Στόχος, η κορυφή της παγκόσμιας οικονομίας του 21ου αιώνα, εις βάρος των ΗΠΑ και των συμμάχων τους
«Η Ζώνη και ο Δρόμος». Δεν
ακούγεται τόσο ρομαντικό όσο «ο Δρόμος του Μεταξιού». Αλλά στο μυαλό
του κινεζικού Πολιτμπιρό το σχέδιο είναι εξίσου συναρπαστικό,
μεγαλειώδες και κερδοφόρο.
Γιατί η Λαϊκή Κίνα ετοιμάζεται να ξανασυνδέσει τις αγορές της με τρεις
ηπείρους, από στεριά και θάλασσα, ξοδεύοντας τρισ. δολάρια σε δρόμους,
σιδηροδρόμους, λιμάνια, αεροδρόμια, αγωγούς και εμπόριο με χώρες στην
Ασία, στην Αφρική και στην Ευρώπη.
Στόχος; Να εδραιωθεί στην κορυφή της παγκόσμιας οικονομίας του 21ου
αιώνα, σε βάρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και των παραδοσιακών
συμμάχων τους στην Ασία (Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Αυστραλία κ.ά.).Ιδέα υπερφιλόδοξη, αντάξια τολμηρής ανερχόμενης υπερδύναμης. Ο
χάρτης είναι εντυπωσιακός. Δείχνει δύο τεράστιες διαδρομές που ξεκινούν
από την Κίνα και συναντώνται πάλι στη Βενετία, έπειτα από δεκάδες
σταθμούς στην ξηρά και χίλια μύρια κύματα.
«Η Οικονομική Ζώνη του Νέου Δρόμου του Μεταξιού» φτάνει στην Ευρώπη και
στη Ρωσία από την Κεντρική Ασία. «Ο Θαλάσσιος Δρόμος του Μεταξιού του
21ου αιώνα» ενώνει την Κίνα με την Ινδία, την Ανατολική Αφρική, τη Μέση
Ανατολή και τη Μεσόγειο. Οι δυο τους έχουν γίνει το επίκεντρο της
οικονομικής διπλωματίας της Κίνας. Και έβγαλαν τη μεγάλη είδηση στη
Σύνοδο Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας - Ειρηνικού (APEC) την περασμένη
εβδομάδα στο Πεκίνο.
Χορός τρισεκατομμυρίων
Ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ μόλις υποσχέθηκε
40 δισ. δολάρια στο νέο «Ταμείο του Δρόμου του Μεταξιού» για επενδύσεις
σε υποδομές, πόρους, βιομηχανική και οικονομική συνεργασία σε όλη την
Ασία. Κινέζοι διπλωμάτες προωθούν πυρετωδώς και μια Τράπεζα Επενδύσεων
για Υποδομές στην Ασία, με κεφάλαιο εκκίνησης τα 50 δισ. δολάρια.
Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, η συνολική αξία της ευρύτερης
πρωτοβουλίας της Κίνας για τον Νέο Δρόμο του Μεταξιού θα μπορούσε να
φτάσει τα 21 τρισ. δολάρια σε λίγες δεκαετίες.
Σήμερα η τράπουλα ξαναμοιράζεται και τον μπαλαντέρ τον κρατάει η Κίνα, πρώτη μακράν στον κατάλογο με τις ανερχόμενες οικονομίες. Ηδη τον Ιούλιο Κίνα, Ρωσία, Ινδία, Βραζιλία και Νότια Αφρική (οι πέντε μεγαλύτερες αναπτυσσόμενες χώρες του πλανήτη - BRICS) έκλεισαν συμφωνία-μαμούθ για τη Νέα Τράπεζα Ανάπτυξης (NDB) με 100 δισ. δολάρια στο ταμείο και έδρα στη Σανγκάη. Ακόμη και στη Δύση σχεδόν οι πάντες ομολογούν ότι το κέντρο βάρους μετατοπίζεται. Θεσμοί όπως το ΔΝΤ, η Παγκόσμια Τράπεζα και η Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης, που κυριαρχούνται από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους, θεωρούνται ξεπερασμένοι, πολύ μικροί και τυφλωμένοι από αποικιοκρατικές ιδέες περί ανάπτυξης.
«Η επικράτηση της Αμερικής ήταν αποτέλεσμα της νίκης στον Β' Παγκόσμιο και στον Ψυχρό Πόλεμο» λέει στο «Βήμα» ο Τζακ Γκόλντστοουν, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο George Mason στις ΗΠΑ, ειδικός στις σινοαμερικανικές σχέσεις. «Με την άνοδο της Κίνας - που έχει ήδη τετραπλάσιο πληθυσμό από τις ΗΠΑ και θα είναι η πρώτη οικονομία παγκοσμίως το 2030 - η εξισορρόπηση της παγκόσμιας ισχύος είναι αναπόφευκτη» τονίζει.
