Της Μιράντας Λυσάνδρου
Την ανατροπή των όρων του προηγούμενου μνημονίου για το θέμα του φυσικού αερίου προς όφελος της Κυπριακής Δημοκρατίας, είχαν οι διαπραγματεύσεις των τελευταίων ημερών με την Τρόικα. Με μεθοδικότητα και μαχητικότητα η κυπριακή διαπραγματευτική ομάδα, με επικεφαλής τον Υπουργό Ενέργειας, κέρδισε το στοίχημα για να παραμείνουν υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Κυβέρνησης τόσο τα έσοδα από το φυσικό αέριο όσο και ο σχεδιασμός για τις υποδομές.
Το κείμενο του μνημονίου που είχε κληρονομήσει η κυβέρνηση από τους προκατόχους της προνοούσε την αποπληρωμή του δανείου με μέρος από τα έσοδα που θα προέκυπταν από την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων του φυσικού αερίου. Συγκεκριμένα το προηγούμενο μνημόνιο επέτρεπε στην Τρόικα να έχει λόγο στην αξιοποίηση των έκτακτων κερδών της Κυπριακής Δημοκρατίας τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και για τη μείωση του χρέους. Με μία υποσημείωση στο καινούργιο μνημόνιο διασφαλίζει ότι τα «έκτακτα» κέρδη τα οποία συνδέονται με το φυσικό αέριο και είναι τα μόνα που μπορούν να αξιοποιηθούν και για το χρέος αφορούν ΜΟΝΟ τα τέλη αδειοδότησης των τεμαχίων στην κυπριακή ΑΟΖ και τα μπόνους από την υπογραφή των συμβολαίων. Συνεπώς δεν αφορούν τα έσοδα από την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου.
Σε άλλο σημείο του μνημονίου αναφέρεται με σαφήνεια – κι αυτό έχει επίσης κερδιθεί στη διαπραγμάτευση- πως ο ενεργειακός τομέας, και το πώς αυτός θα αναπτυχθεί, είναι υπό την πλήρη δικαιοδοσία της Κυπριακής Κυβέρνησης (…This stradegy to be developed under the fully authority of the Cypriot Government, should…». Αυτό εννοούσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος κ. Στυλιανίδης, λέγοντας το απόγευμα σε δηλώσεις του πως «μέσα από την αλλαγή της διατύπωσης σε σχέση με το προηγούμενο κείμενο, είναι ότι η διαπραγματευτική ομάδα πέτυχε ουσιαστικά να εξασφαλίσει πλήρως τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Θα είναι κύριος και αφέντης της διαχείρισης των υδρογονανθράκων η ίδια η Κυπριακή Δημοκρατία».
Ο Υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Λακκοτρύπης, μιλώντας στην «Κ», εξέφρασε την πλήρη ικανοποίησή του για το αποτέλεσμα. Η μεγάλη μάχη δόθηκε την Παρασκευή κι όταν πλέον οι διαπραγματεύσεις αργά το βράδυ είχαν φτάσει στην κορύφωσή τους πλησιάζοντας το ευκταίο για την Κύπρο, κάποιοι είχαν εκφράσει την πεποίθηση πως πλέον μπορούσε το κλείσει το κεφάλαιο «αέριο». Ο κ. Λακκοτρύπης προτίμησε να αφήσει ανοικτή τη διαπραγμάτευση η οποία έληξε το πρωί της Τρίτης με τα θετικό πρόσημο για την Κύπρο.
