 |
Ο πρόεδρος της Κρατικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων, Χαράλαμπος Έλληνας, εκτιμά ότι σε δεκαπέντε χρόνια η Κύπρος θα έχει έσοδα ύψους 4-5 δισ. δολαρίων από το φυσικό αέριο. Υπό την προϋπόθεση φυσικά ότι η πολιτεία θα προχωρήσει στη βάση συγκεκριμένου οδικού χάρτη και χωρίς να παρεκκλίνει ούτε ένα σίγμα από το πρόγραμμα που θα καθοριστεί για την επίτευξη του μεγαλεπήβολου στόχου. Είναι πολύ αισιόδοξος για τη θετική έκβαση των πραγμάτων, για την κατασκευή του τερματικού σταθμού LNG και για την έναρξη εξαγωγών φυσικού αερίου το 2019 από τη Noble Energy κι ένα-δυο χρόνια αργότερα από την κοινοπραξία Eni-Kogas, αλλά εκείνο που τον τρομάζει είναι η κυπριακή νοοτροπία των καθυστερήσεων. Τον ανησυχεί που η ναυτική βάση περιορίζει την περιοχή όπου θα γίνει το τερματικό LNG, που δεν έχει ακόμη υπογραφεί η συμφωνία συνεκμετάλλευσης με το Ισραήλ, που στην περιοχή του Βασιλικού δεν έχει γίνει ένα πολεοδομικό σχέδιο για την ανάπτυξη. Ανησυχεί επίσης για το ότι μόνο τρία τρένα φυσικού αερίου χωράνε στο Βασιλικό, τα οποία αρκούν μόλις για δύο ή τρία τεμάχια της ΑΟΖ. «Πού θα υγροποιεί το Ισραήλ;», διερωτάται στη συνέντευξή του στην «Κ».
– Έχετε αρχίσει τις συναντήσεις σας με την Eni-Kogas και την Total;
– Σε δύο εβδομάδες θα έχουμε μια πρώτη συνάντηση με την Eni-Kogas. Η κοινοπραξία υπέγραψε μια συμφωνία, στη βάση της οποίας συμφωνήθηκε ένα πολύ φιλόδοξο πρόγραμμα. Ο δικός μας ρόλος είναι να την βοηθήσουμε να το υλοποιήσει έγκαιρα. Αυτό που πρέπει όλοι να καταλάβουμε είναι πως τα συμβόλαια είναι γραμμένα με τέτοιο τρόπο ώστε οι ξένες εταιρείες να πάρουν το μερίδιο κέρδους τους που κυμαίνεται στο ένα τρίτο, με τα υπόλοιπα δύο τρίτα να πηγαίνουν στην Κυπριακή Δημοκρατία. Επομένως, δεν πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε ως ανταγωνιστές μας, αλλά ως συνεργάτες μας.
– Πότε υπολογίζουν να τρυπήσουν;– Με την Total ακόμα δεν προλάβαμε να μιλήσουμε για αυτά. Η κοινοπραξία Eni-Kogas θα αρχίσει γεωλογικές έρευνες από φέτος και υπολογίζουμε οι γεωτρήσεις να αρχίσουν αρχές του 2015 και οι επιβεβαιωτικές το 2016. Οι δύο εταιρείες κάνουν καλή ομάδα και πιστεύω πως έχουν τη δυνατότητα να προχωρήσουν γρήγορα. Η Eni έχει μεγάλη εμπειρία τόσο σε γεωτρήσεις σε βαθιά νερά όσο και στα θέματα υγροποίησης (LNG). Είναι μεγάλη εταιρεία και δεν χρειάζεται άλλους εταίρους για να υλοποιήσει το έργο. Η Kogas, δε, είναι ο μεγαλύτερος έμπορος LNG στον κόσμο. Και όπως υπολογίζω, με βάση τα μικρά ποσοστά συμμετοχής της στην κοινοπραξία, δεν ήρθε εδώ για να κάνει κέρδη πάνω στο φυσικό αέριο. Πιστεύω πως ενδιαφέρεται περισσότερο για το LNG.
