Η αποκλιμάκωση της σύγκρουσης θα είναι δύσκολο να επιτευχθεί, επειδή
δεν αφορά το Ισλαμικό Κράτος την την Jabhat al-Nusra, που
χαρακτηρίζονται από τον ΟΗΕ τρομοκρατικά κινήματα. Οι δύο αυτές
οργανώσεις ελέγχουν το μισό έδαφος της Συρίας -- αλλά πολύ μικρότερο
τμήμα του πληθυσμού. Δεν υπάρχει συμφωνία σχετικά με το ποιες άλλες
οργανώσεις της ένοπλης αντιπολίτευσης είναι τρομοκρατικές, έτσι η Ρωσία
μπορεί να συνεχίσει να βομβαρδίζει όσους οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους
ισχυρίζονται ότι είναι μετριοπαθείς.
Όμως, η συμφωνία του Μονάχου είναι επίσης κρίσιμο βήμα για τον τερματισμό του πενταετούς πολέμου που συγκλόνισε το μεγαλύτερο μέρος της Μέσης Ανατολής και έφερε τον τρόμο σε όλο τον κόσμο, από το Παρίσι μέχρι την Τζακάρτα. Παρά τα προβλήματα ως προς την εκπλήρωσή της, η συμφωνία είναι σημαντική γιατί έγινε μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας , των μόνων κρατών που ασκούν αρκετή επιρροή σε πολλούς από αυτούς που μετέχουν στον πόλεμο ώστε να αρχίσει η διαδικασία τερματισμού του.
Η έκβαση της σύγκρουσης δεν θα καθοριστεί μόνο από τη διπλωματία, αλλά και από τα γεγονότα στο πεδίο της μάχης, όπου τους τελευταίους έξι μήνες έχουν αναδειχθεί οι νικητές και οι ηττημένοι. Μια κρίσιμη εξέλιξη ήταν η είσοδος της Ρωσίας στον πόλεμο. Οι αεροπορικές επιδρομές της προς υποστήριξη του συριακού στρατού, μετά τις 30 Σεπτεμβρίου, εξασφάλισαν ότι ο πρόεδρος Άσαντ δεν επρόκειτο να χάσει τον πόλεμο. Όταν, στις 2 Φεβρουαρίου, ο συριακός στρατός απέκοψε τις γραμμές ανεφοδιασμού των τζιχαντιστών ανάμεσα στο Χαλέπι και στα τουρκικά σύνορα, έγινε πολύ πιο πιθανή η νίκη του.
Η μόνη εξέλιξη που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια στρατιωτική ισορροπία ισχύος υπέρ της ένοπλης αντιπολίτευσης θα ήταν η εισβολή του τουρκικού στρατού στη Συρία. Αλλά ήδη είναι μάλλον αργά για να συμβεί, παρά την μεγάλη απελπισία της Τουρκίας για την προώθηση των Κούρδων της Συρίας κατά μήκος των νότιων συνόρων της. Η Σαουδική Αραβία ήταν πάντα ισχυρός υποστηρικτής των ένοπλων ομάδων της αντιπολίτευσης στον Άσαντ και προσφέρθηκε να στείλει χερσαίες δυνάμεις στη Συρία. Αλλά δεν ανέφερε πότε, πού και με ποιον τρόπο θα μπορούσε να παρέμβει.
Η πρώτη δοκιμασία της νέας συμφωνίας –και της ικανότητας της Ρωσίας να διασφαλίσει ότι η συριακή κυβέρνηση θα ενεργήσει βάσει αυτής-- θα είναι η παράδοση τροφίμων και άλλων εφοδίων σε πόλεις της Συρίας που πολιορκούνται και είναι αποκλεισμένες, όπως η Μαντάγια και το Ζαμπαντάνι. Ο τερματισμός των πολιορκιών ή τουλάχιστον η ανακούφιση των πολιορκούμενων δημιουργεί κάποιο πρόβλημα, εφόσον οι μισοί σχεδόν από τους 486.000 κατοίκους που εκτιμά ο ΟΗΕ ότι ζουν υπό πολιορκία βρίσκονται σε περιοχές που ελέγχει η κυβέρνηση και οι οποίες είναι περικυκλωμένες από το Ισλαμικό Κράτος και την al-Nusra.
