Αρχίζει η νέα παρτίδα για λύση του Κυπριακού Διττός ο σκοπός της επίσκεψης Αναστασιάδη στην Αθήνα

Η επίσκεψη - αστραπή του κ. Ν. Αναστασιάδη στην Αθήνα είχε διττό σκοπό. Κατ' αρχήν, ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας συζήτησε με τον Πρωθυπουργό κ. Αντ. Σαμαρά τα επόμενα βήματα στο Κυπριακό, όπου εφόσον ξεπεραστούν συγκεκριμένα εμπόδια, αναμένεται να ξεκινήσει ένας νέος γύρος συνομιλιών ακόμη και εντός Νοεμβρίου. Την ίδια στιγμή όμως, ήθελε να ακούσει και από πρώτο χέρι τις λεπτομέρειες από δύο πρόσφατες επισκέψεις του κ. Σαμαρά με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αυτές σε Ηνωμένες Πολιτείες και Ισραήλ.

Όσον αφορά στο Κυπριακό, οι δύο άνδρες επανέλαβαν στις δημόσιες δηλώσεις τους ότι θα υπάρξει σαφής συντονισμός με σκοπό να επιτευχθούν τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες, ο κ. Σαμαράς είπε στον κύπριο συνομιλητή του ότι θα επαναλάβει την ανάγκη να προωθηθεί η πρόταση της Λευκωσίας περί επιστροφής της Αμμοχώστου τόσο στον Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο όσο και στον Μάρτιν Σούλτς, με τους οποίους σχεδιάζει να συναντηθεί (αν και τα ραντεβού δεν έχουν οριστικοποιηθεί) στο πλαίσιο της επίσκεψης που θα πραγματοποιήσει στις 15 Οκτωβρίου στις Βρυξέλλες με αφορμή εκδήλωση για τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.

Ωστόσο, η επανέναρξη των συνομιλιών δεν θα είναι περίπατος. Μπορεί ο Αχμέτ Νταβούτογλου και ο «υπουργός Εξωτερικών» του ψευδοκράτους Οζντίλ Ναμί να εκφράζουν υπεραισιοδοξία και να ζητούν ταχείς διαδικασίες ώστε να διεξαχθούν δημοψηφίσματα περί τον Μάρτιο του 2014, η κατάσταση όμως είναι ελαφρώς διαφορετική. Η τρέχουσα εμπλοκή αφορά στη συγγραφή της Κοινής Δήλωσης των κκ. Αναστασιάδη και Ντερβίς Έρογλου που θα συνιστά το «εναρκτήριο λάκτισμα» του γύρου διαπραγματεύσεων.

Ο Αλεξάντερ Ντάουνερ, ειδικός απεσταλμένος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για το Κυπριακό, προσπαθεί να συμβιβάσει τις διαφορετικές απόψεις. Ουσιαστικά, η μείζονα διαφορά έγκειται στη βάση των συνομιλιών. Οι Τουρκοκύπριοι - και κατ' επέκταση η Άγκυρα - επιθυμούν να ενθυλακώσουν το κεκτημένο του εγγράφου Ντάουνερ, στο οποίο έχουν καταγραφεί οι συγκλίσεις της περιόδου Χριστόφια. Η κυβέρνηση Αναστασιάδη όμως διακατέχεται από άλλο σκεπτικό. Θεωρεί ότι πρέπει να υπάρξει μία λογική «πακέτου», ώστε να υπάρξει ουσιαστική διαπραγμάτευση. Σε αυτό το πλαίσιο, θα επιθυμούσε να συζητηθεί από την αρχή η πτυχή του εδαφικού και όχι μόνο θέματα στα οποία παραδοσιακά η ελληνοκυπριακή πλευρά διαχρονικά δεχόταν πιέσεις (π.χ συνταγματικό).

Επιπλέον, υπάρχει το ζήτημα των «χιαστί συναντήσεων» Ελληνοκυπρίων - Άγκυρας και Τουρκοκυπρίων - Αθήνας. Οι αιτιάσεις περί πιθανής διολίσθησης αυτού του σχήματος σε τετραμερή εξακολουθούν να εκφράζονται από διάφορες πλευρές, την ίδια στιγμή όμως ενημερωμένες πηγές σημειώνουν ότι το μεγάλο επίτευγμα είναι ότι η Λευκωσία θα μπορέσει να συνομιλήσει με την τουρκική πλευρά.

Ωστόσο, είναι σαφές ότι η Αθήνα θα είναι πολύ προσεκτική στη διαχείριση του διαύλου επικοινωνίας με τους Τουρκοκυπρίους. Αυτό οφείλεται τόσο σε περίπλοκα νομικά ζητήματα (π.χ με ποιο διαβατήριο θα ταξιδέψει στην Αθήνα ο τουρκοκύπριος διαπραγματευτής Οσμάν Ερτούγ;) όσο και στο γεγονός ότι ίσως να την απασχολεί περισσότερο ο ρόλος της στην ενεργειακή σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου. Γνωρίζει άλλωστε ότι όταν θα έρθει η ώρα των τελικών αποφάσεων στο Κυπριακό, θα κληθεί ως εγγυήτρια δύναμη να συμμετάσχει.

Όλα αυτά συνέχονται από τους ευρύτερους ατλαντικούς σχεδιασμούς, με κυρίαρχο τον ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών, στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου. Είναι σαφές ότι το σκεπτικό της αμερικανικής πλευράς περιγράφηκε χωρίς περιστροφές στον κ. Σαμαρά και στις επισκέψεις του στην Ουάσιγκτον, όπου και συναντήθηκε διαδοχικά με τον πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα και τον αντιπρόεδρο Τζο Μπάιντεν.

Κυρίαρχο ρόλο σε αυτό διαδραματίζουν τόσο η ανακάλυψη υδρογονανθράκων όσο επίσης η ασφάλεια του Ισραήλ και των δυτικών συμφερόντων στην περιοχή. Η Ουάσιγκτον είναι θετική στην ανάπτυξη του άξονα Ισραήλ - Κύπρου - Ελλάδος, αν και οποιαδήποτε πρόβλεψη είναι πρόωρη. Ήδη πάντως, ο βοηθός υπουργός για θέματα Ευρώπης Έρικ Ρούμπιν έχει αναλάβει άτυπα ρόλο ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ για το Κυπριακό, ένδειξη του ενδιαφέροντος της Ουάσιγκτον.

Είναι άλλωστε σε αυτό το πλαίσιο που κινείται και η αίτηση υποψηφιότητας της Λευκωσίας για συμμετοχή στον «Συνεταιρισμό για την Ειρήνη» (PfP) του ΝΑΤΟ, αν και σύμφωνα με πληροφορίες ο Γενικός Γραμματέας της Συμμαχίας Άντερς Φογκ Ράσμουσεν τόνισε κατά τις συνομιλίες που είχε στην Αθήνα τις προηγούμενες ημέρες ότι η επιλογή της κατάλληλης στιγμής (timing) θα είναι κρίσιμη για την επιτυχή κατάληξή του.

Η Αθήνα εμφανίζεται να επιθυμεί διακαώς να παίξει στο ενεργειακό παιχνίδι, για σαφείς οικονομικούς λόγους. Αυτό εξηγεί και την προτίμησή της στην κατασκευή αγωγού για τη μεταφορά του ισραηλινού ή/και του κυπριακού φυσικού αερίου στην ευρωπαϊκή αγορά. Σε αυτό το σημείο θα μπορούσε κάποιος να εντοπίσει μία ασυμφωνία με τη Λευκωσία, η οποία επενδύει σε αυτή τη φάση στο LNG, αναγνωρίζοντας τη δυναμική που παρουσιάζει και η ασιατική αγορά φυσικού αερίου. Φαίνεται όμως ότι μία λύση του Κυπριακού ή, έστω, μία ενδιάμεση λύση θα αποβεί καθοριστική για τις μελλοντικές ισορροπίες.
Αθανασόπουλος Αλ. Άγγελος