ΘΑ ΣΥΜΦΩΝΗΣΟΥΜΕ με όσους διατείνονται πως είναι
εξαιρετικά αναγκαίο να γίνει μια βαθιά και, ενδεχομένως, τολμηρή
συζήτηση με αφορμή τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών. Ας αποτυπώσουμε,
λοιπόν, ορισμένα βασικά ερωτήματα-προβληματικές: Ποια ήταν τα βασικά
μηνύματα που στάλθηκαν από τις ευρωεκλογές; Πώς αποτιμάται το εκλογικό
αποτέλεσμα; Ποιος είναι ο γενικός πολιτικός συσχετισμός, όπως
καταγράφτηκε στο εκλογικό αποτέλεσμα; Γιατί μια συμπαγής μάζα ανέργων
και φτωχοποιημένων πολιτών υπερασπίζεται ή ενισχύει πολιτικές που τους
οδήγησαν στην ανέχεια; Πώς και γιατί ενισχύθηκε η ακροδεξιά; Μπορεί να
υπάρχει πολιτική νομιμοποίηση με τόσο υψηλά επίπεδα αποχής; Ειδικότερα
ως προς το τελευταίο ερώτημα, θα έλεγα πως αν το κομματικό σύστημα της
χώρας μας επιθυμεί να προσεγγίσει το αποτέλεσμα με την προσήκουσα
ειλικρίνεια, τότε οφείλει να μείνει μακριά από μια λογική είτε
εξιδανίκευσης του αποτελέσματος των ποσοστών είτε μιας αέναης
ενοχοποίησης όσων δεν έσπευσαν να ψηφίσουν.
Τούτου δοθέντος, θα πρότεινα να αντιστρέψουμε τον προσανατολισμό της
έρευνας. Εννοώ -όχι πάντως με διάθεση περιπαικτική- αντί να εστιάζουμε ή
μελετούμε την αποχή, να επικεντρωθούμε στο εκλογικό σώμα που συμμετείχε
στην ψηφοφορία. Να μάθουμε (μέσα από ποσοτικές και ποιοτικές έρευνες)
γιατί ακριβώς αυτό το σώμα επιμένει ακόμα να ψηφίζει. Το κομματικό
σύστημα όλης της Κύπρου υποχρεούται σε περισσότερο νηφάλια, αξιόπιστη
και αυτοκριτική εξέταση της δικής του παρουσίας, πάντα ωστόσο σε
συνδυασμό με το συνολικό πλαίσιο των πολιτικών που αντιπαρατίθενται και
των κοινωνικών διακυβευμάτων που τίθενται. Εν πάση περιπτώσει, στις
ευρωεκλογές καταγράφηκε μια εκκωφαντική αποχή. Πρόκειται για μια
σημαντική πολιτική εξέλιξη, της οποίας η σπουδαιότητα δεν
αντισταθμίζεται από τη διαπίστωση ότι «ναι, αλλά κρατήσαμε την έδρα ή
τις έδρες μας». Αναντίλεκτα, το να κρατηθεί μια έδρα ή έδρες είναι μια
αλήθεια. Κατ' ακρίβειαν, είναι μέρος της αλήθειας. Όχι όμως ολόκληρη η
αλήθεια. Και αυτό είναι σαφώς ο πυρήνας του ζητήματος. Ότι δηλαδή έχει
μειωθεί δραματικά ο απόλυτος αριθμός ψηφοφόρων σε κάθε κόμμα.
