Και το 1997 και σήμερα το πρόβλημα παρουσιάζεται από τα ΜΜΕ με απλουστευτικό τρόπο, σαν συνάρτηση απλά και μόνο της βούλησης του Προέδρου του Ιράν να αναλάβει το εσωτερικό κόστος μιας παρόμοιας πρωτοβουλίας.Το θέμα είναι υπαρκτό, καθώς είναι φανερό ότι οι σκληροπυρηνικοί της Θρησκευτικής Ηγεσίας αξιοποιούν τόσο τις διεθνείς κυρώσεις, όσο και την απειλή στρατιωτικών πληγμάτων από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ για να αποδυναμώνουν προληπτικά την πίεση ενός δυναμικού τμήματος της κοινωνίας για εκδημοκρατισμό.
Η καρδιά του προβλήματος βρίσκεται αλλού: Ποιο ρόλο στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή για την Τεχεράνη είναι πρόθυμες να αναγνωρίσουν οι ΗΠΑ έναντι ενός πλήρους διεθνούς ελέγχου στο πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας;
Ποια είναι ακριβώς η πρόκληση για το Ισραήλ: Να αποτραπεί η ανάδειξη του Ιράν ως πυρηνική δύναμη ή να αναγκασθεί η Τεχεράνη να απομακρυνθεί από τη Συρία και τον Λίβανο;Οσο και αυτό αν ξενίζει, ΗΠΑ και Ιράν συνεργάζονται σήμερα σε δύο χώρες όπου τα συμφέροντά τους συμπίπτουν, το Ιράκ και το Αφγανιστάν, με κοινό αντίπαλο τους Σουνίτες εξτρεμιστές και τους Ταλιμπάν.
Είναι πολύ πιθανόν ο Χορανί να είναι πολύ πιο ευέλικτος από τον προκάτοχο του Αχμαντινετζάντ σε ό,τι αφορά το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας, σε καμιά όμως περίπτωση ούτε αυτός ούτε ο οποιοσδήποτε ηγέτης στην Τεχεράνη δεν πρόκειται να αποχωρήσει διακριτικά και αθόρυβα από τη Μέση Ανατολή.Ενα Ιράν με διεθνείς εγγυήσεις για το πυρηνικό του πρόγραμμα και με δρομολογημένη δυναμική οικονομικών και πολιτικών μεταρρυθμίσεων είναι κάτι παραπάνω από θετική εξέλιξη για τα ζωτικά συμφέροντα της Ουάσιγκτον:
Πρώτον, δίνει στις ΗΠΑ τη δυνατότητα να αξιοποιούν πιο αποδοτικά τον ανταγωνισμό Σιιτών- Σουνιτών στο σύνολο του Αραβομουσουλμανικού Κόσμου.
Δεύτερον, θα αποτελεί μια εξισορρόπηση του αυξανόμενου παρεμβατισμού στον Αραβικό Κόσμο της Σαουδικής Αραβίας, του Κατάρ, αλλά και άλλων Εμιράτων.
Τρίτον, είναι σαφές ότι ενδεχόμενη εξομάλυνση των σχέσεων ΗΠΑ-Ιράν θα αποτελέσει ισχυρότατη πίεση στην Αγκυρα που θα αποτρέπει επιλογές που θίγουν αμερικανικά συμφέροντα.
Τέταρτον, είναι αδύνατον στο πλαίσιο μιας διμερούς προσέγγισης ΗΠΑ-Ιράν να μην υπάρξει και συνεργασία στα δίκτυα μεταφοράς Φυσικού Αερίου και Πετρελαίου, μια εξέλιξη με αρνητικές επιπτώσεις για τη Μόσχα.
Με τα σημερινά δεδομένα δεν μπορούμε να προβλέψουμε αν θα ακολουθηθεί η διπλωματία των μικρών βημάτων ή αν στο εγγύς μέλλον θα δούμε κινήσεις- σε επικοινωνιακό κυρίως επίπεδο, που θα διευκολύνουν τη συνολική διευθέτηση.Να θυμίσουμε ότι μετά την εκλογή του Χαταμί το 1997, η κυβέρνηση Κλίντον στην Ουάσιγκτον είχε επεξεργασθεί τη φόρμουλα της διπλής ταυτόχρονης δημόσιας συγγνώμης: Συγγνώμη των ΗΠΑ για τον ρόλο της CIA στην ανατροπή του πρωθυπουργού Μοσαντέκ και την παλινόρθωση του Σάχη στις αρχές της δεκαετίας του '50, και συγγνώμη του Ιράν για την κατάληψη της αμερικανικής πρεσβείας και την ομηρεία του προσωπικού στην Τεχεράνη από τον Οκτώβριο του 1979 μέχρι τον Ιανουάριο του 1981.Αν το σενάριο προσέγγισης Ηπα-Ιράν προβάλλει ως εξωπραγματικό, αρκεί να θυμηθούμε πόσο πιο εξωπραγματικό φάνταζε στην αρχή του 1971, το σενάριο εξομάλυνσης των σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας. Ενα χρόνο μετά οι Νίξον-Κίσσινγκερ κάθονταν στο ίδιο τραπέζι με τον Μάο Τσε Τουγκ στο Πεκίνο.
Κόκκινη γραμμή
Είναι πολύ πιθανόν ο Χορανί να είναι πολύ πιο ευέλικτος από τον προκάτοχό του Αχμαντινετζάντ σε ό,τι αφορά το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας, σε καμιά όμως περίπτωση ούτε αυτός ούτε ο οποιοσδήποτε ηγέτης στην Τεχεράνη δεν πρόκειται να αποχωρήσει διακριτικά και αθόρυβα από τη Μέση Ανατολή.-Γ. ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ
