Οι αλλαγές στη γεωπολιτική σκακιέρα επιβάλλουν νέα στρατηγική. Η
απομάκρυνση του ΝΑΤΟ από το Αφγανιστάν και η ψυχροπολεμική διαμάχη με τη
Ρωσία. Οι νέες τακτικές που χρησιμοποιούν Πούτιν, Κίνα και ΙΚΙΛ και πώς
πρέπει να αντιδράσει η Συμμαχία.
Ενώ οι Ευρωπαίοι ηγέτες ετοιμάζονται για τις καλοκαιρινές τους
διακοπές, υπάρχουν κάποιοι που δύσκολα θα βρεθούν σε κάποια παραλία τον
φετινό Αύγουστο: εκείνοι που προετοιμάζουν τη σύνοδο του ΝΑΤΟ, το
Σεπτέμβριο στο Κάρντιφ.Καθώς οι τελευταίες δυνάμεις της Συμμαχίας
ετοιμάζονται να αποχωρήσουν από το Αφγανιστάν, η σύνοδος θα πρέπει να
απευθυνθεί στο θεμελιώδες ερώτημα: τι ακριβώς θα κάνουν τώρα οι δυνάμεις
του ΝΑΤΟ;Για πολλούς, ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν έχει ήδη δώσει την απάντηση με την προσάρτηση της Κριμαίας και την αποσταθεροποίηση της Ουκρανίας. Το ΝΑΤΟ θα πρέπει να επαναδεσμευθεί στην προστασία της Ευρώπης και στην αντιμετώπιση της ρεβιζιονιστικής Ρωσίας.
Σε αυτήν την περίπτωση, πόσος στρατός θα πρέπει να αναπτυχθεί στα άμεσα ενδιαφερόμενα κράτη όπως οι χώρες της Βαλτικής και η Πολωνία και για πόσο καιρό; Θα πρέπει το ΝΑΤΟ να δημιουργήσει μόνιμες βάσεις σε αυτές τις χώρες ή απλώς να εγκαταστήσει στρατιωτικό εξοπλισμό; Πόσο τακτικά θα πρέπει να πραγματοποιεί η Συμμαχία στρατιωτικές ασκήσεις στην περιοχή; Και πόσο θα πρέπει να επενδύσουν τα μέλη του ΝΑΤΟ για την άμυνά τους και για δυνάμεις που να μπορούν να αναπτυχθούν κατάλληλα ώστε να ανταποκρίνονται σε αυτήν τη νέα απειλή;
Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα θα δοκιμάσουν τη δέσμευση της συμμαχίας στη συλλογική άμυνα των μελών της. Τα ερωτήματα αυτά, όμως, κρύβουν το γεγονός ότι η στρατηγική της Ρωσίας στην Ουκρανία αποτελεί μία εντελώς νέα πρόκληση, η οποία δεν μπορεί να αποτραπεί ή να αντιμετωπιστεί μόνο από στρατό, τανκς και μαχητικά αεροσκάφη.
Η Ρωσία έχει υιοθετήσει μία «υβριδική» ή «μη γραμμική» προσέγγιση στην Ουκρανία. Αυτό αφορά τη συγκαλυμμένη χρήση ειδικών δυνάμεων και πρακτόρων, τοπικούς παράγοντες, μαζικές καμπάνιες παραπληροφόρησης, εκφοβισμό μέσω της επίδειξης στρατιωτικής ισχύος και κάθε είδους οικονομικό καταναγκασμό.
Σε αυτήν την περίπτωση, οι ηγέτες του ΝΑΤΟ χρειάζεται να ξεπεράσουν τον παραδοσιακό τρόπο αντίδρασης και να εργαστούν τόσο εντός της Συμμαχίας όσο και με άλλα κράτη όπως η Ουκρανία, η Γεωργία και η Μολδαβία και άλλους θεσμούς για να πετύχουν ασφάλεια έναντι ενός διευρυνόμενου φάσματος απειλών.