Σύμφωνα με την Υπηρεσία Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων του ΟΗΕ, στην ανατολική Συρία, στο τμήμα του Ντέιρ Εσζόρ που ελέγχει η κυβέρνηση, είναι παγιδευμένοι και στερούνται τροφίμων 200.000 άμαχοι. Όταν το Ισλαμικό Κράτος εισέβαλε σε μέρος της πολιορκημένης πόλης, τον Ιανουάριο, εκτέλεσε 85 αμάχους, όπως ανέφερε το Συριακό Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Οι πολιορκίες και οι αποκλεισμοί έχουν παίξει κεντρικό ρόλο στον συριακό πόλεμο επειδή καμιά πλευρά δεν θέλει να υποστεί απώλειες στρατιωτών σε μάχες σπίτι το σπίτι. Η κυβερνητική στρατηγική ήταν να σφραγίζει τις αστικές περιοχές που έχανε τοποθετώντας φυλάκια ελέγχου γύρω τους. Συχνά αυτά τα φυλάκια επανδρώνονταν με ηλικιωμένους ή μη ικανούς για μάχη επίστρατους. Στη συνέχεια βομβάρδιζε την περιοχή των ανταρτών, μετατρέποντάς της σε “φάντασμα” -- σε ακατοίκητους σωρούς ερειπίων και καμένα κτίρια.
Με βάση την περασμένη εμπειρία τους, οι κυβερνητικές δυνάμεις δεν θα είναι και πολύ πρόθυμες να επιτρέψουν το πέρασμα τροφίμων και άλλων αναγκαίων σε τοποθεσίες που κρατούν οι αντίπαλοί τους με τους οποίους πολεμούν επί χρόνια. Όμως, ο συριακός στρατός εξαρτάται τόσο πολύ από τις ρωσικές αεροπορικές επιθέσεις που ο πρόεδρος Άσαντ δύσκολα θα αντισταθεί στη ρωσική πίεση, εφόσον ασκηθεί, να εφαρμόσει τους όρους που συμφωνήθηκαν στο Μόναχο.
Μια “παύση των εχθροπραξιών” , την οποία θα ακολουθήσει επίσημη εκεχειρία, παρουσιάζει προβλήματα όσο και ευκαιρίες, επειδή μεγάλο μέρος της ένοπλης αντιπολίτευσης κυριαρχείται από το Ισλαμικό Κράτος και την al-Nusra, που δεν συμπεριλαμβάνονται στη συμφωνία. Αμφότερες οι οργανώσεις αποτελούν, σε κάθε περίπτωση, πολεμικές μηχανές για τις οποίες η μάχη είναι απόδειξη της ισλαμικής πίστης τους και καμιά από αυτές δεν θα μπορούσε να αναπτυχθεί σε συνθήκες ειρήνης. Μπορεί να επωφεληθούν από μια αντίδραση μεταξύ πολλών αντιπάλων της συριακής κυβέρνησης που θα πιστέψουν ότι πουλήθηκαν, μετά από τόσα χρόνια βασάνων, και από το ότι ο Άσαντ και το κόμμα Μπάαθ θα παραμείνουν στην εξουσία.
Μία από τις πιο σημαντικές παραγράφους στη δήλωση της Διεθνούς Ομάδας Υποστήριξης της Συρίας αφορά την αστυνόμευση της συμμόρφωσης με την παύση των εχθροπραξιών. Η παράγραφος αναφέρει ότι η Διεθνής Ομάδα θα επιζητήσει την υποστήριξη “για παύση των εχθροπραξιών, και για την προώθηση αυτού του στόχου συγκρότησε μια ειδική δύναμη της Διεθνούς Ομάδας Υποστήριξης της Συρίας, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, στην οποία συμπροεδρεύουν η Ρωσία και οι ΗΠΑ, και περιλαμβάνει πολιτικούς και στρατιωτικούς αξιωματούχους, ενώ συμμετέχουν, επίσης, μέλη της Διεθνούς Ομάδας Υποστήριξης της Συρίας που ασκούν επιρροή στις ένοπλες ομάδες της αντιπολίτευσης ή σε δυνάμεις που μάχονται υπέρ της συριακής κυβέρνησης”.Η ειδική δύναμη της Διεθνούς Ομάδας Υποστήριξης της Συρίας θα αποσαφηνίσει ποια μέρη της Συρίας ελέγχονται από το Ισλαμικό Κράτος, την al-Nusra και οποιαδήποτε άλλη οργάνωση χαρακτηρίζεται τρομοκρατική.
