Ρωσία-Τουρκία: Ρήξη ή λεονταρισμοί και μπίζνες;

Μητροπούλου Ειρήνη «Στο κόκκινο η ένταση», «σχέσεις οργής», «Σουλτάνος και Τσάρος παίζουν με τη φωτιά». Τέτοια λέγονται και γράφονται για την κρίση που έχει ξεσπάσει μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας. Μέσα σε λιγότερο από έναν μήνα ήρθαν αντιμέτωπες τρεις φορές, με πιο σοβαρή το θερμό επεισόδιο της κατάρριψης ρωσικού βομβαρδιστικού από τουρκικό F-16 στη μεθόριο με τη Συρία. Η Αγκυρα είπε ότι το Σουχόι παραβίασε τον εναέριο χώρο. Η Μόσχα διαψεύδει, διατάζοντας κυρώσεις σε αντίποινα. Είναι η πρώτη φορά άμεσης στρατιωτικής σύγκρουσης μεταξύ χώρας του ΝΑΤΟ και ρωσικής πολεμικής αεροπορίας από το 1950. Η συνέχεια γράφεται στο Αιγαίο. Ρωσικό αντιτορπιλικό υπερ-αντιδρά ρίχνοντας προειδοποιητικές βολές εναντίον τουρκικού αλιευτικού. Και μια ρωσική κορβέτα ανάγκασε εμπορικό πλοίο με σημαία Τουρκίας να αλλάξει πορεία, στη Μαύρη Θάλασσα.

Ο ρώσος πρόεδρος Βλαμντίμιρ Πούτιν καταγγέλλει την Τουρκία για λαθρεμπόριο πετρελαίου με τους τζιχαντιστές του ISIS, στο οποίο εμπλέκεται η οικογένεια του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Προκαλεί μεγάλη εντύπωση λέγοντας πως ελπίζει «να μη χρειαστεί να χτυπήσει με πυρηνικά (!) στη Συρία». Η Αγκυρα απορρίπτει τη ρωσική αξίωση για συγγνώμη και ζητεί στήριξη από τις ΗΠΑ. Ο Πούτιν φτάνει στο σημείο να πει ότι «οι Τούρκοι γλείφουν τους Αμερικανούς σε ένα ορισμένο σημείο».

Ρήξη λοιπόν ή λεονταρισμοί από δύο αυταρχικούς ηγέτες που κάνουν επίδειξη δύναμης; Πραγματικά «πήραν τα όπλα τους» Πούτιν και Ερντογάν ή μήπως τα τεράστια κοινά οικονομικά συμφέροντα θα τους οδηγήσουν σε λίγο καιρό πίσω στον δρόμο των αμοιβαία επωφελών μπίζνες; Μάλλον το δεύτερο. Η Ρωσία ανακοίνωσε μεν αντίποινα σε βάρος της Τουρκίας στους τομείς της ενέργειας, των κατασκευών, των εισαγωγών και του τουρισμού. Αλλά επειδή οι κυρώσεις «δαγκώνουν» και τους δύο, εκτιμάται ότι θα χαλαρώσουν προτού γίνουν μπούμερανγκ - αν και η Τουρκία έχει να χάσει περισσότερα.

Τα λεφτά είναι πολλά. Το διμερές εμπόριο έχει φτάσει τα 31 δισ. δολάρια, με στόχο τα 100 δισ. ως το 2023.

Η Τουρκία εξαρτάται από τη Ρωσία για περίπου το 60% του φυσικού αερίου της. Το Κρεμλίνο δεν έχει μιλήσει για μείωση των ενεργειακών προμηθειών, αλλά αν υποστεί ελλείψεις για κάποιο διάστημα, η Τουρκία θα δει πτώση στο ΑΕΠ της κατά 2%-3%.

Αλλά και η Μόσχα χρειάζεται την Τουρκία για τη μεταφορά ενέργειας στη Δύση. Σημαντικό κεφάλαιο είναι ο αγωγός Turkish Stream που θα ενώνει Ρωσία και Τουρκία υποθαλάσσια στη Μαύρη Θάλασσα. Μέσω επέκτασης το αέριο θα φτάνει ως την Ευρώπη.

Ο Πούτιν «πάγωσε» προς το παρόν αυτό το σχέδιο, όπως και τα συμβόλαια για επενδύσεις 20 δισ. δολαρίων της ρωσικής Rosatom, η οποία συμμετέχει στην κατασκευή του πρώτου πυρηνικού εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Τουρκίας, στο Ακούγιου.

Σε στρατιωτικό επίπεδο ανοιχτή σύγκρουση αποκλείεται - αν και ο Πούτιν μπορεί να χτυπήσει έμμεσα, εξοπλίζοντας, ας πούμε, κούρδους αντάρτες.

ΗΠΑ και ΝΑΤΟ στήριξαν τη σύμμαχο Τουρκία λέγοντας ότι έχει το δικαίωμα να προασπίσει την εθνική κυριαρχία της. Αλλά ως εκεί. Κανένας, ούτε καν η Αγκυρα, δεν επικαλέστηκε το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, που λέει ότι σύγκρουση με μια χώρα-μέλος ισοδυναμεί με επίθεση σε όλους.