– Επομένως, εάν η Eni-Kogas είναι σε θέση μέχρι το 2016 να κάνει και τις επιβεβαιωτικές γεωτρήσεις, ενδέχεται να είναι έτοιμη ταυτόχρονα με τη Noble Energy να βγει στις αγορές;
– Στη βάση αυτών των δεδομένων, είναι σίγουρο ότι θα μπορέσει να προχωρήσει ραγδαία στην υλοποίηση των έργων, πρώτον επειδή δεν χρειάζεται άλλους εταίρους και δεύτερον διότι η προεργασία για το τερματικό LNG (υποδομές, κοινοί αποθηκευτικοί χώροι, προβλήτες) θα έχει γίνει ήδη από τη Noble Energy. Το μόνο που θα χρειαστεί να κάνει η κοινοπραξία θα είναι το δεύτερο τρένο υγροποίησης και φυσικά οι θαλάσσιες κατασκευές. Εάν λοιπόν πούμε ότι ο στόχος για τη Noble είναι η εξαγωγή του υγροποιημένου φυσικού αερίου στα τέλη του 2019, υπάρχει πιθανότητα η δεύτερη κοινοπραξία να αρχίσει να εξάγει το 2020-21. Και λίγο αργότερα η Total. Βεβαίως δεν έχουμε ακόμη μιλήσει με αυτούς, αλλά οπωσδήποτε θα κάνουν και αυτοί σεισμικές έρευνες…
– Αντιλαμβανόμαστε ότι οι δύο εταιρείες θα κινηθούν πιο γρήγορα απ’ ό,τι η Noble. Αν και σε αυτή την περίπτωση, τώρα με την έγκριση από την κυβέρνηση και ενός αιτήματος που εκκρεμούσε για χρόνια, της μεταβίβασης δηλαδή του 30% των δικαιωμάτων της Noble στο τεμάχιο 12 στην ισραηλινή Delek, τα πράγματα γίνονται ευκολότερα και για τη Noble.
– Η δική μου εκτίμηση, όταν ανέλαβα και μελέτησα την κατάσταση, ήταν πως για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε έπρεπε να γίνουν τρία πράγματα: πρώτον, να προχωρήσει η υπογραφή του συμβολαίου με την Delek, διότι η Noble δεν μπορούσε να κάνει το έργο μόνη της. Δεύτερον, έπρεπε να δοθεί πρόσβαση στο data room για να μπορούν να έρθουν και άλλες εταιρείες ως εταίροι της Noble σε αυτή την επένδυση, πράγμα που επίσης έγινε, και η Woodside (σ.σ. η αυστραλιανή εταιρεία που αγόρασε πρόσφατα μερίδιο στο Λεβιάθαν), η ENI και η Total έδειξαν ήδη ενδιαφέρον. Αυτά έγιναν. Το τρίτο που πιστεύω πρέπει να προχωρήσει είναι η συμφωνία για τη συνεκμετάλλευση του φυσικού αερίου στο «Αφροδίτη» μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ. Αυτό θα στείλει το μήνυμα πως οι δύο χώρες δεν έχουν διαφορές, αλλά ότι έχουμε κάτι που μας δένει ακόμα πιο στενά με το Ισραήλ στον χώρο του φυσικού αερίου.
– Δεν θα πρέπει να ξέρουμε πριν γίνει αυτό πόσο είναι το φυσικό αέριο;– Μία πολιτική συμφωνία μπορεί να είναι γενική. Οι ποσότητες θα συμφωνηθούν αργότερα σε μία άλλη εμπορική συμφωνία, όταν θα γνωρίζουμε αυτές τις παραμέτρους, και θα γίνει μεταξύ των ενδιαφερομένων εταιρειών, δηλαδή της Noble Energy και της Pelagic.
– Διαβάσαμε πρόσφατα στην «Αλήθεια» –σε ρεπορτάζ που έλεγε για τα απογοητευτικά αποτελέσματα της γεώτρησης της Pelagic στο Αφροδίτη που έγινε στην ΑΟΖ του Ισραήλ– πως υπάρχει πλαίσιο συνεκμετάλλευσης 50-50%.