Προεκτείνοντας, πιστεύω ότι τόσο το κομματικό σύστημα της Κύπρου όσο και η υδροκέφαλη γραφειοκρατία των Βρυξελλών δέχθηκαν την περασμένη Κυριακή ένα βαρύ πλήγμα. Ιδιαίτερα, η πολύπλοκη όσο και απόκοσμη δομή της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών απομακρύνει εκλογικά κόσμο από την Ε.Ε. Επιπλέον, η συστημική ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού αναπτύσσεται αυταρχικά, κατοχυρώνοντας την ηγεμονία της στο ευρύτερο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Προεκτείνοντας, πιστεύω ότι τόσο το κομματικό σύστημα της Κύπρου όσο και η υδροκέφαλη γραφειοκρατία των Βρυξελλών δέχθηκαν την περασμένη Κυριακή ένα βαρύ πλήγμα. Ιδιαίτερα, η πολύπλοκη όσο και απόκοσμη δομή της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών απομακρύνει εκλογικά κόσμο από την Ε.Ε. Επιπλέον, η συστημική ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού αναπτύσσεται αυταρχικά, κατοχυρώνοντας την ηγεμονία της στο ευρύτερο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σε κάθε περίπτωση, η υπεράσπιση του πλαισίου κυριαρχίας της -μέσω της ευρωζώνης, του ΝΑΤΟ, της απορρύθμισης κ.λπ.- αναδεικνύεται σε βασική στρατηγική, η οποία αναμφίβολα εμπεδώνεται στην καθημερινή ζωή ένεκα της αποστασιοποίησης και αποχής των πολιτών από την πολιτική.
Μάλιστα θα έλεγα πως όσο οι στροφές μειώνονται στην κοινωνικοποίηση των ζητημάτων, στην κοινωνική διεκδίκηση, στην ευδιάκριτη ιδεολογική διαφορά και στην πολιτική προγραμματική εμβάθυνση, τόσο περισσότερο ενδυναμώνεται το πλαίσιο κυριαρχίας του νεοφιλελευθερισμού. Αλήθεια ποιος διαφωνεί με τη θέση πως η πολιτική δεν αποτελεί αφηρημένο άθροισμα θέσεων; Η ουσία της πολιτικής καθορίζεται πάντα σε συνάρτηση με τις αναγκαίες ιεραρχήσεις και φυσικά με τον πολιτικό χρόνο. Μπορεί να διακηρύσσεις τα πάντα. Το ερώτημα, ωστόσο, είναι τι κυρίως πράττεις και σε ποιο χρόνο. Διάβαζα πρόσφατα πως οι εκλογές, σε συνθήκες πολιτικής και προπαγανδιστικής ηγεμονίας του αντιπάλου, ως αποτέλεσμα όχι της πειθούς του αλλά της πραγματικής εξουσίας του, αναδεικνύονται σε κατ' εξοχήν αρνητικό πεδίο.
Ο ρόλος τους είναι κατά βάση νομιμοποιητικός, επικυρωτικός της κυρίαρχης πολιτικής και πάντα καθηλωτικός σε σχέση με την αναζήτηση νέων δημοκρατικών μορφών. Κατά συνέπεια, ένα προοδευτικό-κοινωνικό μέτωπο μπορεί να γίνει αποτελεσματικό όσο είναι ευρύτερο. Αλλά όχι μόνο.
Εξίσου καθοριστικό είναι και το ζήτημα της ιδεολογικής συνοχής του. Πέραν τούτου, στην πολιτική υπάρχουν ορισμένα αξιώματα και όποιος τα αγνοεί καταβάλλει βαρύ τίμημα. Για παράδειγμα, το αποτέλεσμα των εκλογών κρίνεται σε σημαντικό βαθμό στη συμμετοχή. Προφανώς η κάθε ιστορική στιγμή έχει και ενέχει κι άλλες σημαντικές παραμέτρους, πολλές φορές αστάθμητες, που βέβαια δεν πρέπει να υποτιμώνται. Ωστόσο, η δυναμική διαμορφώνεται από τη συνοχή ενός προοδευτικού μετώπου και, συνάμα, από την ουσιαστική συμμετοχή που αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της πολιτικής νομιμοποίησης.
* Ο Κώστας Γουλιάμος είναι αντιπρόεδρος του Δ.Σ. του ινστιτούτου έρευνας «Προμηθέας».
