Υπεραμύνθηκε έτσι μιας πολιτικής που χρησιμοποιεί τη διπλωματία για την επίτευξη των στόχων της υπερδύναμης. Δέχτηκε βέβαια ότι η τρομοκρατία παραμένει η μεγαλύτερη απειλή για την ασφάλεια των ΗΠΑ, αλλά πρόσθεσε ότι σήμερα υπάρχουν πολλαπλές τρομοκρατικές οργανώσεις να αντιμετωπιστούν, έστω και αν διασυνδέονται με την Αλ Κάιντα. Έδωσε δε έμφαση για την αντιμετώπισή τους στη συλλογή πληροφοριών, στις παρακολουθήσεις και κυρίως στις ειδικές επιχειρήσεις εξόντωσης τρομοκρατών. Είναι γεγονός ότι ο Ομπάμα ακολουθεί μια νέα πολιτική, προσπαθώντας να αποφύγει να εμπλέξει τις ΗΠΑ σε νέους πολέμους μετά το βατερλώ στο Ιράκ και το Αφγχανιστάν. Έτσι έδωσε έμφαση στις ειδικές επιχειρήσεις με την αποστολή μη επανδρωμένων αεροπλάνων που εξοντώνουν τρομοκράτες, αλλά ταυτόχρονα σκοτώνουν και εκατοντάδες αθώους πολίτες. Υποσχέθηκε μάλιστα ότι οι επιχειρήσεις αυτές στο μέλλον θα φύγουν από τα χέρια της CIA και θα περάσουν στο Πεντάγωνο. Ταυτόχρονα δικαιολόγησε τη μη εμπλοκή των ΗΠΑ στη Συρία, αν και υποσχέθηκε στήριξη στη συριακή αντιπολίτευση. Φυσικά δεν εξήγησε ότι η μη επέμβαση οφείλεται στους φόβους των Αμερικανών ότι από την πτώση του καθεστώτος Άσαντ θα επωφεληθούν οι ακραίοι ισλαμιστές, που κατά πάσα πιθανότητα θα καταλάβουν την εξουσία. Όσον αφορά στην Ουκρανία, ήταν έντονα επικριτικός για τη ρωσική στάση απέναντι στη χώρα αυτή και τάχθηκε υπέρ της ενίσχυσης των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη Ρωσία.
Η ομιλία του Ομπάμα στην Στρατιωτική Ακαδημία κρίθηκε ως μια πετυχημένη
ρητορική άσκηση, χωρίς όμως να ξεκαθαρίζει τους στόχους της
αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Πολλοί αναλυτές είδαν στην ομιλία
αυτή του Αμερικανού προέδρου μια παραδοχή ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν πια τη
δυνατότητα να επεμβαίνουν παντού στον κόσμο και ότι είναι υποχρεωμένες
να συνεργάζονται στενότερα με τους συμμάχους τους. Το πρόβλημα για τον
Ομπάμα είναι ότι δεν βρίσκει συμμάχους με κάποια αξιοπιστία. Στην
Ευρώπη, η Γερμανία είναι πάντα επιφυλακτική απέναντι στην αμερικανική
πολιτική και δεν επιθυμεί την αμερικανική κηδεμονία. Οι χώρες της
Ανατολικής Ευρώπης που στηρίζουν την αμερικανική πολιτική απέναντι στη
Μόσχα δεν έχουν και μεγάλη αξιοπιστία. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται
και στους συμμάχους των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Πώς να στηριχτούν σε
συμμάχους όπως η Τουρκία και τα διεφθαρμένα αραβικά καθεστώτα της
περιοχής; Με το Ισραήλ οι σχέσεις παραμένουν ψυχρές. Η Ουάσιγκτον
επένδυσε πολλά στην προσέγγισή της με το Ιράν ελπίζοντας ότι με αυτό τον
τρόπο θα αδρανοποιήσει την ιρανική στήριξη στις αντι-αμερικανικές
δραστηριότητες στη Μέση Ανατολή. Στην Ασία, η στενή στρατηγική
συνεργασία της Μόσχας με την Κίνα δημιουργεί πονοκεφάλους στην
Ουάσιγκτον, η οποία ελπίζει σε μια στρατηγική συνεργασία με την Ινδία,
ιδιαίτερα μετά τις τελευταίες εκλογές σ' αυτή τη χώρα που έφεραν στην
εξουσία τους εθνικιστές ινδουιστές. Επιπλέον η Ουάσιγκτον πιέζει την
Ιαπωνία να αναλάβει περισσότερες πρωτοβουλίες στην περιοχή.
Συμπερασματικά ο Ομπάμα προσπαθεί να δώσει ώθηση σε μια νέα αμερικανική
πολιτική η οποία όμως για την ώρα κινείται σε ένα θολό τοπίο και μια
σχετική αβεβαιότητα. Ακόμη και η στρατιωτική απόσυρση από το Αφγανιστάν
δεν θα είναι πλήρης, ενώ ο κίνδυνος επανόδου των Ταλιμπάν στην εξουσία
είναι ορατός. Με τους οποίους Ταλιμπάν οι ΗΠΑ αναγκάστηκαν να
διαπραγματευτούν την απελευθέρωση του Αμερικανού λοχία Μπόου Μπέργκανταλ
που παρέμεινε αιχμάλωτός τους για πέντε χρόνια. Ο Αμερικανός λοχίας
ανταλλάχτηκε με πέντε φυλακισμένους στο Γκουαντάναμο. Το Γκουαντάναμο,
που παραμένει ένα μελανό σημείο της αμερικανικής πολιτικής και το οποίο
κάποτε στην πρώτη προεκλογική του καμπάνια ο Μπαράκ Ομπάμα είχε
υποσχεθεί πως θα το έκλεινε στις πρώτες εκατόν μέρες της προεδρίας του!
Στο μέσο της δεύτερης θητείας του το κολαστήριο αυτό, στο οποίο
καταγράφηκαν εφτά αυτοκτονίες και απάνθρωπα βασανιστήρια, παραμένει
πάντα ανοικτό. Παραμένει ως ένα μνημείο της αναξιοπιστίας του Αμερικανού
προέδρου και ένα σύμβολο της καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
*Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.