– 50-50%; Δυστυχώς γράφτηκε κάτι χωρίς να έχει μελετηθεί προηγουμένως προσεκτικά. Σίγουρα το αέριο δεν μπορεί να τύχει συνεκμετάλλευσης 50-50% διότι το κοίτασμα στην πλευρά της Κύπρου είναι πολύ μεγαλύτερο, περίπου 80%-90%.
– Εσείς ανησυχείτε από το αποτέλεσμα της γεώτρησης της Pelagic η οποία μιλά για ποσότητες αερίου 1 τρισεκατομμυρίου κυβικών πόδων (Tcf) στο Αφροδίτη;– Υπάρχουν πολλές εξηγήσεις γι’ αυτό το αποτέλεσμα, το οποίο και σε δημοσιεύματα στο Ισραήλ χαρακτηρίστηκε απογοητευτικό, δεδομένου ότι περίμεναν να βρουν 3 ή 4 Tcf. Εγώ δεν αντιμετωπίζω έτσι τα πράγματα. Όταν δεις τον τομέα του φυσικού τους αερίου στο Αφροδίτη, διαπιστώνεις ότι είναι πολύ μικρότερος απ’ ό,τι ο δικός μας. Με βάση τα γεωλογικά δεδομένα, λοιπόν, εγώ πιστεύω πως η γεώτρηση στο Ισραήλ επιβεβαιώνει τα αποτελέσματα της Noble. Διότι εάν το δικό τους αέριο στο Αφροδίτη είναι περίπου το 15%, τότε με απλά μαθηματικά βγάζεις πως συνολικά στο κοίτασμα υπάρχουν 7 Tcf. Ακριβώς ό,τι βρήκαμε εμείς. Επιπλέον, ο Σ. Κασίνης, ο οποίος μιλά με την Pelagic, εκτιμά ότι χρειάζεται μια πιο λεπτομερής ανάλυση των δεδομένων. Εάν όντως συμβαίνει αυτό –και του έχω εμπιστοσύνη γιατί είναι ειδικός σε αυτό τον τομέα–, τότε οι εκτιμήσεις τους αυξάνουν τις ποσότητες του αερίου στο κοίτασμα. Αυτό λοιπόν που μου λέει εμένα το αποτέλεσμα της Pelagic είναι πως το λιγότερο αέριο που έχουμε είναι 7 Tcf, όπως εκτιμά η Noble. Όταν γίνουν πιο λεπτομερείς αναλύσεις, τότε θα δείξουν ότι είναι περισσότερο.
– Θα πάρετε αυτά τα στοιχεία από την Pelagic;
– Βρισκόμαστε σε συνομιλίες.
– Θα γίνει τελικά Απρίλη η γεώτρηση;
– Σημασία έχει να γίνει μέχρι τον Σεπτέμβρη. Μέχρι τότε ταυτίζεται και δεν επηρεάζει το πρόγραμμά μας.
– Γιατί καθυστερεί;
– Πρώτα απ’ όλα χρειάζονται αυτές οι πληροφορίες από τη γεώτρηση στην ΑΟΖ του Ισραήλ για να τρυπήσουμε στο σωστό σημείο. Δεύτερον, η Noble έχει ένα μόνο γεωτρύπανο στην περιοχή, το οποίο εργάζεται τώρα στο Λεβιάθαν – είναι τώρα μια περίοδος που τα γεωτρύπανα είναι σε μεγάλη ζήτηση σε όλο τον κόσμο. Υπολογίζω ότι, εάν κάνουν τη γεώτρηση Ιούνιο ή Ιούλιο, μέχρι τον Σεπτέμβρη θα έχουμε τα αποτελέσματα που θα μας επιβεβαιώσουν πόσο φυσικό αέριο έχουμε.
