Ποια σχέση μπορούν
να έχουν η επαναδιαπραγμάτευση της ένταξης της Βρετανίας του Κάμερον
στην ΕΕ με την αναζήτηση μιας ειδικής σχέσης ανάμεσα στην Τουρκία του
Ερντογάν με την Ευρώπη των «28»;Πρώτα απ' όλα η χρονική σύμπτωση: Την Τρίτη έγινε γνωστή η λίστα των αιτημάτων του Κάμερον και κατέστη σαφές ότι στόχος είναι η διαβούλευση Λονδίνου-Βρυξελλών να έχει τερματισθεί μέχρι τον Δεκέμβριο, ώστε ο Κάμερον να μπορέσει να δεσμευθεί υπέρ του «ναι» στην ΕΕ με το δημοψήφισμα να προσδιορίζεται εντός του Ιουνίου του 2016. Δύο μέρες αργότερα, από τη Μάλτα οι «28» αποφάσισαν να συγκαλέσουν μια έκτακτη σύνοδο κορυφής, παρουσία του Ερντογάν για τη διαχείριση από κοινού της πρόκλησης του προσφυγικού.
Ο κοινός παρονομαστής των επιδιώξεων του Κάμερον και του Ερντογάν απέναντι στην ΕΕ είναι ξεκάθαρος: Πέραν των όποιων επιμέρους ρητών δεσμεύσεων και ρυθμίσεων, διεκδικούν ένα άτυπο αλλά βαρύνον βέτο στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση χωρίς τις δεσμεύσεις που συνεπάγεται η πλήρης ένταξη. Η Βρετανία εκ των πραγμάτων πριμοδοτεί την Ευρώπη αλά καρτ σε βάρος της πολιτικής ενοποίησης. Δεν κατοχυρώνει εθνική αυτοεξαίρεση, αλλά γίνεται παράδειγμα επιτυχούς εθνικής αναδίπλωσης για όλους τους ευρωσκεπτικιστές. Κυρίως δίνει στη Γερμανία το άλλοθι περαιτέρω καθυστέρησης στην ενίσχυση της Ευρωζώνης μέσω πολιτικής εμβάθυνσης.
Η Τουρκία, με τον ρόλο που της ανατίθεται στο προσφυγικό, χωρίς να πιστοποιείται από πουθενά ότι θέλει ή μπορεί να μειώσει τον αριθμό των προσφύγων που μέσω της επικράτειάς της εισέρχονται στην ΕΕ, αποκτά ρυθμιστικό έως παρεμβατικό πολιτικό ρόλο στην εσωτερική πολιτική ζωή των «28» και εκ των πραγμάτων επιρροή στην πολιτική των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων στη Συρία και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Η Αγκυρα μπορεί να αρκεσθεί στο επίπεδο των εντυπώσεων, όπου κατά βούληση μπορεί να προβάλλει ως περισσότερο ή λιγότερο συνεργάσιμη στον έλεγχο των προσφυγικών ροών, με αντάλλαγμα τη στήριξη και στη χειρότερη περίπτωση την ανοχή στην επιλογή της να θεωρεί το κουρδικό κίνημα εντός και εκτός συνόρων ως μεγαλύτερη απειλή από το Ισλαμικό Κράτος και τους τζιχαντιστές.
Το Λονδίνο δεν θα αρκεσθεί στην όποια ad hoc επιστροφή εθνικής κυριαρχίας από τις Βρυξέλλες: Θα δημιουργήσει μια άτυπη συσπείρωση με τους άλλους μινιμαλιστές στην Πολωνία, την Τσεχία, την Ουγγαρία, αλλά και τη Σουηδία και τη Δανία που θα διευκολύνει το Βερολίνο απέναντι στην πίεση του Νότου. Η άρνηση περαιτέρω εμβάθυνσης δεν θα είναι απροκάλυπτη γερμανική άρνηση αμοιβαιοποίησης του κινδύνου, αλλά πολιτικά ορθή γερμανική επιλογή για να μη διχαστεί η ΕΕ.
Οι ειδικές σχέσεις που ετοιμάζεται να συνάψει η ΕΕ των «28» με τη Βρετανία και την Τουρκία δεν είναι τόσο αποτέλεσμα της ισχύος και της διαπραγματευτικής δεινότητας των Κάμερον και Ερντογάν όσο πολιτική επιλογή, την ευθύνη της οποίας φέρει κατά κύριο, αν όχι σε αποκλειστικό βαθμό, το Βερολίνο. Λονδίνο και Αγκυρα επί της ουσίας αξιοποιούν σε όφελός τους στο μέγιστο δυνατόν την ψύχωση της γερμανικής ελίτ για αμοιβαιοποίηση του κινδύνου με τους εταίρους στην Ευρωζώνη και στην ΕΕ.
Με άπλα λόγια, μια πιο αποφασιστική, ξεκάθαρα ευρωπαϊκή, στάση στην πίεση των Κάμερον - Ερντογάν θα απαιτούσε από τη Γερμανία αμοιβαιοποίηση του κινδύνου από το προσφυγικό, την κοινή εξωτερική και αμυντική πολιτική αλλά και τη διαχείριση της κρίσης στην Ευρωζώνη.
