kapopoulos@pegasus.gr
Διπλή σύγκρουση εκτυλίσσεται στην Ε.Ε. - Ευρωζώνη. Από τη μια μεριά η Γερμανία και η εμμονή της στις διαρθρωτικές αλλαγές ως προϋπόθεση για τη ρευστότητα που θα έλθει εκ των υστέρων να στηρίξει την ανάπτυξη και από την άλλη η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, ο Νότος και η Περιφέρεια της Ευρωζώνης, αλλά και η υπό τον Ζ. Κλ. Γιούνκερ Νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η EΚΤ υπό την ηγεσία του Μ. Ντράγκι, που προκρίνουν την ποσοτική χαλάρωση συν μια γενναία δόση ρευστότητας υπέρ της ανάπτυξης. Την ίδια στιγμή, Γαλλία και Ιταλία που αδυνατούν να προσαρμόσουν τους προϋπολογισμούς του 2015 στα πλαφόν του Συμφώνου Σταθερότητας και του Δημοσιονομικού Συμφώνου βρίσκονται στη μέση, καθώς παρέκαμψαν στο «παρά πέντε» την απειλή της επιβολής κυρώσεων και προστίμων από τις Βρυξέλλες προφανώς μέσω παράλληλων διμερών διαπραγματεύσεων με το Βερολίνο. Το βαρύ κλίμα επιβεβαιώθηκε προχθές και από τη δήλωση του Γερμανού επιτρόπου Ετιγκερ ότι δεν πιστεύει ότι ο Ολάντ έχει τη βούληση να βάλει σε τάξη τη γαλλική οικονομία.
Γερμανικό παράδοξο
Αν όμως η στάση του Παρισιού και της Ρώμης μπορεί να καταγραφεί ως παράδοξο, η πρωταθλήτρια του παραδόξου στην Ε.Ε. - Ευρώζωνη δεν είναι άλλη από τη Γερμανία, καθώς βρίσκεται απέναντι στα δύο θεσμικά όργανα και στους δύο επικεφαλής τους, Γιούνκερ και Ντράγκι.
Το παράδοξο διαπιστώνεται και από τη στάση του Βερολίνου απέναντι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Για μια δεκαετία και πλέον από το Σχέδιο Λάμερς - Σόιμπλε του 1994 μέχρι την Ομιλία Φίσερ στο Πανεπιστήμιο Χούμπολντ την άνοιξη του 2000, αλλά και τη Διακυβερνητική Διάσκεψη που ακολούθησε τη Σύνοδο Κορυφής της Νίκαιας, τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς με κατάληξη το Γαλλογερμανικό Συμβιβασμό όπως αποτυπώθηκε στο σχέδιο Συνταγματικής Συνθήκης το 2003, το Βερολίνο ήταν υπέρμαχος της Κοινοτικής Ευρώπης, με μεταρρυθμίσεις που θα άφηναν ανοικτή την προοπτική μετεξέλιξης σε Ομοσπονδία.
Κυρίαρχος του παιχνιδιού
Αδιαμφισβήτητα κυρίαρχος στην Ε.Ε. των «28» αλλά και στην Ευρωζώνη των «18» η Γερμανία, βλέπει ενοχλημένη τους Ντράγκι και Γιούνκερ να αξιοποιούν πλήρως και πολλές φορές να ερμηνεύουν και διασταλτικά τις ενισχυμένες εξουσίες που κατοχύρωσαν με τη στήριξη των κυβερνήσεων στη Βόννη και μετά στο Βερολίνο.
Η εν εξελίξει σύγκρουση δημιουργεί σύγχυση: Δίπλα στη Γερμανία διστακτικές για ενίσχυση της εξουσίας της Επιτροπής και ενοχλημένες για την υπερ-δραστηριοποίηση και τον υπερ-παρεμβατισμό του Γιούνκερ που είναι η απόλυτη αντίστιξη των άχρωμων Μπαρόζο και βαν Ρομπάι εμφανίζονται να είναι και η Γαλλία, η Ιταλία, αλλά και η Ισπανία.Σε αυτή τη σύγχυση, σε αυτό το κενό, πατά και η Γερμανία, για να αποδυναμώσει προληπτικά κυρίως τον Γιούνκερ και πιο προσεκτικά τον Ντράγκι, καθώς το κύρος του κεντρικού τραπεζίτη είναι συνιστώσα που υπολογίζουν πολύ σοβαρά στις εκτιμήσεις τους αγορές και οίκοι αξιολόγησης.
Μην πυροβολείτε τον κεντρικό τραπεζίτη!
Στις πρώτες μέρες του Νοεμβρίου, τις παραμονές δηλαδή και της καθιερωμένης για την πρώτη Πέμπτη κάθε μήνα συνεδρίασης του Δ.Σ. της Eυρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της συνέντευξης Τύπου του επικεφαλής που ακολουθεί και στη σκιά της ηγετικής-ηγεμονικής εμφάνισης του Ζ. Κ. Γιούνκερ άρχισαν να κυκλοφορούν φήμες για αποχώρηση του Ντράγκι από την κεντρική τράπεζα της Ευρωζώνης, καθώς υποτίθεται ότι είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον να διαδεχθεί τον επειγόμενο να παραιτηθεί υπερήλικα Πρόεδρο της Ιταλίας Ναπολιτάνο, τον πρώτο αρχηγό του κράτους στην ιστορία της ιταλικής Δημοκρατίας, που εξελέγη την άνοιξη του 2013 για δεύτερη επταετή θητεία.
