Πούτιν: Από παρίας, παίκτης με πέντε κινήσεις!

Η στρατηγική που χάραξε ο Ρώσος πρόεδρος το καλοκαίρι τον έβαλε ξανά στο επίκεντρο της διεθνούς διπλωματίας. Πώς έπαιξε το συριακό χαρτί και αιφνιδίασε τον ανταγωνισμό.

Κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών του 2015, ο Βλαντιμίρ Πούτιν έπαιξε ένα τολμηρό και απρόσμενο διπλωματικό χαρτί, παίρνοντας τη Μόσχα από το περιθώριο στο οποίο είχε μπει λόγω της υπόθεσης της Ουκρανίας και καθιστώντας την αναπόφευκτη μεσολαβητική δύναμη στη Μέση Ανατολή.
Διαδοχικά, ο Ρώσος πρόεδρος φάνηκε ως ιδιότροπος παίκτης στη διαμάχη της Ουκρανίας, εμπλεκόμενος εταίρος σε μία συμφωνία για τα πυρηνικά με το Ιράν, σημείο συσπείρωσης για τις μη δυτικές δυνάμεις και τέλος, υποτιθέμενος στρατιωτικός σωτήρας του καθεστώτος του Άσαντ στη Συρία.
Οι τακτικές του μπορεί να μην αντιστοιχούν σε μία σοφή μακροπρόθεσμα στρατηγική. Αλλά προς το παρόν, οι διπλωμάτες είναι αμήχανοι σχετικά με το πώς να ανταποκριθούν. «Οι Ρώσοι μάς παίζουν όλους», τόνισε ένας ανώτατος διπλωμάτης από μία από τις γειτονικές της Συρίας χώρες. «Μας αποσπούν την προσοχή από την Ουκρανία, ενδυναμώνουν τον Άσαντ, αμύνονται κατά του Ισλαμικού Κράτους, και όλα αυτά ενώ εμφανίζουν τον ηγέτη τους στη Νέα Υόρκη (στη γενική διάσκεψη του ΟΗΕ)».
Αυτές είναι οι κομβικές στιγμές στην καλοκαιρινή μεταστροφή της Ρωσίας από παρία... σε παίκτη.

Η Ρωσία περιθωριοποιείται από τις παγκόσμιες δυνάμεις

Σε συνάντησή τους στο νότιο γερμανικό θέρετρο του Elmau, οι χώρες της G7 έδωσαν στη Ρωσία μια ισχυρότερη προειδοποίηση από ό,τι αναμενόταν σχετικά με το θέμα της Ουκρανίας. Το μήνυμα από τη συγκέντρωση των δυτικών δυνάμεων και της Ιαπωνίας -στην οποία ο κ. Πούτιν συνήθως παρευρισκόταν μέχρι πέρυσι- ήταν ένα σημάδι για το ότι οι οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας θα παραμείνουν, ακόμη και θα ενταθούν, αν εκείνη κλιμακώσει τη στρατιωτική υποστήριξη στους αυτονομιστές της ανατολικής Ουκρανίας. Η ΕΕ στις 24 Ιουνίου ανανέωσε τις κυρώσεις της κατά της βιομηχανίας της Ρωσίας, αναγκάζοντας το Κρεμλίνο να ανανεώσει την απαγόρευσή του στις εισαγωγές τροφίμων από τη Δύση.

Ο Πούτιν και οι φίλοι του: Από την UFA στο Ιράν

Για να μη φανεί η Ρωσία απομονωμένη λόγω της σύρραξης στην Ουκρανία, ο κ. Πούτιν έπλεξε το εγκώμιο ηγετών από τον Ξι Γινπίνγκ της Κίνας μέχρι τον Χασάν Ροχανί του Ιράν, κατά τη διάρκεια μίας συγκέντρωσης δύο ημερών των μη δυτικών δυνάμεων στην UFA, περιλαμβανομένων του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης και των Brics. Η Ρωσία επιδιώκει να ξεσκονίσει συμμαχίες και να ενισχύσει τον ισχυρισμό της ότι είναι μεγάλη δύναμη.
Μέσα σε μία εβδομάδα, η Μόσχα είναι μία από τις έξι παγκόσμιες δυνάμεις που συμμετέχουν σε μία πυρηνική συμφωνία-ορόσημο με το Ιράν. Η Μόσχα είναι ένας εμπλεκόμενος εταίρος στο κορυφαίο τραπέζι της διπλωματίας.

Κλιμάκωση στην Ουκρανία

Ο πιο βαρύς βομβαρδισμός στην ανατολική Ουκρανία από τον Φεβρουάριο συνέβη μεταξύ 10 και 20 Αυγούστου. Ο κ. Πούτιν επισκέπτεται την Κριμαία και την Ουκρανία στις 17 Αυγούστου και είναι η πρώτη του επίσκεψη από την προσάρτηση. Συγκρούσεις ξεσπούν στην ανατολική Ουκρανία γύρω από τη Μαριούπολη και από την πόλη Χορλίβκα.