Κατ’ αρχάς, σε στρατιωτικό επίπεδο, τα μέλη και οι εταίροι του ΝΑΤΟ πρέπει να επενδύσουν σε τομείς όπως οι μυστικές υπηρεσίες, η παρακολούθηση, η αναγνώριση κι η διαχείριση συνόρων και στην ικανότητα να αναπτύξουν δυνάμεις ταχύτατα στην Ευρώπη. Έχει μεγάλη σημασία να κατανοήσουν τι ακριβώς συμβαίνει και να αντιδράσουν γρήγορα.
Κατά δεύτερον, το ΝΑΤΟ χρειάζεται να συντονίσει σχέδια εκτάκτου ανάγκης και ασκήσεις μαζί με κρατικές αστικές υπηρεσίες όπως η αστυνομία, σε περιοχές όπου χρησιμοποιούνται οι διαδηλώσεις πολιτών ως κάλυψη για στρατιωτικές κινήσεις, όπως έγινε στην Ουκρανία. Η Συμμαχία μπορεί επίσης να βοηθήσει τα μέλη της να προστατεύσουν τις εθνικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένου και του ζωτικού πλέον κυβερνοσυστήματος.
Κατά τρίτον, οι ηγέτες του ΝΑΤΟ πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η ασφάλεια αφορά κυρίως τη δημιουργία ισχυρών και λειτουργικών κρατών. Το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να συνδράμει με την ενίσχυση του πολιτικού ελέγχου από έναν επαγγελματικό στρατό, αλλά η Ε.Ε. είναι σε καλύτερη θέση για να πετύχει αυτόν τον στόχο. Η Ε.Ε. μπορεί να συμβάλει στη μάχη κατά της διαφθοράς, στη δημιουργία ισχυρών και διαφοροποιημένων οικονομιών που θα στηρίζονται στην έννομη τάξη, στην κατάργηση των μονοπωλίων στις επιχειρήσεις και στα media και στον σχεδιασμό ενεργειακής πολιτικής που θα σταματήσει την εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία.
Είναι λοιπόν ουσιώδες για το ΝΑΤΟ να συνεργαστεί στενά με την Ε.Ε. Το θέμα, όμως, επεκτείνεται και εκτός Ευρώπης. Η Κίνα χρησιμοποιεί την υβριδική στρατηγική για να επιδιώξει εδαφικές της διεκδικήσεις καθώς ψαράδικα, πλατφόρμες άντλησης και η πρόσβαση στις αγορές παίζουν πολύ μεγαλύτερο ρόλο από τον στρατό. Το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και στο Λεβάντε (ΙΚΙΛ) χρησιμοποιεί την ψηφιακή προπαγάνδα μαζί με μία στρατιωτική στρατηγική που επικεντρώνεται στην εύρεση πόρων, ώστε να αναλάβει τον έλεγχο της πετρελαϊκής παραγωγής καθώς και εδαφών.
Όσοι προκαλούν τη Δύση νομίζουν ότι έχει αποδυναμωθεί η πολιτική της βούληση να εμπλακεί σε στρατιωτική δράση. Με αυτούς τους «υβριδικούς πολέμους» όμως, προκαλούν άλλες δυνάμεις της Δύσης. Στην αντιπαράθεση με τη Ρωσία αναφορικά με την Ουκρανία, το αποφασιστικό βήμα ίσως αποδειχθεί ότι είναι τελικά οι οικονομικές κυρώσεις των ΗΠΑ, μία εμπορική συμφωνία και συμφωνία ένταξης της Ουκρανίας με την Ε.Ε. και η απόφαση των Βρυξελλών να μπλοκάρουν το έργο για τον αγωγό South Stream που στοχεύει στη μεταφορά του πετρελαίου της Μαύρης Θάλασσας προς την κεντρική Ευρώπη χωρίς να περνά από την Ουκρανία.
Οι υβριδικές δράσεις είναι πιο ισχυρές, ωστόσο, εάν συνοδεύονται από μία αξιόπιστη στρατιωτική απειλή. Οι ηγέτες του ΝΑΤΟ χρειάζεται να συντονίσουν τα αστικά τους εργαλεία με τη βελτίωση του στρατού τους για να έχουν αρκετά όπλα στη φαρέτρα.
*Ο Robin Niblett είναι διευθυντής του Chatham House και υπήρξε επικεφαλής της NATO Policy Experts Report τον Ιούνιο του 2014.
EURO2DAY.GR