– Είναι σημαντικό να έχουμε νωρίς την επιβεβαίωση για να προχωρήσουμε και στις αποφάσεις για τον τερματικό σταθμό LNG. Σωστά;– Εγώ πιστεύω πως τα αποτελέσματα της Pelagic μάς λένε σίγουρα πως έχουμε τουλάχιστον 7 Tcf. Με το LNG πρέπει να προχωρήσουμε τάχιστα. Έχουμε ετοιμάσει και το Μνημόνιο Συναντίληψης με τη Noble και μπορούμε πλέον να προχωρήσουμε. Και η Delek το θέλει. Μας έστειλε ισχυρά μηνύματα. Ξέρετε, δεν μπορούμε να βλέπουμε αποσπασματικά τα πράγματα. Σύντομα στο Ισραήλ θα πάρουν αποφάσεις πάνω στις εξαγωγές φυσικού αερίου. Τόσο η Noble όσο και η Delek έχουν σπαταλήσει πολλά λεφτά έως τώρα και θέλουν να αρχίσουν να παίρνουν πίσω. Δεν πρόκειται να κάτσουν να περιμένουν την Κύπρο να σκεφτεί. Όταν διοριστεί σύντομα ο νέος υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ, θα ληφθεί και η απόφαση για έναρξη των εξαγωγών από τη χώρα, που σήμερα απαγορεύονται. Αυτό, με βάση τις συμβουλευτικές αποφάσεις του Tzemach Committee, μπορεί να γίνει μέσω μιας φιλικής τρίτης χώρας. Αυτό πάει να πει ότι μπορεί να εξαχθεί από την Κύπρο, αν φτάσουμε σε συμφωνία.
– Θέλουν να κάνουν, εκτιμάτε, δικό τους τερματικό;
– Είναι δύσκολο για το Ισραήλ, για περιβαλλοντικούς και άλλους λόγους.
– Συνεπώς η συνεργασία με την Κύπρο είναι σημαντική για αυτούς;
– Πιστεύω πως αυτή η συνεργασία θα γίνει εάν βοηθήσουμε κι εμείς να γίνει. Η συμφωνία μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ για τη συνεκμετάλλευση στο Αφροδίτη θα είναι ένα καλό σημάδι. Το γεγονός ότι υπογράψαμε με την Delek βοηθά. Τώρα πρέπει να επισημοποιήσουμε τη δέσμευσή μας ότι θα κάνουμε και το τερματικό. Διότι έως τώρα δεν υπάρχει οτιδήποτε που να λέει ότι το τερματικό θα γίνει, εκτός από λόγια.
– Το Μνημόνιο με τη Noble Energy τι προνοεί;
– Ότι θα κάνουμε το τερματικό και ότι αυτό θα πρέπει να ικανοποιεί τις προδιαγραφές που θέτει η Ε.Ε. Επίσης προνοεί ότι οποιαδήποτε στιγμή η Κ.Δ. μπορεί να ακυρώσει τη συμφωνία και ότι ώς το τέλος του χρόνου, εάν δεν έχουμε φτάσει σε τελική συμφωνία, ακυρώνεται το Μνημόνιο.
– Συμφωνείτε με τα προσχέδια που έκανε η Noble σε συνεργασία με την Technip για το τερματικό;
– Βεβαίως και συμφωνούμε. Είναι πολύ καλή δουλειά, ό,τι ακριβώς χρειάζεται. Τα τελικά σχέδια θα γίνουν μετά το τέλος του χρόνου και θα γίνουν στη βάση διεθνούς διαγωνισμού που θα προκηρύξουμε.
