Το τέλος του Α' Παγκοσμίου
Πολέμου, η ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ο διαμελισμός της
ανάμεσα στους νικητές διαμόρφωσαν τα σύνορα της Μέσης Ανατολής που
καταρρέουν σήμερα. Τα σύνορα του Ιράκ και της Συρίας, τα οποία χάραξαν
οι αποικιοκρατικές δυνάμεις της Βρετανίας και της Γαλλίας, βρίσκονται
υπό απειλή από το Ισλαμικό Κράτος. Και για τους Κούρδους, ένα λαό με
παρουσία στη Συρία, στην Τουρκία, στο Ιράκ και στο Ιράν, η εποχή ενέχει
μεγάλους κινδύνους αλλά και μεγάλες ευκαιρίες, σύμφωνα με το BBC.Οι Κούρδοι της Συρίας, με την υποστήριξη των αμερικανικών
αεροπλάνων, ανακατέλαβαν το συμβολικά σημαντικό Κομπανί από τους μαχητές
του Ισλαμικού Κράτους. Και οι Κούρδοι του βόρειου Ιράκ αντιστέκονται
στην εξάπλωση των τζιχαντιστών.
Η Συνθήκη των Σεβρών, που επισημοποίησε την διαίρεση της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας, αναφέρεται στην πιθανότητα ενός ανεξάρτητου κουρδικού
κράτους. Το κράτος αυτό όμως οι Κούρδοι δεν το απέκτησαν ποτέ και ας
αποτελούν τον τέταρτο μεγαλύτερο λαό στη Μέση Ανατολή (25 ως 35 εκατ.),
στην πλειοψηφία τους σουνίτες. Περισσότερο πλησίασαν στο να αποκτήσουν
δική τους κρατική οντότητα στο ημιαυτόνομο Βόρειο Ιράκ μετά την πτώση
του Σαντάμ Χουσεΐν.
Τι σημαίνει λοιπόν για τους Κούρδους η εμφάνιση του Ισλαμικού
Κράτους και η αποδυνάμωση της ήδη ασταθούς σιιτικής κυβέρνησης της
Βαγδάτης; ρώτησε το BBC τον Τζουστ Χίλτερμαν, διευθυντή
προγράμματος για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική στο International
Crisis Group. Πριν από την έλευση του Ισλαμικού Κράτους, «οι
Κούρδοι ήλεγχαν τα δικά τους εδάφη καθώς και μια μεγάλη έκταση που
διεκδικούσαν, αποκαλούμενη αμφισβητούμενες περιοχές», απάντησε. «Μέχρι
στιγμής, το Ισλαμικό Κράτος έχει επιτεθεί μόνο στις αμφισβητούμενες
περιοχές και εντός αυτών έχουν σημειωθεί όλες οι μάχες», απαντά. Σε γενικές γραμμές, λέει, οι εξελίξεις ήταν ευνοϊκές για τους Κούρδους. Και εξηγεί: «Κέρδισαν
εδάφη, ιδίως την πόλη του Κιρκούκ και τις γύρω πετρελαιοπηγές, αλλά δεν
κέρδισαν ειρήνη. Οι συγκρούσεις σ' αυτές τις περιοχές είναι
αναπόφευκτες καθώς ο μη κουρδικός πληθυσμός δεν αποδέχεται αναγκαστικά
την κουρδική κυριαρχία».
Ο Χένρι Μπάρκλεϊ, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο
Πανεπιστήμιο Λιχάι των ΗΠΑ, συμφωνεί ότι σε βραχυχρόνιο επίπεδο, η
εμφάνιση του Ισλαμικού Κράτους «επέτρεψε στους Κούρδους να εγκαθιδρύσουν
την κυριαρχία τους στις αμφισβητούμενες περιοχές». Αυτό οδήγησε «στην
ενίσχυση του ζητήματός τους εις βάρος της Βαγδάτης, αλλά η αποδυνάμωση
του Ιράκ δεν ευνοεί αναγκαστικά τους Κούρδους διότι αναδεικνύει πόσο
ευάλωτοι είναι _ ιδίως οικονομικά _ στην πολιτική αστάθεια».
Το Ιράν επιδιώκει μόνιμο στρατηγικό πλεονέκτημα
Η αυξανόμενη ανάμειξη του Ιράν υπέρ της κυβέρνησης της Βαγδάτης οξύνει τα προβλήματα των Κούρδων. «Κινδυνεύει
όχι μόνο να πυροδοτήσει ένα πόλεμο μεταξύ σουνιτών και σιιτών ο οποίος
θα επιδεινώσει τις προοπτικές για σταθερότητα, αλλά και να παρασύρει
τους Κούρδους σε αυτόν. Κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από τη γεωγραφία
του», προσθέτει. Το Ιράν, πιστεύει ο κ. Μπάρκλεϊ, έχει σαφώς την
πρόθεση να μετατρέψει τον αυξανόμενο άμεσο ρόλο του στη διαμάχη σε
μόνιμο πολιτικό πλεονέκτημα.
Σύμφωνα με τον κ. Χίλτερμαν, η ανάμειξη του Ιράν επιδεινώνει τις
ενδοκουρδικές διαφορές και συνεπώς απομακρύνει χρονικά την πιθανότητα
της ανεξαρτησίας των Κούρδων _ όπως είναι και ο στρατηγικός στόχος των
Ιρανών. «Η ιδέα της ανεξαρτησία βρίσκεται σήμερα μόλις κάτω από την
επιφάνεια. Όλοι γνωρίζουν ότι αποτελεί μια επιλογή. Αλλά δεν την
επικαλείται κανείς και ο λόγος είναι απλός. Οι Κούρδοι δεν πρέπει να
θεωρηθούν ως υπαίτιοι για τη διάσπαση του Ιράκ. Θα αποκτήσουν την
ανεξαρτησία τους όταν οι υπόλοιπες εθνότητες πάψουν να είναι Ιρακινοί.
Μέχρι τότε, η καλύτερη επιλογή τους είναι να εδραιωθούν, ιδίως στις
αμφισβητούμενες περιοχές, και να εκμεταλλευτούν το χάος για να κερδίσουν
περισσότερα, ιδίως στο πετρέλαιο. Η επιθυμία για ανεξαρτησία θα
βρίσκεται πάντα εκεί και θα εκφράζεται ανοιχτά από πολλούς αλλά το
καθεστώς των Κούρδων θα παραμείνει απαράλλαχτο για ένα διάστημα. Δεν
έχουν ρεαλιστική ευκαιρία για ανεξαρτησία», τονίζει.
Διαιρεμένοι μεταξύ τους και διαιρεμένοι από εθνικά σύνορα, οι
Κούρδοι βλέπουν άλλους περιφερειακούς παίκτες να χειρίζονται την τύχη
τους. Αυτοί επιθυμούν να διατηρηθεί η εδαφική ενότητα του Ιράκ από τον
φόβο ότι θα ακολουθήσει ακόμη μεγαλύτερη αστάθεια.
Εκατό χρόνια μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, άνοιξε κατά κάποιον
τρόπο ο δρόμος για την ανεξαρτησία των Κούρδων, αλλά ένα πλήρως
ανεξάρτητο Κουρδιστάν φαντάζει ακόμη πολύ μακρινό. Πάρα πολλοί ισχυροί
παίκτες αντιτίθενται σε αυτό.