Υπάρχει πολύ έδαφος για διαφωνίες, αλλά για πρώτη φορά καταρτίζεται ένα σχέδιο αποκλιμάκωσης του πολέμου και ένας μηχανισμός επιβολής του που στηρίζεται από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία. Συριακές και περιφερειακές δυνάμεις θα δυσκολευτούν να σαμποτάρουν τη συμφωνία, αν και πιθανώς θα επιχειρήσουν να την αποφύγουν. Μέσα στη Συρία, τα μέρη είναι εξαντλημένα από τον μακροχρόνιο πόλεμο και εξαρτώνται πολύ από την εξωτερική υποστήριξη, συνεπώς δεν έχουν πολλές επιλογές μακροπρόθεσμα εκτός του να συμμορφωθούν. Σε περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, μπορεί να μην άρεσε καθόλου αυτή η εξέλιξη, αλλά ίσως δεν μπορούν να κάνουν και πολλά για να αλλάξουν την κατάσταση.
Ο πρόεδρος Άσαντ επιβίωσε και η συμμαχία Ρωσίας, Ιράν, Ιράκ, Συρίας και Χεζμπολάχ απέφυγε την ήττα και πέτυχε πολλά από όσα ήθελε. Πιθανώς ο Άσαντ να ήθελε να συνεχίσει τον πόλεμο και να επιδιώξει μια αποφασιστική νίκη, αλλά οι επιτυχίες του, τους τελευταίους τέσσερις μήνες, προήλθαν από τη ρωσική και ιρανική υποστήριξη.Η προσέγγιση της ειρήνης στη Συρία θα είναι τόσο χαοτική όσο και ο πόλεμος, αλλά παρά τα πολλά εμπόδια που συνάντησε η διπλωματία, αυτή η συμφωνία μπορεί να είναι ένα βήμα προς την ειρήνη: έχει την υποστήριξη των ΗΠΑ και της Ρωσίας και αντανακλά την ισορροπία ισχύος στο πεδίο της μάχης.
*Στις 11/12 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκε στο Μόναχο συνάντηση της Διεθνούς Ομάδας για την Υποστήριξη της Συρίας, η οποία κατέληξε σε μια δήλωση που καταγράφει τους όρους της εν λόγω συμφωνίας. Τα μέρη που συναντήθηκαν υπό αυτή την ονομασία είναι: ο Αραβικός Σύνδεσμος, η Κίνα, η Αίγυπτος, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Γαλλία, η Γερμανία, το Ιράν, το Ιράκ, η Ιταλία, η Ιορδανία, ο Λίβανος, ο Οργανισμός Ισλαμικής Συνεργασίας, το Ομάν, το Κατάρ, η Ρωσία, η Σαουδική Αραβία, η Τουρκία, τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ηνωμένο Βασίλειο , τα Ηνωμένα Έθνη και οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Πηγή: Independent - Σχέδιο Β (Μετάφραση: Αριάδνη Αλαβάνου)
Όμως, η συμφωνία του Μονάχου είναι επίσης κρίσιμο βήμα για τον τερματισμό του πενταετούς πολέμου που συγκλόνισε το μεγαλύτερο μέρος της Μέσης Ανατολής και έφερε τον τρόμο σε όλο τον κόσμο, από το Παρίσι μέχρι την Τζακάρτα. Παρά τα προβλήματα ως προς την εκπλήρωσή της, η συμφωνία είναι σημαντική γιατί έγινε μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας , των μόνων κρατών που ασκούν αρκετή επιρροή σε πολλούς από αυτούς που μετέχουν στον πόλεμο ώστε να αρχίσει η διαδικασία τερματισμού του.
Η έκβαση της σύγκρουσης δεν θα καθοριστεί μόνο από τη διπλωματία, αλλά και από τα γεγονότα στο πεδίο της μάχης, όπου τους τελευταίους έξι μήνες έχουν αναδειχθεί οι νικητές και οι ηττημένοι. Μια κρίσιμη εξέλιξη ήταν η είσοδος της Ρωσίας στον πόλεμο. Οι αεροπορικές επιδρομές της προς υποστήριξη του συριακού στρατού, μετά τις 30 Σεπτεμβρίου, εξασφάλισαν ότι ο πρόεδρος Άσαντ δεν επρόκειτο να χάσει τον πόλεμο. Όταν, στις 2 Φεβρουαρίου, ο συριακός στρατός απέκοψε τις γραμμές ανεφοδιασμού των τζιχαντιστών ανάμεσα στο Χαλέπι και στα τουρκικά σύνορα, έγινε πολύ πιο πιθανή η νίκη του.