Έρευνες από Noble Energy και για δεύτερο κοίτασμα στο «12»
– Ποιες είναι οι ενέργειες που πρέπει να γίνουν τον επόμενο χρόνο για να αναπτυχθεί πλήρως η βιομηχανία του φυσικού αερίου έως το 2019;
– Κατ’ αρχάς θα πρέπει να προκηρύξουμε τον διαγωνισμό για τα σχέδια του τερματικού σταθμού LNG και να υπογράψουμε τις συμφωνίες –μακροχρόνιες συμβάσεις των 15 και 20 ετών– για πώληση του υγροποιημένου αερίου σε εταιρείες ή χώρες. Η Kogas ίσως ενδιαφερθεί για να αγοράσει το αέριό μας και η Ευρώπη ίσως ενδιαφερθεί για να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες της. Μέχρι το 2025 η Ευρώπη θα χρειάζεται 100-150 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως επιπρόσθετο φυσικό αέριο. Κι επειδή θέλει να απεξαρτηθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο, η Κύπρος είναι μια ιδανική περίπτωση για κάλυψη μέρους αυτού του ελλείμματος. Η Αφροδίτη μόνη της καλύπτει ένα μέρος αυτών των αναγκών. Αλλά εάν μέχρι το 2025 έχουμε εκμεταλλευτεί και τα άλλα πέντε τεμάχια και υγροποιούμε και το ισραηλινό αέριο, τότε το τερματικό LNG στην Κύπρο θα μπορούσε να καλύψει το 50% του ευρωπαϊκού ελλείμματος φυσικού αερίου. Είναι μεγάλη υπόθεση για την Ευρώπη η Κύπρος. Γι’ αυτό θέλω να προχωρήσουμε και το φωνάζω κάθε μέρα. Πέρα από τις δουλειές που θα ανοίξουν στο Βασιλικό, θα αναβαθμιστεί και ο ρόλος μας στην περιοχή και στην Ευρώπη.
– Θα έλεγα ότι ο λόγος σας είναι περισσότερο πολιτικός παρά τεχνοκρατικός...
– Είναι όλα τεχνοκρατικά αυτά, αλλά σίγουρα έχουν και μια πολιτική υφή. Δεν μπορούμε να καθόμαστε στην Κύπρο και να νομίζουμε ότι ο άλλος κόσμος δεν υπάρχει. Οφείλουμε να γνωρίζουμε τι θέλει η Ευρώπη, τι ανάγκες θα έχει έως το 2025 και μετά, όλες τις πτυχές για το σχιστολιθικό αέριο, τι γίνεται στο Ισραήλ και στον Λίβανο, τους κινδύνους που διατρέχουμε κάθε στιγμή από την Τρόικα και την Τουρκία.
– Εσείς διαφωνείτε με αυτή την προοπτική διάθεσης του αερίου.
– Διαφωνώ διότι το ζήτημα δεν είναι μόνο τα κέρδη από το φυσικό αέριο. Είναι και οι παρεμφερείς βιομηχανίες που θα αναπτυχθούν, το εμπόριο που θα γίνει, οι δουλειές που θα ανοίξουν στην Κύπρο. Ήδη βιομηχανίες ενδιαφέρονται να έρθουν στην Κύπρο για να κάνουν εργοστάσια αλουμινίου και πλαστικού, τα οποία να έχουν το φυσικό αέριο ως πρώτη ύλη. Εάν εργαστούμε με αισιοδοξία και πούμε πως όλα αυτά θα γίνουν, μπορεί να έχουμε και το τερματικό, αλλά μπορεί να έχουμε και άλλες εναλλακτικές στα επόμενα στάδια αδειοδότησης. Επειδή και στην περιοχή του Βασιλικού έχουμε και έναν περιορισμό ως προς το πόσα τρένα μπορούμε να κάνουμε.
– Σας ανησυχεί ο περιορισμένος χώρος του Βασιλικού;– Πάρα πολύ. Πιστεύω πως πρέπει να παρθεί όσο το δυνατόν πιο σύντομα μια απόφαση για τη ναυτική βάση. Ο χώρος που έχουμε τώρα μόνο τρία τρένα μπορεί να χωρέσει… Το ένα πήγε ήδη στη Noble, το δεύτερο θα πάει στο τεμάχιο 9, το οποίο είναι μεγαλύτερο απ’ ό,τι το 12 και ίσως χρειαστεί δύο τρένα, ενώ η Noble προγραμματίζει μέχρι το τέλος του χρόνου να κάνει μια άλλη γεώτρηση για άλλο κοίτασμα εκτός από την Αφροδίτη μέσα στο 12. Εάν βρουν κι άλλο κοίτασμα, σημαίνει πως δεν τους φτάνει μόνο το ένα τρένο… Πού θα πάει η Total; Πού θα πάει το Ισραήλ εάν τους φέρουμε; Θα τους πούμε «συγγνώμη, κλείσαμε»; Αν πάρουμε σύντομα τις σωστές αποφάσεις, το μέλλον θα είναι ρόδινο!
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ
