«Η δημοσιονομική πολιτική δεν είναι το παν. Κάνουμε πολιτική για τους λαούς και οι λαοί χρειάζονται θέσεις εργασίας». Η φράση αυτή που εκστόμισε η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ, σε συνέντευξη Τύπου, στο Βερολίνο, τον περασμένο μήνα, με την αφορμή της επίσκεψης του νέου πρωθυπουργού της Ιταλίας, Ενρίκο Λέτα, σηματοδοτεί τη νέα, ηπιότερη στάση του Βερολίνου προς τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου που είναι παγιδευμένες σε κλοιό υψηλής πίεσης και ανεργίας.
Από τότε που ξέσπασε η κρίση, το μήνυμα της Μέρκελ ήταν πολύ διαφορετικό. Χώρες όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ιταλία μπορούσαν να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη στις οικονομίες τους μόνο εάν υιοθετούσαν γερμανικού τύπου πειθαρχία για να μειώσουν τα χρέη και τα ελλείμματά τους. Η δημοσιονομική πολιτική ήταν το παν. Αυτή η σκληρή γραμμή ενίσχυσε τη δημοτικότητα της Μέρκελ στη Γερμανία. Τρεις στους τέσσερις Γερμανούς πιστεύουν ότι κάνει καλή δουλειά και όλα δείχνουν ότι θα εξασφαλίσει και τρίτη θητεία στην Καγκελαρία τον Σεπτέμβριο.
Λίγους μήνες πριν από τις εκλογές, μια στροφή συντελείται διακριτικά στο Βερολίνο. Τα οικονομικά δεινά του Νότου, όπου η ανεργία των νέων στην Ελλάδα και την Ισπανία υπερβαίνει πλέον το 60%, αποτελούν εστία αυξανόμενης ανησυχίας στο περιβάλλον της καγκελαρίου. Δεν είναι μόνο ότι η ύφεση στον Νότο αρχίζει να πλήττει την ίδια τη γερμανική οικονομία, αλλά είναι πλέον ορατός ο κίνδυνος η Μέρκελ να κατηγορηθεί αν ένα καυτό καλοκαίρι οδηγήσει σε κοινωνική έκρηξη. «Κοιτάξτε τη νεανική ανεργία στην Ισπανία. Στο παρελθόν δεν ήταν πρόβλημά μας, αλλά τώρα είναι κάτι που πρέπει να μας ανησυχεί. Αν υπάρξει βία στους δρόμους της Μαδρίτης ή πολιτικό χάος στην Ιταλία, αυτό αποτελεί τεράστιο πονοκέφαλο για τη Γερμανία», είπε κορυφαίος σύμβουλος της Μέρκελ που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του.
Με λίγα λόγια, τα οφέλη από την εμμονή στη σκληρή λιτότητα μειώνονται και τα δυνητικά κόστη για τη Γερμανία αυξάνονται. Η πρόκληση για τη Μέρκελ, την ισχυρότερη πολιτικό της Ευρώπης, είναι σαφής. Οπως σημειώνει ο Βρετανός ακαδημαϊκός Τίμοθι Γκάρτον-Ας, «η γερμανική κοινή γνώμη χαίρεται να ακούει ότι όλοι οι υπόλοιποι πρέπει να κάνουν τα μαθήματά τους, αλλά αυτό δεν είναι μήνυμα για την Ευρώπη. Η Μέρκελ πρέπει να αφηγηθεί μια ιστορία, να παρουσιάσει ένα όραμα που να μπορεί να πιστέψει η Ευρώπη. Το παράθυρο που ανοίγει μετά τις γερμανικές εκλογές είναι εξαιρετικά σημαντικό. Είναι έτοιμη η κυβέρνηση που θα προκύψει να υιοθετήσει μια νέα προσέγγιση;».
Πραγματικά, τα μεγάλα ερωτήματα που εγείρονται, καθώς η Μέρκελ ετοιμάζεται για την τρίτη θητεία της, είναι: Πόσο μακριά διατίθεται να πάει για να βοηθήσει την υπόλοιπη Ευρώπη και μπορεί να πάρει μαζί της τη γερμανική κοινή γνώμη; Πολλά θα εξαρτηθούν από τη σύνθεση του κυβερνητικού συνασπισμού. Εάν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις για «Μεγάλο Συνασπισμό» Χριστιανοδημοκρατών - Σοσιαλδημοκρατών, αυτό θα άνοιγε την πόρτα για περισσότερη διαλλακτικότητα απέναντι στον Νότο. Επίσης, μια από τις πρώτες πρωτοβουλίες ενός τέτοιου σχήματος μάλλον θα ήταν η επέκταση του κατώτατου μισθού στους νέους τομείς της οικονομίας, κάτι που θα ενίσχυε την εγχώρια ζήτηση στη Γερμανία.
Ενας μεγάλος συνασπισμός με συντριπτική πλειοψηφία στη γερμανική Κάτω Βουλή (Bundestag) θα έδινε επίσης στη Μέρκελ την κάλυψη που χρειάζεται για να προχωρήσει σε άλλες κινήσεις, όπως το «κούρεμα» των δανείων που έχουν χορηγήσει στην Ελλάδα οι Ευρωπαίοι εταίροι της. Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι μια τέτοια κίνηση είναι απαραίτητη για να επιστρέψει η Αθήνα στις χρηματαγορές στο ορατό μέλλον.
Ενόσω δείχνει μεγαλύτερη συμπόνια για χώρες όπως η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία, το Βερολίνο ίσως παραμείνει αυστηρό με τη Γαλλία και την Ιταλία, δύο μεγάλες χώρες που κατά τους Γερμανούς αξιωματούχους δεν έχουν υλοποιήσει αρκετές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για να καταστήσουν τις οικονομίες τους πιο ανταγωνιστικές. Κατά τα λόγια στενού της συνεργάτη, «η Μέρκελ είναι αποφασισμένη να μη αφήσει την Ευρώπη να μετατραπεί σε μουσείο. Μπορεί να μην εκφράζει δημοσίως τον προβληματισμό της για τη Γαλλία, αλλά όλοι ανησυχούμε...».
Κάλυψη
Ενας μεγάλος συνασπισμός με συντριπτική πλειοψηφία στην Bundestag θα έδινε στη Μέρκελ την κάλυψη που χρειάζεται για να προχωρήσει σε κινήσεις όπως το «κούρεμα» των δανείων που έχουν χορηγήσει στην Ελλάδα οι Ευρωπαίοι εταίροι της.
