Η κατάρριψη του ρωσικού πολεμικού αεροσκάφους SU-24 στα τουρκοσυριακά
σύνορα σε μια πρώτη προσέγγιση δείχνει ότι η Τουρκία φλερτάρει ανοιχτά
πλέον με μια συνολική απορρύθμιση στο διεθνές σύστημα, αφού η
συγκεκριμένη ενέργεια μόνο ως το απόγειο του ανορθολογισμού μπορεί να
χαρακτηριστεί.
Οχι γιατί το εν λόγω συμβάν είχε σχεδιαστεί από την Αγκυρα -όσοι υποστηρίζουν ένα τέτοιο σενάριο πιστεύουν στη λαθερότητά του ότι η διεθνής πολιτική είναι ένα παιχνίδι κανονιστικής προσέγγισης και ότι τίποτε πέρα από τον μακροσκοπικό υπολογισμό δεν υφίσταται ως βασική αρχή εξέλιξης- αλλά γιατί το λάθος της τουρκικής πλευράς ήταν τόσο εμφανές, που η πρώτη αντίδραση ακόμα και των Ρώσων ήταν, αν μη τι άλλο, αμήχανη.
Στη στρατηγική η μόνη κίνηση που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί είναι αυτή του τρελού. Από τις 24 Νοεμβρίου όμως προστίθεται άλλο ένα δόγμα, που είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντιμετωπιστεί σε πρωτογενές επίπεδο, αυτό του δομικού λάθους, που μπορεί να οδηγήσει μια ολόκληρη διαδικασία σε συνολική ακύρωση δομών και τάσεων.
Το εξαιρετικά επικίνδυνο γεγονός που προκύπτει ως δεδομένο από το εν λόγω επεισόδιο είναι ότι ο ναρκισσισμός της ηγεσίας της Τουρκίας έρχεται σε ευθεία συνάφεια με τον ναρκισσισμό της ρωσικής ηγεσίας, ένα δεδομένο το οποίο παράγει ένα εκρηκτικό μείγμα δύο πολιτικών που με τις ενέργειες και τις πράξεις τους δείχνουν ότι θεωρούν εαυτούς υπεράνω και των ίδιων των κρατών τους. Τι επιδίωξε να κάνει η Τουρκία με το που συνειδητοποίησε το εύρος της πράξης της; Να εμπλέξει το σύνολο της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας σε μια διαδικασία υψηλής τριβής με τη Μόσχα. Οι ΗΠΑ όμως έδειξαν τον δρόμο μέσα από το εξαιρετικής διπλωματικής ευφυΐας μήνυμα του Μπαράκ Ομπάμα των απευθείας διμερών διαβουλεύσεων Αγκυρας με τη Ρωσία, μια ενέργεια που ασφαλώς καθιστά σαφές στον Ρατζίπ Ερντογάν ότι το ΝΑΤΟ δεν θα εμπλακεί στο τέλμα που δημιούργησε η ίδια η Τουρκία με την ενέργειά της.
Οι ρωσοτουρκικές σχέσεις δεν θα είναι ποτέ ξανά ίδιες· κι αυτό γιατί τα βήματα που έκαναν η Μόσχα και η Αγκυρα προς την κατεύθυνση της ενεργειακής συνεργασίας στο πλαίσιο της κατασκευής του Turkish Stream πλέον όχι μόνο διακόπτονται, αλλά θα τολμούσα να πω ότι σταματούν οριστικά. Κι ενώ μια ευθεία σύγκρουση μεταξύ των δύο κρατών είναι πολύ δύσκολο όσο και απευκταίο να λάβει χώρα, εντούτοις οι proxy τριβές και διαγκωνισμοί είναι βέβαιο ότι θα ενταθούν. Μια σειρά διαδικασιών που δεν θα έχουν μόνο ως φόντο τη Μέση Ανατολή αλλά και την Κεντρική Ασία, όπου η Τουρκία διατηρεί πολύ υψηλό σημείο επηρεασμού σε διάφορες πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες.
Σπύρος Λίτσας
Οχι γιατί το εν λόγω συμβάν είχε σχεδιαστεί από την Αγκυρα -όσοι υποστηρίζουν ένα τέτοιο σενάριο πιστεύουν στη λαθερότητά του ότι η διεθνής πολιτική είναι ένα παιχνίδι κανονιστικής προσέγγισης και ότι τίποτε πέρα από τον μακροσκοπικό υπολογισμό δεν υφίσταται ως βασική αρχή εξέλιξης- αλλά γιατί το λάθος της τουρκικής πλευράς ήταν τόσο εμφανές, που η πρώτη αντίδραση ακόμα και των Ρώσων ήταν, αν μη τι άλλο, αμήχανη.
Στη στρατηγική η μόνη κίνηση που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί είναι αυτή του τρελού. Από τις 24 Νοεμβρίου όμως προστίθεται άλλο ένα δόγμα, που είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντιμετωπιστεί σε πρωτογενές επίπεδο, αυτό του δομικού λάθους, που μπορεί να οδηγήσει μια ολόκληρη διαδικασία σε συνολική ακύρωση δομών και τάσεων.
Το εξαιρετικά επικίνδυνο γεγονός που προκύπτει ως δεδομένο από το εν λόγω επεισόδιο είναι ότι ο ναρκισσισμός της ηγεσίας της Τουρκίας έρχεται σε ευθεία συνάφεια με τον ναρκισσισμό της ρωσικής ηγεσίας, ένα δεδομένο το οποίο παράγει ένα εκρηκτικό μείγμα δύο πολιτικών που με τις ενέργειες και τις πράξεις τους δείχνουν ότι θεωρούν εαυτούς υπεράνω και των ίδιων των κρατών τους. Τι επιδίωξε να κάνει η Τουρκία με το που συνειδητοποίησε το εύρος της πράξης της; Να εμπλέξει το σύνολο της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας σε μια διαδικασία υψηλής τριβής με τη Μόσχα. Οι ΗΠΑ όμως έδειξαν τον δρόμο μέσα από το εξαιρετικής διπλωματικής ευφυΐας μήνυμα του Μπαράκ Ομπάμα των απευθείας διμερών διαβουλεύσεων Αγκυρας με τη Ρωσία, μια ενέργεια που ασφαλώς καθιστά σαφές στον Ρατζίπ Ερντογάν ότι το ΝΑΤΟ δεν θα εμπλακεί στο τέλμα που δημιούργησε η ίδια η Τουρκία με την ενέργειά της.
Οι ρωσοτουρκικές σχέσεις δεν θα είναι ποτέ ξανά ίδιες· κι αυτό γιατί τα βήματα που έκαναν η Μόσχα και η Αγκυρα προς την κατεύθυνση της ενεργειακής συνεργασίας στο πλαίσιο της κατασκευής του Turkish Stream πλέον όχι μόνο διακόπτονται, αλλά θα τολμούσα να πω ότι σταματούν οριστικά. Κι ενώ μια ευθεία σύγκρουση μεταξύ των δύο κρατών είναι πολύ δύσκολο όσο και απευκταίο να λάβει χώρα, εντούτοις οι proxy τριβές και διαγκωνισμοί είναι βέβαιο ότι θα ενταθούν. Μια σειρά διαδικασιών που δεν θα έχουν μόνο ως φόντο τη Μέση Ανατολή αλλά και την Κεντρική Ασία, όπου η Τουρκία διατηρεί πολύ υψηλό σημείο επηρεασμού σε διάφορες πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες.
Σπύρος Λίτσας
