Σπύρος ΛίτσαςΚατά
την πρόσφατη επίσκεψή του στη Μόσχα ο Ελληνας πρωθυπουργός έδωσε
διάλεξη στο MGIMO, το κρατικό Πανεπιστήμιο Διεθνών Σχέσεων της Μόσχας.
Από το συγκεκριμένο ίδρυμα περνά η αφρόκρεμα της ρωσικής νεολαίας, που
θα ακολουθήσει διπλωματική ή πολιτική καριέρα, ή θα επιδιώξει να
εισέλθει στον ακαδημαϊκό χώρο των διεθνών σχέσεων και της στρατηγικής.
Το ίδιο συμβαίνει και στην Κίνα, όπου το Πανεπιστήμιο Διεθνών Σχέσεων
στο Πεκίνο υποδέχεται τους κορυφαίους της κινεζικής νεολαίας, που θα
στελεχώσει το υπουργείο Εξωτερικών του κράτους αλλά και τις ανάλογες
ακαδημαϊκές έδρες, μιας και η Κίνα τις τελευταίες δεκαετίες δίνει
τεράστια σημασία στη διδασκαλία και την έρευνα των διεθνών σχέσεων σε
επίπεδο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Με την ίδια ένταση και ακόμα υψηλότερη ποιότητα το ίδιο συμβαίνει και στις ΗΠΑ εδώ και πολλές δεκαετίες, αμέσως μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, και όχι τυχαία, με κορυφαία πανεπιστήμια να προσφέρουν προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα στον χώρο των διεθνών σχέσεων, όπως για παράδειγμα το Harvard Kennedy School, το School of Advanced International Studies του Johns Hopkins, το Jackson Institute του Yale, το Woodrow Wilson του Princeton και πολλά άλλα. Στο podium όλων αυτών των κορυφαίων πανεπιστημίων έχουν βρεθεί ηγέτες κατά τη διάρκεια επισκέψεών τους, με ομιλίες που αφορούν τη διπλωματία, τη διεθνή πολιτική οικονομία κ.ά.
Ανέφερα όλα αυτά τα ιδρύματα, θα μπορούσα να αναφέρω και κορυφαία ιδρύματα Διεθνών Σχέσεων στο Ισραήλ, στον Καναδά, στην Αυστραλία, στη Νορβηγία και την Ινδία, αλλά για λόγους οικονομίας χώρου δεν το κάνω, για να καταδείξω τη σημασία που δίδεται στον τομέα των διεθνών σχέσεων από κράτη αιχμής. Οι λόγοι γι' αυτό είναι πολλοί και όλοι εξαιρετικά σημαντικοί. Αρχικώς είναι κομβικής σημασίας κάθε κράτος να διαθέτει κορυφαίο διπλωματικό σώμα με σπουδές υψηλού επιπέδου. Η διπλωματία άλλωστε είναι μια τέχνη υψηλής άσκησης της πολιτικής επιστήμης σε διεθνές επίπεδο από την εποχή του Ταλθυβίου, του επίσημου κήρυκα των Ελλήνων στο ομηρικό έπος της Ιλιάδας, ως σήμερα. Παράλληλα, οι απόφοιτοι τμημάτων Διεθνών Σχέσεων αποκτούν τον απαραίτητο κοσμοπολιτισμό που οφείλει να χαρακτηρίζει τους σύγχρονους ηγέτες και τα επιτελεία τους, έρχονται σε επαφή με το ιστορικό γίγνεσθαι, αφού είναι γνωστό ότι όποιος ελέγχει το παρελθόν μπορεί να επηρεάσει και το μέλλον κ.λπ.
Στην Ελλάδα υφίστανται αποκλίσεις. Εδώ όχι μόνο δεν έχουμε εξειδικευμένο Πανεπιστήμιο Διεθνών Σχέσεων, αλλά ακόμα και σήμερα ένα μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης είτε θεωρεί τις διεθνείς σχέσεις μια διαδικασία μακρινών προβλέψεων και άχαρης μελλοντολογίας είτε συγχέει τις διεθνές σχέσεις με... τις δημόσιες. Δεν είναι μυστικό ότι στην Ελλάδα ο κλάδος αυτής της επιστήμης υποφέρει από εννοιολογικές υπεραπλουστεύσεις στο συλλογικό συνειδητό, ίσως γιατί κάθε Ελληνας θεωρεί τον εαυτό του έναν Χένρι Κίσινγκερ εν υπνώσει, ξεχνώντας προφανώς ότι ο συγκεκριμένος πολιτικός ήταν πανεπιστημιακός των Διεθνών Σχέσεων, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι και ο Αχμέτ Νταβούτογλου, ο σημερινός Τούρκος πρωθυπουργός, ανήκει κι αυτός στον συγκεκριμένο χώρο.
Γιατί όταν ένας ηγέτης έρχεται στην Ελλάδα μιλά σε forum οικονομικά, ενώ όλοι γνωρίζουν ότι έρχονται στην πατρίδα του πατέρα των Διεθνών Σχέσεων Θουκυδίδη; Μα ασφαλώς γιατί δεν έχει γίνει ακόμα κατανοητό ότι η εύρυθμη λειτουργία της ελληνικής βιομηχανίας ή της υπερπόντιας εμπορικής ναυτιλίας μας είναι και αυτή κομμάτι των διεθνών σχέσεων της χώρας και ενισχύεται μέσω της διπλωματίας αλλά και των ειδικών επιστημονικών μελετών. Αν θέλουμε ως χώρα να επιτύχουμε δημιουργικά punches above our weight, να υπερβούμε δηλαδή τους περιορισμούς της ισχύος μας και να χειριστούμε ευνοϊκά τις συστημικές ροές, θα πρέπει να δώσουμε την αμέριστη προσοχή μας στη μελέτη και την προαγωγή των διεθνών σχέσεων σε πανεπιστημιακό επίπεδο, ώστε να ανοίξουμε τους συλλογικούς μας ορίζοντες και να πετάξουμε από πάνω μας το «προπατορικό αμάρτημα» της ομφαλοσκόπησης που μας κατατρέχει εδώ και αιώνες.
Σπύρος Λίτσας
Επίκουρος Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας / Tweeter: @Spyros_Litsas