Η μόνη εξέλιξη που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια στρατιωτική ισορροπία ισχύος υπέρ της ένοπλης αντιπολίτευσης θα ήταν η εισβολή του τουρκικού στρατού στη Συρία. Αλλά ήδη είναι μάλλον αργά για να συμβεί, παρά την μεγάλη απελπισία της Τουρκίας για την προώθηση των Κούρδων της Συρίας κατά μήκος των νότιων συνόρων της. Η Σαουδική Αραβία ήταν πάντα ισχυρός υποστηρικτής των ένοπλων ομάδων της αντιπολίτευσης στον Άσαντ και προσφέρθηκε να στείλει χερσαίες δυνάμεις στη Συρία. Αλλά δεν ανέφερε πότε, πού και με ποιον τρόπο θα μπορούσε να παρέμβει.
Η πρώτη δοκιμασία της νέας συμφωνίας –και της ικανότητας της Ρωσίας να διασφαλίσει ότι η συριακή κυβέρνηση θα ενεργήσει βάσει αυτής-- θα είναι η παράδοση τροφίμων και άλλων εφοδίων σε πόλεις της Συρίας που πολιορκούνται και είναι αποκλεισμένες, όπως η Μαντάγια και το Ζαμπαντάνι. Ο τερματισμός των πολιορκιών ή τουλάχιστον η ανακούφιση των πολιορκούμενων δημιουργεί κάποιο πρόβλημα, εφόσον οι μισοί σχεδόν από τους 486.000 κατοίκους που εκτιμά ο ΟΗΕ ότι ζουν υπό πολιορκία βρίσκονται σε περιοχές που ελέγχει η κυβέρνηση και οι οποίες είναι περικυκλωμένες από το Ισλαμικό Κράτος και την al-Nusra.
Σύμφωνα με την Υπηρεσία Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων του ΟΗΕ, στην ανατολική Συρία, στο τμήμα του Ντέιρ Εσζόρ που ελέγχει η κυβέρνηση, είναι παγιδευμένοι και στερούνται τροφίμων 200.000 άμαχοι. Όταν το Ισλαμικό Κράτος εισέβαλε σε μέρος της πολιορκημένης πόλης, τον Ιανουάριο, εκτέλεσε 85 αμάχους, όπως ανέφερε το Συριακό Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Οι πολιορκίες και οι αποκλεισμοί έχουν παίξει κεντρικό ρόλο στον συριακό πόλεμο επειδή καμιά πλευρά δεν θέλει να υποστεί απώλειες στρατιωτών σε μάχες σπίτι το σπίτι. Η κυβερνητική στρατηγική ήταν να σφραγίζει τις αστικές περιοχές που έχανε τοποθετώντας φυλάκια ελέγχου γύρω τους. Συχνά αυτά τα φυλάκια επανδρώνονταν με ηλικιωμένους ή μη ικανούς για μάχη επίστρατους. Στη συνέχεια βομβάρδιζε την περιοχή των ανταρτών, μετατρέποντάς της σε “φάντασμα” -- σε ακατοίκητους σωρούς ερειπίων και καμένα κτίρια.
Με βάση την περασμένη εμπειρία τους, οι κυβερνητικές δυνάμεις δεν θα είναι και πολύ πρόθυμες να επιτρέψουν το πέρασμα τροφίμων και άλλων αναγκαίων σε τοποθεσίες που κρατούν οι αντίπαλοί τους με τους οποίους πολεμούν επί χρόνια. Όμως, ο συριακός στρατός εξαρτάται τόσο πολύ από τις ρωσικές αεροπορικές επιθέσεις που ο πρόεδρος Άσαντ δύσκολα θα αντισταθεί στη ρωσική πίεση, εφόσον ασκηθεί, να εφαρμόσει τους όρους που συμφωνήθηκαν στο Μόναχο.
Μια “παύση των εχθροπραξιών” , την οποία θα ακολουθήσει επίσημη εκεχειρία, παρουσιάζει προβλήματα όσο και ευκαιρίες, επειδή μεγάλο μέρος της ένοπλης αντιπολίτευσης κυριαρχείται από το Ισλαμικό Κράτος και την al-Nusra, που δεν συμπεριλαμβάνονται στη συμφωνία. Αμφότερες οι οργανώσεις αποτελούν, σε κάθε περίπτωση, πολεμικές μηχανές για τις οποίες η μάχη είναι απόδειξη της ισλαμικής πίστης τους και καμιά από αυτές δεν θα μπορούσε να αναπτυχθεί σε συνθήκες ειρήνης. Μπορεί να επωφεληθούν από μια αντίδραση μεταξύ πολλών αντιπάλων της συριακής κυβέρνησης που θα πιστέψουν ότι πουλήθηκαν, μετά από τόσα χρόνια βασάνων, και από το ότι ο Άσαντ και το κόμμα Μπάαθ θα παραμείνουν στην εξουσία.