Η στρατιωτική ισχύς
«Αλλά υπερδύναμη δεν σε κάνει μόνο η οικονομία» μας λέει η Αν Λι, καθηγήτρια Oικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και αρθρογράφος στους «Financial Times». «Σε
αντίθεση με τις ΗΠΑ, η Κίνα δεν θα ασκεί την ισχύ της μέσα από
στρατιωτικές και πολιτικές παρεμβάσεις. Αυτή είναι η βασική διαφορά και ο
λόγος για τον οποίον η Κίνα δεν θα γίνει άμεση απειλή για την ηγεμονία
των ΗΠΑ στον 21ο αιώνα» εκτιμά. Και καταλήγει:
«Παρά το γεγονός ότι η οικονομία της έχει ήδη ξεπεράσει την αμερικανική από την άποψη της ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης (ΡΡΡ), οι στρατιωτικές δαπάνες της κάθε χρόνο είναι μόνο το ένα δέκατο του ετήσιου αμυντικού προϋπολογισμού των ΗΠΑ».
«Παρά το γεγονός ότι η οικονομία της έχει ήδη ξεπεράσει την αμερικανική από την άποψη της ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης (ΡΡΡ), οι στρατιωτικές δαπάνες της κάθε χρόνο είναι μόνο το ένα δέκατο του ετήσιου αμυντικού προϋπολογισμού των ΗΠΑ».
Μια ματιά στον χάρτη του κινεζικού πρακτορείου Σινχούα δείχνει κι άλλα προβλήματα. Πώς θα φτάσει η χερσαία ζώνη στην Ευρώπη, με πολεμικές συγκρούσεις να μαίνονται στο Ιράκ και στη Συρία; Αναταραχή προβλέπεται και στη νότια κινεζική θάλασσα, όπου η Κίνα έχει διαμάχες με αρκετές χώρες για κυριαρχικά δικαιώματα. Αλλο σοβαρό εμπόδιο; Οι μεγαλύτερες ναυτιλιακές εταιρείες μεταφοράς εμπορευμάτων στον κόσμο ήταν - και είναι - ευρωπαϊκές.
Τσεν Ντινγκντίνγκ, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Μακάο
«Είναι πολύ πιο φιλόδοξο πρόγραμμα από το Σχέδιο Μάρσαλ»
«Συμφωνείτε με όσους μιλάνε για κινεζικό Σχέδιο Μάρσαλ;» ρώτησε «Το Βήμα» τον Τσεν Ντινγκντίνγκ, καθηγητή Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Μακάο.
«Υπάρχει τουλάχιστον μία προφανής ομοιότητα: με οικονομικές επενδύσεις τέτοιου μεγέθους η Κίνα επιδιώκει επιρροή, ίσως και κυριαρχία στην Ασία, όπως οι ΗΠΑ στη Δυτική Ευρώπη με τα λεφτά που έδωσαν για τη μεταπολεμική ανασυγκρότηση» τονίζει ο δρ Τσεν. «Αλλά βλέπω τρεις μεγάλες διαφορές. Πρώτον, το Σχέδιο Μάρσαλ απέκλεισε τις κομμουνιστικές χώρες. Η πρωτοβουλία της Λαϊκής Κίνας είναι ανοιχτή για όλες τις χώρες που ενδιαφέρονται για επενδύσεις, εμπόριο και ανάπτυξη μαζί της, ανεξαρτήτως πολιτικού καθεστώτος. Επειτα οι ΗΠΑ ήταν ήδη παγκόσμιος ηγεμών όταν κέρδισαν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Το Σχέδιο Μάρσαλ έγινε δεκτό ασμένως στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, που ήταν σύμμαχοι και είχαν πολλές κοινές αξίες με τους Αμερικανούς. Αντίθετα με την Αμερική του 1945, η Κίνα του 2014 είναι ακόμα μια ανερχόμενη και αναπτυσσόμενη χώρα, αντιμέτωπη με τρομακτικές πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Πολλές χώρες, ιδίως οι ΗΠΑ, είναι βαθιά δύσπιστες απέναντί της. Η μεγαλύτερη διαφορά; Ο Νέος Δρόμος του Μεταξιού είναι πολύ πιο φιλόδοξο πρόγραμμα από το Σχέδιο Μάρσαλ. Στόχος είναι ολόκληρος ο κόσμος, μέρος μπορεί να γίνει όποια χώρα θέλει, χωρίς πολιτικές προϋποθέσεις, όπως αυτές που ήθελαν οι Αμερικανοί. Γι' αυτό θα συναντήσει μεγάλες αντιδράσεις και εμπόδια. Οι ΗΠΑ και η Ρωσία βλέπουν πίσω από όλα αυτά τη φιλοδοξία της Κίνας να γίνει παγκόσμια υπερδύναμη και θα κάνουν ό,τι μπορούν για να τη σαμποτάρουν» καταλήγει ο συνομιλητής μας.
