφή της Διακήρυξης Κωνσταντινούπολη μεταξύ των προέδρων Τουρκίας, Σερβίας και Βοσνίας και Ερζεγοβίνης (Β-Ε) στην Ιστανμπούλ τον Απρίλιο του 2010 σηματοδότησε ένα σημαντικό επίτευγμα σχετικά με το ρόλο της Τουρκίας στα Βαλκάνια. Η ανανέωση της Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής προς την περιοχή αναφέρεται επίσης συχνά ως "νεο-Οθωμανισμός", μετά από την προσέγγιση και τις ομιλίες του υπουργού Εξωτερικών Υποθέσεων της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου.
Οι τρεις αρχηγοί κρατών -- υπογράφοντας τη Διακήρυξη Κωνσταντινούπολης- εξέφρασαν τη "δέσμευσή τους για εδαφική ακεραιότητα, κυριαρχία και η νομική προσωπικότητα της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων, ενώ τόνισαν τη σπουδαιότητα της εθνικής συμφιλίωσης εντός της Β-Ε", στο έγγραφο. Αυτό θεωρήθηκε το πιο σχετικό μέρος και αν και δεν αποτέλεσε λύση για όλα τα προβλήματα μεταξύ των δυο χωρών, η Τουρκία επαινέθηκε για το γεγονός ότι σχολίασε η Σερβία την εδαφική κυριαρχία της Β-Ε.
"Πρέπει να αναφέρω πως είμαστε εξαιρετικά ευγνώμονες για το ρόλο της Τουρκίας στο σύνολο της πολιτικής διαδικασίας στην περιοχή. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, δεν έχουμε στην ουσία διπλωματικά και πολιτικά προβλήματα με τους γείτονές μας. Έχουμε περισσότερο προβλήματα με την καθημερινότητά μας... τα οποία πρέπει να τα λύσουμε μόνοι μας", δήλωσε στους SETimes ο Ομοσπονδιακός Υπουργός Παιδείας και Επιστημών της Β-Ε, Νταμίρ Μάσιτς.
Μεταξύ αυτών, ανέφερε εμπορικά προβλήματα που έχει η Β-Ε με την Κροατία, αναφέροντας πως Βοσνιακές επιχειρήσεις στερούνταν την ίδια αμοιβαία μεταχείριση που απολαμβάνουν Κροατικές εταιρείες εντός της Β-Ε. Μια άλλη ανησυχία, ανέφερε, είναι το γεγονός πως η Β-Ε δεν θέσπισε και δεν υπέγραψε ποτέ συμφωνία για ακριβή σύνορα με Κροατία και Σερβία.
Η Τουρκία είναι βέβαιο πως είχε θετική επίδραση και επιρροή στα Βαλκάνια σε κάθε περίπτωση, δήλωσε ο Μάσιτς. "Ωστόσο το σημείο για το οποίο δεν είμαστε ικανοποιημένοι και πιστεύουμε πως υπάρχει περιθώριο βελτίωσης είναι βέβαια η οικονομική συνεργασία", σημείωσε.
Η σημαντική πρόοδος στην Τουρκική διπλωματία στην περιοχή των Βαλκανίων δίνει στη χώρα ισχυρότερη διαπραγματευτική θέση εντός ΝΑΤΟ και ΕΕ, σύμφωνα με τον Χουσείν Μπαγκτσί, πρόεδρο του τμήματος διεθνών σχέσεων στο Πολυτεχνείο Μέσης Ανατολής στην Άγκυρα. Η χώρα έχει στηρίξει διεθνείς πρωτοβουλίες σχετικά με περιοχές στα Βαλκάνια που έχουν εκτεθεί σε συγκρούσεις, πολέμους και εθνικές καθάρσεις μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας τη δεκαετία του 1990, και έχει διαδραματίσει ιδιαιτέρως ενεργό ρόλο σε ό,τι αφορά κρίσεις σε Β-Ε και Κοσσυφοπέδιο.
Σημειώνοντας πως η Τουρκία έχει συμμετάσχει σε όλες τις σημαντικές πρωτοβουλίες ειρήνης και σταθερότητας και είναι ενεργή σε επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ σχετικά με το ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου, ο πρώην Πρόεδρος του Κοσσυφοπεδίου Φατμίρ Σεϊντίου δήλωσε πως έχει συμβάλει επίσης στη μεταπολεμική οικονομική ανάπτυξη της χώρας του μέσω ισχυρών επενδύσεων.
Ως μία από τις πρώτες χώρες που αναγνώρισαν την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου, η Τουρκία έχει ασκήσει εντατικά πιέσεις για την αναγνώρισή της από άλλες χώρες, ιδιαιτέρως μέλη της Ισλαμικής Συνόδου, δήλωσε ο Σεϊντίου. Ωστόσο, υποστήριξε πως η Τουρκία έπρεπε να συμπεριλάβει το Κοσσυφοπέδιο και σε περιφερειακές επίσημες συνεδριάσεις, αναφερόμενος συγκεκριμένα σε συνεδριάσεις της Τουρκίας με Κροατία, Σερβία και Β-Ε.
