Αυτό που αναμενόταν με βεβαιότητα εδώ και
μερικές εβδομάδες έγινε πράξη την πρώτη ημέρα του Ιουλίου, και ο Τούρκος
πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του για
το ύπατο αξίωμα της Τουρκίας. Είχε προηγηθεί η δήλωση του νυν προέδρου
Αμπντουλάχ Γκιουλ ότι δεν θα διεκδικήσει την επανεκλογή του. Ο κ.
Ερντογάν είχε εδώ και πολλά χρόνια εκφράσει την επιθυμία μεταπηδήσεώς
του στην προεδρία της Δημοκρατίας, υπό πολύ διαφορετικούς ωστόσο όρους.
Φιλοδοξία του ήταν να συνδυασθεί η προεδρική του θητεία με αναθεώρηση
του συντάγματος και μετατροπή της Τουρκίας από προεδρευομένη σε
προεδρική δημοκρατία. Τούτο όμως δεν το επέτρεψαν οι πολιτικές
ισορροπίες εντός και εκτός του κόμματός του, ενώ η πόλωση που προκάλεσαν
τα γεγονότα του Γκεζί, η αποκάλυψη των υποθέσεων διαφθοράς και η
σύγκρουση με την οργάνωση Γκιουλέν δυσκολεύει και την άνετη επικράτησή
του.
Παρά ταύτα, το επιτελείο του κ. Ερντογάν θεωρεί εφικτή την εκλογή του από τον πρώτο γύρο, παρά την απόφαση-έκπληξη των δύο μειζόνων κομμάτων της αντιπολιτεύσεως, του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος και του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσεως, να προτείνουν ως κοινό υποψήφιο τον τέως γενικό γραμματέα του Οργανισμού της Ισλαμικής Συνεργασίας κ. Εκμελετίν Ιχσάνογλου. Η απόφαση των δύο κομμάτων να στηρίξουν έναν συντηρητικό αλλά ενωτικό και με διεθνή ακτινοβολία υποψήφιο που είχε διαχωρίσει τη θέση του από την κυβέρνηση Ερντογάν κατά τα τελευταία χρόνια ξένισε πολλούς εντός των κοσμικών κύκλων της αντιπολιτεύσεως. Αποτέλεσε, ωστόσο, ένδειξη ότι η τουρκική αντιπολίτευση κάνει τα πρώτα βήματα προς την αμφισβήτηση του μονοπωλίου που απολαμβάνει το κυβερνών κόμμα της Τουρκίας στην εκπροσώπηση του θρησκευομένου τμήματος της τουρκικής κοινωνίας.
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η στάση του κουρδικού πολιτικού κινήματος. Η ανακοίνωση μιας υποψηφιότητος ειδικού πολιτικού βάρους όπως αυτής του τέως δημάρχου του Ντιγιάρμπακιρ Σελαχαττίν Ντεμίρτας υπογράμμισε ότι το κουρδικό πολιτικό κίνημα της Τουρκίας δεν προτίθεται να διευκολύνει την πραγματοποίηση των σχεδίων Ερντογάν χωρίς απτά ανταλλάγματα αναφορικά με τα δικαιώματα των Κούρδων της Τουρκίας. Εν τω μεταξύ, οι ραγδαίες εξελίξεις στο Ιράκ, η προέλαση των δυνάμεων του Ισλαμικού Κράτους του Ιράκ και της Συρίας (ISIS) στις βορειοδυτικές σουνιτικές επαρχίες του Ιράκ και η αμαχητί κατάληψη του Κιρκούκ από τις στρατιωτικές δυνάμεις της Κουρδικής Περιφερειακής Κυβερνήσεως του βορείου Ιράκ θέτουν το Κουρδικό σε νέα βάση. Πιθανή αποτυχία εκλογής του κ. Ερντογάν από τον πρώτο γύρο είναι ενδεχόμενο να οδηγήσει σε μια σκληρή διαπραγμάτευση, η οποία θα αναφέρεται σε όλες τις πτυχές του Κουρδικού εντός και εκτός Τουρκίας.
