Γιατί η συζήτηση περί Συνθήκης της Λωζάνης προκαλεί έντονες αντιδράσεις εντός Τουρκίας

Του Κώστα Ράπτη- Όταν θίγονται τα "ιερά και τα όσια” οι Τούρκοι κεμαλιστές δεν μένουν απαθείς. "Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να προδίδει την Ιστορία του. Και αν δεν γνωρίζει την Ιστορία ας συζητήσει με έναν ιστορικό. Όποιος κάθεται στον προεδρικό θώκο δεν μπορεί να προδίδει τη χώρα του” δήλωσε ο πρόεδρος του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP), του μεγαλύτερου της τουρκικής αντιπολίτευσης, Kemal Kılıçdaroğlu σχολιάζοντας, σε συνάντηση με τους ανταποκριτές ξένου τύπου στην Κωνσταντινούπολη, τις δηλώσεις του Τούρκου προέδρου Tayyip Erdoğan σχετικά με τη Συνθήκη της Λωζάνης.Η απαξίωση της Συνθήκης της Λωζάνης αποτελεί ένα μοτίβο που επανέρχεται διαχρονικά στον λόγο της τουρκικής ισλαμιστικής ή εθνικιστικής δεξιάς – όμως η υιοθέτησή του από έναν Πρόεδρο Δημοκρατίας αποτελεί ασφαλώς τομή, η οποία δεν διέφυγε του Kılıçdaroğlu.

 "Η Λωζάνη αποτελεί το πιστοποιητικό γέννησης της Τουρκίας” διακήρυξε ο πρόεδρος του CHP καλώντας τον Erdoğan να έχει πάντα κατά νού ότι "κάθισε στον προεδρικό θώκο χάρη στη Δημοκρατία και τη Λωζάνη”.

Αίφνης, οι διαχωριστικές γραμμές που διαπερνούν τη γείτονα ήρθαν και πάλι στην επιφάνεια. "Εμείς αναφερόμαστε στην Λωζάνη, αυτοί αναφέρονται στις Σέβρες. Εμείς υπερασπιζόμαστε την Άγκυρα, αυτοί την Κωνσταντινούπολη. Εμείς υπερασπιζόμαστε τη δημοκρατία, αυτοί το χαλιφάτο” συνέχισε ο Kılıçdaroğlu, αναφερόμενος στους κυβερνώντες, για να κλιμακώσει: "Εμείς αγαπάμε την πατρίδα μας και την ιστορία μας. Είμαστε περήφανοι για την δημοκρατία μας και την ιστορία μας. Δεν την προδώσαμε και ούτε πρόκειται να την προδώσουμε ποτέ”.

Για έναν εξωτερικό παρατηρητή, για τον οποίο η Συνθήκη της Λωζάνης είναι πρωτίστως θέμα χάραξης συνόρων, τα απαξιωτικά σχόλια του Erdoğan, διανθισμένα μάλιστα με αναφορές στα ελληνικά νησιά, θα αποτελούσαν κυρίως ζήτημα διπλωματικό. Δύσκολα θα κατανοούσε κανείς γιατί στο εσωτερικό της Τουρκίας, το θέμα θα ξεσήκωνε από πλευράς του CHPαντιδράσεις εντονότερες και από αυτές των Αθηνών...

Όμως ο Kılıçdaroğlu είναι σαφής: πρόκειται για θέμα "υπαρξιακό”, θέμα εθνικής αυτοσυνείδησης της σύγχρονης Τουρκίας, αλλά και για σημείο στο οποίο συγκρούονται διαφορετικές αντιλήψεις για τη μελλοντική της πορεία.

Ο Kılıçdaroğlu δεν θέλει να φανεί "μειοδότης” στην εξωτερική πολιτική. Εξ ού και, πιστός στη θεωρία των γκρίζων ζωνών”, καλεί τον Erdoğan, αντί να αναδιφεί το ιστορικό παρελθόν, να δώσει λόγο για τις 17 νησίδες του Αιγαίου στις οποίες επί των ημερών του "υψώθηκε η ελληνική σημαία”.

Αλλά το κρίσιμο για τον ίδιο είναι να υπερασπισθεί τη θέση που έχουν στην ιστορία οι Mustafa Kemal Atatürk και Ismet İnönü(πρωτεργάτες της υπογραφής της Συνθήκης της Λωζάνης και προπάτορες του ίδιου του CHP), προκειμένου να αντισταθεί στο όραμα του Erdoğan για μια "νέα Τουρκία” που θα αντικαταστήσει την Τουρκική Δημοκρατία του 1923.

Σε αυτό το πλαίσιο η νέα εθνική ενότητα που προέκυψε μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου αποδεικνύεται βραχύβια. Σε όσους τον κατηγορούν ότι με τις υψηλών τόνων καταγγελίες του απομακρύνεται από το "πνεύμα του Yenikapı” οKılıçdaroğlu απαντά: "Αν αυτό καταλαβαίνετε από το πνεύμα του Yenikapı, είμαστε αντίθετοι”.

Το Yenikapı είναι η περιοχή της Κωνσταντινούπολης όπου στις 9 Αυγούστου διεξήχθη μεγάλη συγκέντρωση στη μνήμη των "μαρτύρων της Δημοκρατίας” (ήτοι των θυμάτων της 15ης Ιουλίου), στην οποία το λόγο έλαβαν, μεταξύ άλλων. τόσο οErdoğan όσο και ο Kılıçdaroğlu, σε ορατή αποτύπωση της "νέας εθνικής ενότητας”.

Βρισκόμαστε ήδη πολύ μακριά από εκείνη τη στιγμή. Άλλωστε, το κεντρικό σημείο των δηλώσεων Erdoğan την Πέμπτη ήταν η πρόταση για παράταση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης που επιβλήθηκε μετά την 15η Ιουλίου, ενώ αντιστοίχως το κεντρικό σημείο των όσων είπε ο Kılıçdaroğlu την Παρασκευή στους ξένους ανταποκριτές ήταν ακριβώς η αντίθεση του κόμματός του σε μια τέτοια προοπτική. Οι διαξιφισμοί περί Λωζάνης παρεμβάλλονται σε μιαν απολύτως επίκαιρη αντιπαράθεση.

 

Για τον αρχηγό της τουρκικής αξιωματικής αντιπολίτευσης, οι κυβερνώντες επωφελούνται του κλίματος για να "κάνουν βήματα που δεν θα τολμούσαν υπό κανονικές συνθήκες” και για να πραγματοποιήσουν ένα πραξικόπημα εναντίον της δημοκρατίας, προσποιούμενοι ότι σώζουν τη δημοκρατία από το αποτυχημένο πραξικόπημα”. Ο Kılıçdaroğlu υπενθύμισε ότι το κόμμα του είχε προειδοποιήσει για τη διείσδυση τους δικτύου του Fethullah Gulen στους κρατικούς θεσμούς, τόνισε ότι είναι πολλά τα ερωτήματα που θα πρέπει να απαντηθούν στην εξεταστική επιτροπή της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης για τα γεγονότα της 15ης Ιουλίου και κατήγγειλε ότι η κυβέρνηση έλκεται από μια μορφή εξουσίας δίχως όρια η οποία αποτελεί σοβαρή απειλή.