Με άλλα λόγια η Γερμανία, αδυνατούσα να αμφισβητήσει τις θεσμικές αρμοδιότητες των επικεφαλής της Επιτροπής και της Eυρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας τις οποίες άλλωστε η ίδια διαμόρφωσε κατά κύριο λόγο, αδυνατώντας επίσης να εξαναγκάσει σε αποχώρηση τους δύο άνδρες, επιδίδεται σε ένα πόλεμο φθοράς, με σαφή στόχο το ψαλίδισμα στην πράξη των εξουσιών τους, αλλά κυρίως την υπονόμευση του πολιτικού και ηθικού τους κύρους.
Πόλεμος φθοράς υψηλού ρίσκου
Ο πόλεμος φθοράς σε απαλλάσσει τόσο από την υποχρέωση εκπόνησης ενός πλήρους σχεδίου, αλλά και από το κόστος μιας αβέβαιης έκβασης αντεπίθεσης. Περιχαρακώνεσαι και περιμένεις να χάσει η άλλη πλευρά ουσιαστικά αλλά και ψυχολογικά - επικοινωνιακά τη δυναμική της ανατροπής. Ο πόλεμος φθοράς είναι όμως ένα παιχνίδι με τη φωτιά σε ένα ασταθές διεθνές περιβάλλον, όπως το κατέγραψε η Σύνοδος Κορυφής των G-20 στο Μπρισμπέιν της Αυστραλίας.Στη σκιά μιας επιβαρημένης παγκόσμιας οικονομικής συγκυρίας, με τον πρωθυπουργό της Βρετανίας Ντ. Κάμερον να προειδοποιεί με άρθρο του στον Guardian για επικείμενη νέα παγκόσμια κρίση, η Γερμανία με την παρελκυστική της πολιτική αλλά και με πιρουέτες μεταξύ ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και διμερών ή και πολυμερών διμερών διαβουλεύσεων ακροβατεί.Σε ό,τι αφορά την Eυρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το δικαίωμα του επικεφαλής της, Μ. Ντράγκι, να λάβει αντισυμβατικά μέτρα, να προχωρήσει δηλ. σε τύπωμα χρήματος, οι φήμες για μπλοκ δυσαρεστημένων στο Δ.Σ. της τράπεζας διαψεύδονται έμπρακτα από τον ίδιο τον κεντρικό τραπεζίτη, ο οποίος δηλώνει στην τελευταία συνέντευξη Τύπου ότι οι δεσμεύσεις και εξαγγελίες του για αντισυμβατικά μέτρα στηρίζονται ομόφωνα από τα μέλη του Συμβουλίου.
Απονεύρωση και αμφισβήτηση
Την ίδια στιγμή αμφισβητεί τον Γιούνκερ με την άρνηση χρησιμοποίησης των κεφαλαίων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης για να συγκεντρωθεί το πόσο των 300 δισ. που δεσμεύθηκε ο Γιούνκερ να διαθέσει για να στηρίξει προγράμματα δημοσίων επενδύσεων που θα πυροδοτούσαν την ανάπτυξη. Επί πλέον τον υπονόμευσε με τις όψιμες αποκαλύψεις γι' αυτό που ήξεραν οι πάντες, ότι το Λουξεμβούργο ήταν και είναι τόπος φοροδιαφυγής και κάθε είδους ανομίας στο ξέπλυμα μαύρου χρήματος.Το άρθρο της Claire Jones στους Financial Times της Τρίτης 18 Νοεμβρίου, μας δίνει μια πρώτη γεύση πώς θα μπορούσε το «ροκάνισμα» να απονευρώσει την αξιοπιστία ακόμη και της αγοράς κρατικών ομολόγων ως εξαγγελία ή και ως υλοποίηση. Οι λύσεις που απαριθμεί το άρθρο, ώστε να μη θεωρηθεί το τύπωμα χρήματος απαλλαγή των χωρών - μελών από την υποχρέωση των μεταρρυθμίσεων, είναι σε μια λογική που αν φθάσει στο άκρο της, θα ισοδυναμούσε με τη δυνατότητα της ΕΚΤ να αγοράζει κρατικά ομόλογα από χώρες με αξιολόγηση ΑΑΑ και μηδενικό έλλειμμα!