Τέλος, αξίζει να υπογραμμιστεί και ο κίνδυνος για την ευόδωση των σχεδίων Ερντογάν που προέρχεται από την απαγωγή και συνεχιζόμενη ομηρία Τούρκων υπηκόων –διπλωματών και μη- από τις δυνάμεις του ISIS στη Μοσούλη του Ιράκ. Ο φόβος μιας αποτυχίας που θα κοστίσει πολύ ακριβά στο κυβερνών κόμμα και την πορεία του κ. Ερντογάν προς την προεδρία της Δημοκρατίας περιορίζει δραστικώς τα περιθώρια διπλωματικών ελιγμών της Τουρκίας στην κρίση του Ιράκ.
* Ο κ. Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης είναι επίκουρος καθηγητής του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ και επιστημονικός συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Παρά ταύτα, το επιτελείο του κ. Ερντογάν θεωρεί εφικτή την εκλογή του από τον πρώτο γύρο, παρά την απόφαση-έκπληξη των δύο μειζόνων κομμάτων της αντιπολιτεύσεως, του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος και του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσεως, να προτείνουν ως κοινό υποψήφιο τον τέως γενικό γραμματέα του Οργανισμού της Ισλαμικής Συνεργασίας κ. Εκμελετίν Ιχσάνογλου. Η απόφαση των δύο κομμάτων να στηρίξουν έναν συντηρητικό αλλά ενωτικό και με διεθνή ακτινοβολία υποψήφιο που είχε διαχωρίσει τη θέση του από την κυβέρνηση Ερντογάν κατά τα τελευταία χρόνια ξένισε πολλούς εντός των κοσμικών κύκλων της αντιπολιτεύσεως. Αποτέλεσε, ωστόσο, ένδειξη ότι η τουρκική αντιπολίτευση κάνει τα πρώτα βήματα προς την αμφισβήτηση του μονοπωλίου που απολαμβάνει το κυβερνών κόμμα της Τουρκίας στην εκπροσώπηση του θρησκευομένου τμήματος της τουρκικής κοινωνίας.
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η στάση του κουρδικού πολιτικού κινήματος. Η ανακοίνωση μιας υποψηφιότητος ειδικού πολιτικού βάρους όπως αυτής του τέως δημάρχου του Ντιγιάρμπακιρ Σελαχαττίν Ντεμίρτας υπογράμμισε ότι το κουρδικό πολιτικό κίνημα της Τουρκίας δεν προτίθεται να διευκολύνει την πραγματοποίηση των σχεδίων Ερντογάν χωρίς απτά ανταλλάγματα αναφορικά με τα δικαιώματα των Κούρδων της Τουρκίας. Εν τω μεταξύ, οι ραγδαίες εξελίξεις στο Ιράκ, η προέλαση των δυνάμεων του Ισλαμικού Κράτους του Ιράκ και της Συρίας (ISIS) στις βορειοδυτικές σουνιτικές επαρχίες του Ιράκ και η αμαχητί κατάληψη του Κιρκούκ από τις στρατιωτικές δυνάμεις της Κουρδικής Περιφερειακής Κυβερνήσεως του βορείου Ιράκ θέτουν το Κουρδικό σε νέα βάση. Πιθανή αποτυχία εκλογής του κ. Ερντογάν από τον πρώτο γύρο είναι ενδεχόμενο να οδηγήσει σε μια σκληρή διαπραγμάτευση, η οποία θα αναφέρεται σε όλες τις πτυχές του Κουρδικού εντός και εκτός Τουρκίας.
Τέλος, αξίζει να υπογραμμιστεί και ο κίνδυνος για την ευόδωση των σχεδίων Ερντογάν που προέρχεται από την απαγωγή και συνεχιζόμενη ομηρία Τούρκων υπηκόων –διπλωματών και μη- από τις δυνάμεις του ISIS στη Μοσούλη του Ιράκ. Ο φόβος μιας αποτυχίας που θα κοστίσει πολύ ακριβά στο κυβερνών κόμμα και την πορεία του κ. Ερντογάν προς την προεδρία της Δημοκρατίας περιορίζει δραστικώς τα περιθώρια διπλωματικών ελιγμών της Τουρκίας στην κρίση του Ιράκ.
* Ο κ. Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης είναι επίκουρος καθηγητής του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ και επιστημονικός συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