Αποκλιμάκωση στην Ουκρανία

Η έξαρση της βίας στην ανατολική Ουκρανία προκαλεί ένα «μπουρίνι» διπλωματικής δραστηριότητας. Η Άνγκελα Μέρκελ, ο Φρανσουά Ολάντ και ο Πέτρο Ποροσένκο -οι ηγέτες της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ουκρανίας- συναντιούνται στο Παρίσι μεταξύ 25 Αυγούστου και 1ης Σεπτεμβρίου και επίτηδες δεν προσκαλούν τον κ. Πούτιν, σε μία προειδοποίηση για την επιδείνωση της κατάστασης. Οι ηγέτες της Γαλλίας και της Γερμανίας καλούν αργότερα τον κ. Πούτιν για να ζητήσουν ολοκληρωτική κατάπαυση του πυρός, ξεκινώντας από τον Σεπτέμβριο. Με μία σχετικά άμεση επίδραση, η κατάπαυση του πυρός που υπήρξε θέμα διαπραγμάτευσης φαίνεται να κρατάει. Η 11η Σεπτεμβρίου είναι η πρώτη μέρα χωρίς βομβαρδισμούς στην ανατολική Ουκρανία, σε περίοδο σχεδόν 18 μηνών.

Ο Πούτιν στρέφει το βλέμμα στην Ανατολή, παίζει το χαρτί της Συρίας

Μία ανάπτυξη του ρωσικού στρατού στη Συρία, που ξεκίνησε εβδομάδες πριν, τελικά γίνεται γνωστή στη δημόσια σφαίρα αρχές Σεπτεμβρίου. Αφού κάλεσε τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Μπαράκ Ομπάμα, ο κ. Πούτιν καλεί σε ένα διεθνή συνασπισμό κατά των εξτρεμιστών στη Συρία. Στο μεταξύ, Αμερικανοί αξιωματούχοι αρχίζουν να εκφράζουν ανησυχίες σχετικά με μία ρωσική στρατιωτική βάση και νέο εξοπλισμό που φτάνει στη Συρία. Η κίνηση είναι ένα παιχνίδι εξουσίας σε μία ασταθή περιοχή όπου η πολιτική των ΗΠΑ είναι άναρχη και η κυριαρχία της Ουάσινγκτον αμφισβητείται. Ρίχνει τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους της σε μειονεκτική θέση, αφήνοντας τους διπλωμάτες να προσπαθούν να μαντέψουν τις μακροπρόθεσμες προθέσεις της Ρωσίας.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες παραπονιούνται αλλά αναγκάζονται να συζητήσουν

Ο υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών Τζον Κέρι καλεί τη Μόσχα για να παραπονεθεί σχετικά με τη στρατιωτική ανάπτυξη στη Συρία, ενώ ζητά από την Ελλάδα και τη Βουλγαρία να παρεμποδίσουν τις πτήσεις που μεταφέρουν ρωσικές προμήθειες. Η Ρωσία, στο μεταξύ, αρχίζει να επιβεβαιώνει ανοικτά τη στρατιωτική της ανάπτυξη στη Συρία και εντείνει τις αποστολές. Οι προειδοποιήσεις των ΗΠΑ δεν κάνουν καμία διαφορά. Η Ρωσία εντείνει την παρουσία της αναπτύσσοντας δεκάδες μαχητικά τζετ. Τελικά η Ουάσινγκτον ενδίδει στις απαιτήσεις της Ρωσίας για διαπραγματεύσεις και οι υπουργοί Άμυνας των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας κάνουν την πρώτη επαφή τους εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο.

Ο Πούτιν στην κεντρική σκηνή της γενικής διάσκεψης του ΟΗΕ

Ο κ. Πούτιν κλέβει την παράσταση καθώς εμφανίζεται στη γενική διάσκεψη του ΟΗΕ για πρώτη φορά έπειτα από μία δεκαετία. Η ομιλία του επιπλήττει αυστηρά τον παρεμβατισμό των Ηνωμένων Πολιτειών, επιχειρηματολογώντας πως οι στρατιωτικές αναποδιές στο Ιράκ και στη Λιβύη άφησαν κενά εξουσίας που τώρα έχουν γεμίσει «εξτρεμιστές και τρομοκράτες». «Τώρα συνειδητοποιείτε τι έχετε κάνει;» ρωτά. Ενώ ο κ. Πούτιν περιέγραφε τον κ. Άσαντ ως τον «νόμιμο» ηγέτη της Συρίας, ο κ. Ομπάμα τον καταδίκαζε ως έναν «τύραννο που ρίχνει βόμβες σε αθώα παιδιά». Οι δυο τους έχουν μία οργισμένη συνάντηση -μία συνάντηση στην οποία ο Λευκός Οίκος δεν ήθελε καθόλου να συμφωνήσει.

Οι διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία συνεχίζονται

Ο κ. Πούτιν, η κ. Μέρκελ, ο κ. Ολάντ, ο κ. Ποροσένκο θα συναντηθούν στο Παρίσι στις 2 Οκτωβρίου για να συζητήσουν την εφαρμογή της συμφωνίας του Μινσκ για κατάπαυση του πυρός. Η συνάντηση έρχεται κατά τη διάρκεια μιας προσωρινής παύσης της βίας στην ανατολική Ουκρανία και είναι η ευκαιρία του κ. Πούτιν να αλλάξει την πολιτική άποψη της Ευρώπης σχετικά με την ελάφρυνση των κυρώσεων στο τέλος του χρόνου.

ΠΗΓΗ: FT.com Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.