Οριακό παιχνίδι
Σε ό,τι αφορά την τράπεζα και τον Ντράγκι, το παιχνίδι της Γερμανίας είναι οριακό και οροθετημένο στα όρια της τακτικιστικής σχιζοφρένειας:Από τη μια μεριά θέλει την απειλή που εκτόξευσε ο Ντράγκι στις 26 Ιουλίου του 2012 να εξακολουθεί να θωρακίζει την Ευρωζώνη, χωρίς να υλοποιηθεί . Απειλή δηλαδή τυπώματος χρήματος, η οποία θα φοβίζει και δεν θα χρειάζεται να υλοποιηθεί. Οταν η συγκυρία επιδεινώνεται και ο Ντράγκι ετοιμάζεται να περάσει στην πράξη, το Βερολίνο είναι σε στρατηγική αμηχανία, καθώς γνωρίζει ότι αν αμφισβητήσει τη δυνατότητα του επικεφαλής της ΕΚΤ να τυπώσει χρήμα, χωρίς να παραβιάσει το πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, τότε κινδυνεύει να εξαγριώσει τις αγορές και να φέρει πιο κοντά αυτό που επιχειρεί να αποτρέψει στη λογική της αυτοεκπληρούμενης προφητείας.
Πλην Ευρωζώνης;
Σε κάθε περίπτωση η Ευρωζώνη και η Γερμανία είναι σε πλήρη διεθνή απόκλιση και απομόνωση, όπως κατέδειξαν πρώτον η Ετήσια Σύνοδος ΔΝΤ -Παγκόσμιας Τράπεζας στην Ουάσιγκτον, στις αρχές Οκτωβρίου, αλλά και η Σύνοδος Κορυφής των G-20 στην Μπισμπέιν.Αποπληθωρισμός, ύφεση, κοινωνική και πολιτική αποσταθεροποίηση, διακρατικές διαβουλεύσεις που υποσκάπτουν το κύρος των θεσμικών οργάνων. Είκοσι πέντε χρόνια μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η σκιά του τότε εαυτού της. Ας θυμηθούμε το ποίημα «Πλην Λακεδαιμόνιων» του Καβάφη, την υπεροψία, την αλαζονεία και την αυταρέσκεια των Σπαρτιατών για την απουσία τους από την Πανελλήνια υπό τον Μέγα Αλέξανδρο Εκστρατεία, αλλά στο τέλος την απαξίωση, με την τελευταία φράση του τελευταίου στίχου «Για Λακεδαιμονίους θα μιλάμε τώρα;».
Μετεκλογικό γαϊτανάκι
Ας πάμε μερικούς μήνες πίσω, την επαύριον των ευρωεκλογών. Ο Γιούνκερ, υποψήφιος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος για την Προεδρία της Κομισιόν, έχει τη δεδηλωμένη, καθώς εκτός από την εκλογική πρωτιά του ΕΛΚ, έχει και τη δεδομένη στήριξη των Σοσιαλιστών, αμφισβητείται και δαιμονοποιείται από την επόμενη μέρα με τις δηλώσεις Κάμερον. Ο Βρετανός πρωθυπουργός δεν είναι και τόσο μόνος του, καθώς η Μέρκελ δεν σπεύδει από την πρώτη στιγμή να στηρίξει τον Γιούνκερ, ενώ υπερπρόθυμοι να τον θυσιάσουν έναντι ακριβού ευρωπαϊκού αντιτίμου εμφανίζονται ο Πρόεδρος της Γαλλίας Ολάντ και ο πρωθυπουργός της Ιταλίας Ρέντσι.Η Μέρκελ παίζει σε όλα τα ταμπλό. Δεν εγκαταλείπει ρητά τον Γιούνκερ, παζαρεύει με Ολάντ και Ρέντσι, αλλά μιλά και με το στρατόπεδο των μινιμαλιστών, καθώς συμμετέχει στη βαρκάδα σε λίμνη κοντά στη Στοκχόλμη, με συνεπιβάτες τον Κάμερον, τον πρωθυπουργό της Σουηδίας Ράινφελντ και τον πρωθυπουργό της Ολλανδίας Ρούτε.Στο τέλος το Βερολίνο ρίχνει το βάρος του υπέρ του Γιούνκερ, με τη βεβαιότητα ότι ο πρώην πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου και πρώτος πρόεδρος του Eurogroup θα γνωρίζει ότι οφείλει την εκλογή του όχι στη λαϊκή ψήφο, όπως αυτή αποτυπώνεται στη σύνθεση του Ευρωκοινοβουλίου, αλλά στην ανοχή υπό όρους της Γερμανίας.
Ο Γιούνκερ όμως δίνει με το καλημέρα σας, από την πρώτη μέρα της ανάληψης των καθηκόντων του στις Βρυξέλλες, το μήνυμα ότι θεωρεί εαυτόν όχι επικεφαλής γραφειοκρατίας, αλλά ηγέτη της Ε.Ε. με λαϊκή νομιμοποίηση μεγαλύτερη από αυτήν των ηγετών των μεγάλων Δυνάμεων της Ε.Ε. Αυτό προκύπτει από τη σκληρή γλώσσα που χρησιμοποίησε απέναντι στον Κάμερον και στον Ρέντσι, τους οποίους ανακάλεσε στην τάξη για ασεβή στάση απέναντι στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα.
ΗΜΕΡΗΣΙΑ
