Στις αρχές της δεκαετίας του '50 ο πρώτος Γενικός Γραμματέας του
ΝΑΤΟ, λόρδος Ισμέι, είχε δώσει έναν ρεαλιστικό ορισμό της Ατλαντικής
Συμμαχίας: «Το ΝΑΤΟ χρειάζεται για να κρατά τους Αμερικανούς μέσα, τους
Ρώσους έξω και τους Γερμανούς κάτω».Είκοσι πέντε χρόνια μετά τη
λήξη του Ψυχρού Πολέμου, και δεκαπέντε χρόνια μετά τη δημιουργία της
Ευρωζώνης, οι ΗΠΑ επανέρχονται δυναμικά στις ευρωπαϊκές ισορροπίες με
άλλοθι την νέα εξ Ανατολών απειλή προβολής ισχύος της Ρωσίας, με κύριο
στόχο την εναρμόνιση της Γερμανίας και της Ε.Ε. - Ευρωζώνης με τις
αμερικανικές επιλογές από την ασφάλεια της Γηραιάς Ηπείρου μέχρι τη
διαχείριση της κρίσης.Αν επανέλθουμε στις εξελίξεις των
τελευταίων μηνών στην Ουκρανία θα δούμε την αμερικανική πολιτική να έχει
μια συνέχεια και συνέπεια: Αν η Ουάσιγκτον δεν μπορεί να αποτρέψει
δυναμικές ενέργειες της Μόσχας, μπορεί πρώτον να μεγιστοποιήσει το
διεθνές τους κόστος και δεύτερον να τις αξιοποιήσει για να κατοχυρώσει
μακροπρόθεσμα τη δυναμική επιστροφή στους ευρωπαϊκούς συσχετισμούς.
Πρόκειται για μια στρατηγική επιλογή που διαψεύδει και ακυρώνει το κυρίαρχο μέχρι πρόσφατα σενάριο που ήθελε την Ουάσιγκτον να απεμπλέκεται όχι μόνον από την Ευρώπη αλλά και από την Ευρύτερη Μέση Ανατολή για να επικεντρωθεί στην Ευρύτερη Περιοχή Ασίας - Ειρηνικού.
Το μοντέλο της στάσης των ΗΠΑ στην Ουκρανία θα έχει συνολική εφαρμογή για το σύνολο των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών -πλην Βαλτικών- και θυμίζει τα πρώτα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου μετά το 1947.Τότε, κάθε φορά που η ΕΣΣΔ στερέωνε τον έλεγχό της σε χώρες όπως η Πολωνία και η Τσεχοσλοβακία, οι ΗΠΑ χωρίς να αμφισβητούν τη διανομή ζωνών επιρροής της Γιάλτας τον Φεβρουάριο του 1945, μεγιστοποιούσαν το κόστος για τη Μόσχα, με τη μονιμοποίηση της εμπλοκής τους στην εγγύηση της Ασφάλειας της Δυτικής Ευρώπης.
Το «κλειδί» των εξελίξεων δεν είναι το επόμενο στάδιο κυρώσεων των ΗΠΑ και της Δύσης κατά της Ρωσίας αλλά το εύρος και το βάθος της εναρμόνισης της Ευρώπης με την Ουάσιγκτον: Πέραν της συμβολικής παρουσίας αμερικανικών δυνάμεων στην Εσθονία και στην Πολωνία θα πρέπει να δούμε σε ποιο βαθμό η νέα ψυχροπολεμική ένταση με τη Ρωσία θα επιταχύνει τη διαμόρφωση κοινής προσέγγισης Ουάσιγκτον-Βερολίνου για την έξοδο από την κρίση και την επιστροφή στην ανάπτυξη, αλλά και τον επιτυχή τερματισμό των διαπραγματεύσεων για τη δημιουργία Διατλαντικής Ζώνης Ελεύθερου Εμπορίου.
Είναι αδύνατον να μην έχουν συνειδητοποιήσει στις ΗΠΑ τους παράπλευρους κινδύνους και ζημίες της νέας ψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης με τη Μόσχα για τα αμερικανικά ζωτικά συμφέροντα τόσο στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή όπου τα πρόσφατα σημαντικά βήματα στη Συρία και στο Ιράν έγιναν με τη συνεργασία της Ρωσίας όσο και στην Ευρύτερη Περιοχή Ασίας Ειρηνικού, όπου οι όποιες μορφής και έντασης κυρώσεις ωθούν το Κρεμλίνο σε συνολική στρατηγική προσέγγιση με το Πεκίνο.
Πολύ απλά, η πρόσληψη μιας σύμπλευσης και στη συνέχεια συμμαχίας Γερμανίας - Ε.Ε., από τη μια μεριά, και Ρωσίας από την άλλη ως της πιο θανάσιμης απειλής για το ηγεμονικό προβάδισμα των ΗΠΑ, σε αντίθεση με την τρομοκρατία και τις άλλες ασύμμετρες απειλές, δεν μπορούσε να διατυπωθεί ανοικτά, καθώς παραπέμπει σε παραδοσιακή Ρεαλπολιτίκ μακριά από την πολιτική ορθότητα και την ηθικολογία που συνοδεύει πάντοτε την αμερικανική εξωτερική πολιτική.