Τα βασικά επιχειρήματα της κυπριακής ομάδας στην επιμονή της Τρόικας να ελέγχει τα έσοδα από το κυπριακό φυσικό αέριο εξ όσων πληροφορούμαστε ήταν, πως οι ρήτρες του προηγούμενου μνημονίου μπήκαν άνευ λόγου και αιτίας εάν ο φόβος ήταν να μην γίνει κατάχρηση δημοσίων πόρων, από τη στιγμή που η Τρόικα θα έχει τον έλεγχο του κρατικού προϋπολογισμού. Το κυριότερο ωστόσο επιχείρημα ήταν πως με τα μέτρα που έχουν ήδη αποφασιστεί, συμπεριλαμβανομένου του κουρέματος των καταθέσεων, τουλάχιστον δύο γενεές καταδικάζονται στη μιζέρια. Και ζητήθηκε δικαιωματικά όπως τα έσοδα από το αέριο μείνουν άθικτα, και χωρίς να σχετίζονται με τη δανειακή σύμβαση, τουλάχιστον για να μπορούν να ελπίζουν σε ένα καλύτερο αύριο οι νέες γενεές Κυπρίων. Είναι φυσικά πλέον στην ευχέρεια της Κυβέρνησης, όπως άλλωστε δήλωσε και ο κ. Λακκοτρύπης, να αποφασίσει εάν μέρος των εσόδων από τους υδρογονάνθρακες θα αξιοποιηθούν για την αποπληρωμή της δανειακής σύμβασης με την Τρόικα. Αυτό θα προκύψει μέσα από το νόμο που θα προνοεί για το ειδικό ταμείο διαχείρισης των εσόδων από τους υδρογονάνθρακες και μόνο εάν το θέλει η Κ.Δ..
Η κυπριακή διαπραγματευτική ομάδα δεσμεύτηκε φυσικά έναντι συγκεκριμένων όρων του μνημονίου. Τις σχετικές παραγράφους που αναφέρονται στις δεσμεύσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας και στις υποχρεώσεις της έναντι της Τρόικας, αναφέρουμε αναλυτικά πιο κάτω.
Οι υποχρεώσεις της Δημοκρατίας για το φυσικό αέριοΣύμφωνα με το κείμενο του μνημονίου οι κυπριακές αρχές θα πρέπει:
• Να διασφαλίσουν χωρίς καθυστέρηση ότι το τρίτο ενεργειακό πακέτο εφαρμόζεται πλήρως από την Κυπριακή Δημοκρατία. Θα πρέπει επίσης να διασφαλίσουν ότι αίρεται η ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου με την εισαγωγή φυσικού αερίου στη βάση μίας εμπορικής συμφωνίας.
• Να διαμορφώσουν μία συνολική στρατηγική που να προνοεί για την αναδιάταξη του ενεργειακού τομέα. Αυτή η στρατηγική θα αναπτυχθεί εξ ολοκλήρου από την Κυπριακή Κυβέρνηση και θα πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον τρία συστατικά στοιχεία τα οποία θα υποβληθούν στους εταίρους της δανειακής σύμβασης οι οποίοι επιφορτίζονται με έναν συμβουλευτικό ρόλο. Είναι φυσικά στη διακριτική ευχέρεια της Κ.Δ. εάν θα κάνει αποδεκτές τις συμβουλές των εταίρων της. Τα τρία key elements για την Τρόικα σε ότι αφορά στην σωστή εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων είναι:
1. Η ανάπτυξη ενός σχεδίου το οποίο θα προνοεί για τις υποδομές που απαιτούνται για την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου λαμβάνοντας πάντα υπόψη και τις όποιες αβεβαιότητες και κινδύνους. Το πλάνο αυτό θα πρέπει να καλύπτει τις απαραίτητες επενδύσεις, τα σχετικά κόστη, τις πηγές χρηματοδότησης και τα υπολογιζόμενα έσοδα που θα υπάρξουν με την πάροδο του χρόνου.
2. Η καταγραφή του ρυθμιστικού καθεστώτος, της οργάνωσης της αγοράς ενέργειας και των εξαγωγών φυσικού αερίου προκειμένου η αγορά ενέργειας να λειτουργεί εύρυθμα και με τον απαραίτητο ανταγωνισμό. Η Τρόικα ζητά ουσιαστικά το άνοιγμα της αγοράς ενέργειας ώστε οι καταναλωτές να είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τον προμηθευτή τους, αλλά και οι ιδιωτικές εταιρείες παραγωγής ενέργειας που θα δημιουργηθούν να έχουν πρόσβαση στο φυσικό αέριο.