"Θεωρώ πως η Τουρκία πρέπει να επεκτείνει το δίκτυο προς αυτή την κατεύθυνση... ώστε να αποτελέσει το Κοσσυφοπέδιο μέρος της [περιφερειακής] συνεργασίας και να μην θεωρείται πως αποφεύγεται το Κοσσυφοπέδιο".
"Προκειμένου να βοηθήσει σε μια τέτοια κατάσταση, θα πρέπει να υπάρξει βούληση από αμφότερες τις πλευρές [Κοσσυφοπέδιο και Σερβία], διαφορετικά η Τουρκία κινδυνεύει να αποκτήσει μονόπλευρη θέση", ανέφερε στους SETimes ο Ιλμέρ Τουράν, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Ιστανμπούλ Μπιλγκί. Ωστόσο, ο Τουράν ανέφερε πως η Τουρκία μπορεί να επιδείξει ενδιαφέρον για επίλυση του ζητήματος του Κοσσυφοπεδίου, όπως έπραξε με τη Β-Ε.
Ο Μπαγκτσί, από την άλλη, υποστήριξε πως αυτό μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία ώστε να διαδραματήσει η Τουρκία μεσολαβητικό ρόλο, εάν είναι επιθυμητό τόσο από το Κοσσυφοπέδιο όσο και από τη Σερβία. Σημειώνοντας πως η Σερβία θα πρέπει να λάβει αρκετά μέτρα σχετικά με το ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου μέχρι τον Ιούλιο, λόγω υποχρεώσεων σχετικά με το καθεστώς υποψηφιότητας για την ένταξη στην ΕΕ, ο Μπαγκτσί ανέφερε πως το αίτημα για μεσολάβηση μπορεί να προέλθει και από την ΕΕ.
Οι πολιτικές σχέσεις της Τουρκίας με τη Σερβία βρίσκονται στο προσκήνιο τα τελευταία δυο χρόνια, το οποίο αποτελεί ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο στο περιθώριο του πιο προορατικού ρόλου της Τουρκίας στα Βαλκάνια. Εξαιρετικά υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι έχουν πραγματοποιήσει επίσημες επισκέψεις ο ένας στη χώρα του άλλου τα τελευταία χρόνια, έπειτα από σκαμπανεβάσματα μετά την αναγνώριση της μονομερούς διακήρυξης ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου από την Τουρκία.
"Η προτεραιότητα Βελιγραδίου και Πρίστινας πρέπει να είναι η οικονομική συνεργασία και η αύξηση των προτύπων διαβίωσης του λαού. Οι πολιτικές πιέσεις θα τερματιστούν με τον καιρό", δήλωσε ο Νεμπόισα Ραντέλοβιτς, μέλος του Σερβικού κοινοβουλίου και αντιπρόεδρος του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος -- πολιτικό κόμμα το οποίο στηρίζει την αναγνώριση του Κοσσυφοπεδίου ως ανεξάρτητο κράτος στη Σερβία -- στους SETimes.
Σε αντίθεση με την άμεση εμπλοκή της Τουρκίας στα ζητήματα που αφορούν στη Β-Ε και το Κοσσυφοπέδιο, η χώρα έχει διαδραματίσει έμμεσο ρόλο σχετικά με το Αλβανικό ζήτημα στην πΓΔΜ, σύμφωνα με τον Αμπντούλα Σαλίου, αντιπρόεδρο της Βαλκανικής Λέσχης Ειρήνης που εδρεύει στα Σκόπια.
Η Τουρκία δεν έχει εμπλακεί επίσημα σε ό,τι αφορά στο συγκεκριμένο ζήτημα, λόγω των εξαιρετικά καλών σχέσεων που απολαμβάνει με την πΓΔΜ, ανέφερε ο Σαλίου στους SETimes, προσθέτοντας πως Τουρκικές ΜΚΟ, καθώς επίσης η Τουρκική Υπηρεσία Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο, στηρίζοντας τους ανθρώπους της Αλβανικής μειονότητας με βοήθεια για εκπαίδευση και αποκατάσταση σημαντικών πολιτιστικών μνημείων.Η Τουρκία έχει διαδραματίσει με σιγουριά θετικό ρόλο για τη σταθερότητα στα Βαλκάνια κατά τη μετα-Γιουγκοσλαβική εποχή και έχει εξαιρετικές σχέσεις με όλες τις Βαλκανικές χώρες, σύμφωνα με τον Βουίτσα Λάζοβιτς, αντιπρόεδρο της κυβέρνησης του Μαυροβουνίου."Είναι εξαιρετικά σημαντικό να υπάρχει μια κοινά φιλική χώρα...., ειδικά σε περίπτωση που δεν υπάρχει καλή συνεργασία μεταξύ των ίδιων των γειτονικών χωρών της περιοχής", δήλωσε ο Λάζοβιτς στους SETimes. Ανέφερε επίσης πως ήλπιζε για επενδύσεις όλο και περισσότερων Τουρκικών επιχειρήσεων στην περιοχή. "Το ξέρετε, μια καλή οικονομία αποτελεί τη βάση όλων, τη λύση οποιουδήποτε προβλήματος", δήλωσε ο Λάζοβιτς.
(Πιο αναλυτική έκδοση του συγκεκριμένου άρθρου έχει δημοσιευθεί στο turkey.setimes.com)