Δεν θα ήταν τέλος υπερβολή να πούμε ότι η προσπάθειες των ΗΠΑ και της Ρωσίας να παλινορθώσουν την ηγεμονική τους κυριαρχία στην Ευρώπη και στην πρώην ΕΣΣΔ αντίστοιχα αλληλοτροφοδούνται, καθώς η μια νομιμοποιεί την άλλη.
Δυναμική επάνοδος
Οι ΗΠΑ επανέρχονται δυναμικά στις ευρωπαϊκές ισορροπίες με άλλοθι τη νέα εξ Ανατολών απειλή προβολής ισχύος της Ρωσίας, με κύριο στόχο την εναρμόνιση της Γερμανίας και της Ε.Ε.-Ευρωζώνης με τις αμερικανικές επιλογές, από την ασφάλεια της Γηραιάς Ηπείρου μέχρι τη διαχείριση της κρίσης.
Πρόκειται για μια στρατηγική επιλογή που διαψεύδει και ακυρώνει το κυρίαρχο μέχρι πρόσφατα σενάριο που ήθελε την Ουάσιγκτον να απεμπλέκεται όχι μόνον από την Ευρώπη αλλά και από την Ευρύτερη Μέση Ανατολή για να επικεντρωθεί στην Ευρύτερη Περιοχή Ασίας - Ειρηνικού.
Το μοντέλο της στάσης των ΗΠΑ στην Ουκρανία θα έχει συνολική εφαρμογή για το σύνολο των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών -πλην Βαλτικών- και θυμίζει τα πρώτα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου μετά το 1947.Τότε, κάθε φορά που η ΕΣΣΔ στερέωνε τον έλεγχό της σε χώρες όπως η Πολωνία και η Τσεχοσλοβακία, οι ΗΠΑ χωρίς να αμφισβητούν τη διανομή ζωνών επιρροής της Γιάλτας τον Φεβρουάριο του 1945, μεγιστοποιούσαν το κόστος για τη Μόσχα, με τη μονιμοποίηση της εμπλοκής τους στην εγγύηση της Ασφάλειας της Δυτικής Ευρώπης.
Το «κλειδί» των εξελίξεων δεν είναι το επόμενο στάδιο κυρώσεων των ΗΠΑ και της Δύσης κατά της Ρωσίας αλλά το εύρος και το βάθος της εναρμόνισης της Ευρώπης με την Ουάσιγκτον: Πέραν της συμβολικής παρουσίας αμερικανικών δυνάμεων στην Εσθονία και στην Πολωνία θα πρέπει να δούμε σε ποιο βαθμό η νέα ψυχροπολεμική ένταση με τη Ρωσία θα επιταχύνει τη διαμόρφωση κοινής προσέγγισης Ουάσιγκτον-Βερολίνου για την έξοδο από την κρίση και την επιστροφή στην ανάπτυξη, αλλά και τον επιτυχή τερματισμό των διαπραγματεύσεων για τη δημιουργία Διατλαντικής Ζώνης Ελεύθερου Εμπορίου.
Είναι αδύνατον να μην έχουν συνειδητοποιήσει στις ΗΠΑ τους παράπλευρους κινδύνους και ζημίες της νέας ψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης με τη Μόσχα για τα αμερικανικά ζωτικά συμφέροντα τόσο στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή όπου τα πρόσφατα σημαντικά βήματα στη Συρία και στο Ιράν έγιναν με τη συνεργασία της Ρωσίας όσο και στην Ευρύτερη Περιοχή Ασίας Ειρηνικού, όπου οι όποιες μορφής και έντασης κυρώσεις ωθούν το Κρεμλίνο σε συνολική στρατηγική προσέγγιση με το Πεκίνο.
Πολύ απλά, η πρόσληψη μιας σύμπλευσης και στη συνέχεια συμμαχίας Γερμανίας - Ε.Ε., από τη μια μεριά, και Ρωσίας από την άλλη ως της πιο θανάσιμης απειλής για το ηγεμονικό προβάδισμα των ΗΠΑ, σε αντίθεση με την τρομοκρατία και τις άλλες ασύμμετρες απειλές, δεν μπορούσε να διατυπωθεί ανοικτά, καθώς παραπέμπει σε παραδοσιακή Ρεαλπολιτίκ μακριά από την πολιτική ορθότητα και την ηθικολογία που συνοδεύει πάντοτε την αμερικανική εξωτερική πολιτική.
Δεν θα ήταν τέλος υπερβολή να πούμε ότι η προσπάθειες των ΗΠΑ και της Ρωσίας να παλινορθώσουν την ηγεμονική τους κυριαρχία στην Ευρώπη και στην πρώην ΕΣΣΔ αντίστοιχα αλληλοτροφοδούνται, καθώς η μια νομιμοποιεί την άλλη.
Δυναμική επάνοδος
Οι ΗΠΑ επανέρχονται δυναμικά στις ευρωπαϊκές ισορροπίες με άλλοθι τη νέα εξ Ανατολών απειλή προβολής ισχύος της Ρωσίας, με κύριο στόχο την εναρμόνιση της Γερμανίας και της Ε.Ε.-Ευρωζώνης με τις αμερικανικές επιλογές, από την ασφάλεια της Γηραιάς Ηπείρου μέχρι τη διαχείριση της κρίσης.