3. Η ανάπτυξη ενός σχεδίου το οποίο να καθορίζει το θεσμικό πλαίσιο για τη διαχείριση των πόρων του φυσικού αερίου, περιλαμβανομένου και του Ειδικού Ταμείου Διαχείρισης το οποίο θα εισπράττει, και θα διαχειρίζεται τα έσοδα από το φυσικό αέριο. Το μνημόνιο τονίζει την ανάγκη δημιουργίας ενός ισχυρού νομικού πλαισίου το οποίο θα διασφαλίζει αφενός τη διαφάνεια από τη διαχείριση και αφετέρου την αποδοτικότητα των επενδύσεων. Στη βάση του Νορβηγικού μοντέλου η Τρόικα έχει απαιτήσει την ύπαρξη σαφών προνοιών σε αυτή τη νομοθεσία ώστε να καθιερώνεται η σχέση του Ταμείου με τον κρατικό προϋπολογισμό. Ζητά επίσης όπως οι εισροές και εκροές του Ταμείου λαμβάνουν υπόψη δεόντως την ανάπτυξη της βιομηχανίας υδρογονανθράκων και των απαραίτητων υποδομών, τη σημασία της μείωσης για την Κύπρο του δημοσίου χρέους και την ανάγκη να υπάρξει όφελος προς όλα τα στρώματα της κοινωνίας συμπεριλαμβανομένων των μελλοντικών γενεών.
Όπως επισημαίνεται στο μνημόνιο, αυτά τα τρία βασικά στοιχεία είναι αλληλένδετα και πρέπει να αναπτυχθούν παράλληλα συν τω χρόνω. Ταυτόχρονα τα σχέδια της Κ.Δ. θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις αλλαγές στο διεθνές περιβάλλον και ειδικά σε ότι έχει να κάνει με τις τιμές του φυσικού αερίου και τη σημερινή αβεβαιότητα σε ότι αφορά στο μέγεθος των κυπριακών κοιτασμάτων, ενώ θα πρέπει να υπάρχουν και εναλλακτικά σενάρια από έναν διεθνή αναγνωρισμένο οργανισμό. Η Κ.Δ. οφείλει επίσης να έχει τεχνική βοήθεια για την συγκρότηση της πολιτικής της.
Δηλώσεις: Πλήρης διασφάλιση κυριαρχικών δικαιωμάτωνΟ Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού Γιώργος Λακκοτρύπης ανέφερε σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Κυβερνητικό Εκπρόσωπο ότι η διαπραγματευτική μας στρατηγική βασίστηκε σε δύο πυλώνες: πρώτο στη διασφάλιση ότι τα έσοδα από το φυσικό αέριο θα τυγχάνουν διαχείρισης από την Κυπριακή Δημοκρατία και δεύτερο ότι, οι σχεδιασμοί για την ανάπτυξη και εκμετάλλευση του φυσικού μας πλούτου θα ήταν στη δικαιοδοσία της Κυπριακής Κυβέρνησης.
«Πετύχαμε και τα δύο. Τόσο η διαχείριση των εσόδων όσο και η εκμετάλλευση τους είναι στην πλήρη δικαιοδοσία της Κυπριακής Δημοκρατίας και αυτό διασφαλίστηκε όχι μόνο στο κομμάτι που αφορούσε την Ενέργεια, αλλά και σε άλλα σημεία του Μνημονίου που είχαν να κάνουν με τα δημοσιονομικά. Σε αυτή την προσπάθεια, ο ρόλος των εταίρων μας θα είναι συμβουλευτικός», εξήγησε ο κ. Λακκοτρύπης. Κληθείς να πει αν υπάρχει πρόνοια στο Μνημόνιο ότι το 25% των εσόδων από το φυσικό αέριο θα διατίθεται για την αποπληρωμή του δανείου, ο κ. Λακκοτρύπης είπε ότι «αυτό θα το αποφασίσει η Κυπριακή Δημοκρατία, δηλαδή ποια έσοδα θα πηγαίνουν για τις μελλοντικές γενεές, ποια για την αποπληρωμή του δανείου και ποια για την ανάπτυξη του τομέα των υδρογονανθράκων».
Στο Λίβανο ο Υπ. ΕνέργειαςΕν τω μεταξύ, όπως έχουμε πληροφορηθεί, ο Υπουργός ΕΝέργειας θα βρίσκεται σήμερα στο Λίβανο για να συζητήσει θέματα που αφορούν στο φυσικό αέριο. Η ατζέντα δεν έχει γίνει γνωστή, φαίνεται όμως πως το ζήτημα αφορά στη διαφιλονικούμενη θαλάσσια ζώνη μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου και στην μεσολάβηση της Κύπρου για εξεύρεση λύσης σε ένα ζήτημα που η επίλυσή του θα βοηθήσει σημαντικά και την Κύπρο.