Μία από τις πιο σημαντικές παραγράφους στη δήλωση της Διεθνούς Ομάδας Υποστήριξης της Συρίας αφορά την αστυνόμευση της συμμόρφωσης με την παύση των εχθροπραξιών. Η παράγραφος αναφέρει ότι η Διεθνής Ομάδα θα επιζητήσει την υποστήριξη “για παύση των εχθροπραξιών, και για την προώθηση αυτού του στόχου συγκρότησε μια ειδική δύναμη της Διεθνούς Ομάδας Υποστήριξης της Συρίας, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, στην οποία συμπροεδρεύουν η Ρωσία και οι ΗΠΑ, και περιλαμβάνει πολιτικούς και στρατιωτικούς αξιωματούχους, ενώ συμμετέχουν, επίσης, μέλη της Διεθνούς Ομάδας Υποστήριξης της Συρίας που ασκούν επιρροή στις ένοπλες ομάδες της αντιπολίτευσης ή σε δυνάμεις που μάχονται υπέρ της συριακής κυβέρνησης”.Η ειδική δύναμη της Διεθνούς Ομάδας Υποστήριξης της Συρίας θα αποσαφηνίσει ποια μέρη της Συρίας ελέγχονται από το Ισλαμικό Κράτος, την al-Nusra και οποιαδήποτε άλλη οργάνωση χαρακτηρίζεται τρομοκρατική.
Υπάρχει πολύ έδαφος για διαφωνίες, αλλά για πρώτη φορά καταρτίζεται ένα σχέδιο αποκλιμάκωσης του πολέμου και ένας μηχανισμός επιβολής του που στηρίζεται από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία. Συριακές και περιφερειακές δυνάμεις θα δυσκολευτούν να σαμποτάρουν τη συμφωνία, αν και πιθανώς θα επιχειρήσουν να την αποφύγουν. Μέσα στη Συρία, τα μέρη είναι εξαντλημένα από τον μακροχρόνιο πόλεμο και εξαρτώνται πολύ από την εξωτερική υποστήριξη, συνεπώς δεν έχουν πολλές επιλογές μακροπρόθεσμα εκτός του να συμμορφωθούν. Σε περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, μπορεί να μην άρεσε καθόλου αυτή η εξέλιξη, αλλά ίσως δεν μπορούν να κάνουν και πολλά για να αλλάξουν την κατάσταση.
Ο πρόεδρος Άσαντ επιβίωσε και η συμμαχία Ρωσίας, Ιράν, Ιράκ, Συρίας και Χεζμπολάχ απέφυγε την ήττα και πέτυχε πολλά από όσα ήθελε. Πιθανώς ο Άσαντ να ήθελε να συνεχίσει τον πόλεμο και να επιδιώξει μια αποφασιστική νίκη, αλλά οι επιτυχίες του, τους τελευταίους τέσσερις μήνες, προήλθαν από τη ρωσική και ιρανική υποστήριξη.Η προσέγγιση της ειρήνης στη Συρία θα είναι τόσο χαοτική όσο και ο πόλεμος, αλλά παρά τα πολλά εμπόδια που συνάντησε η διπλωματία, αυτή η συμφωνία μπορεί να είναι ένα βήμα προς την ειρήνη: έχει την υποστήριξη των ΗΠΑ και της Ρωσίας και αντανακλά την ισορροπία ισχύος στο πεδίο της μάχης.
*Στις 11/12 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκε στο Μόναχο συνάντηση της Διεθνούς Ομάδας για την Υποστήριξη της Συρίας, η οποία κατέληξε σε μια δήλωση που καταγράφει τους όρους της εν λόγω συμφωνίας. Τα μέρη που συναντήθηκαν υπό αυτή την ονομασία είναι: ο Αραβικός Σύνδεσμος, η Κίνα, η Αίγυπτος, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Γαλλία, η Γερμανία, το Ιράν, το Ιράκ, η Ιταλία, η Ιορδανία, ο Λίβανος, ο Οργανισμός Ισλαμικής Συνεργασίας, το Ομάν, το Κατάρ, η Ρωσία, η Σαουδική Αραβία, η Τουρκία, τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ηνωμένο Βασίλειο , τα Ηνωμένα Έθνη και οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Πηγή: Independent - Σχέδιο Β (Μετάφραση: Αριάδνη Αλαβάνου)
