Οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να
βρουν το βηματισμό τους και μέχρις ότου το πετύχουν, επιχειρούν να
δημιουργήσουν θυλάκους φιλικών προς αυτές χωρών που θα υποκαταστήσουν εν
μέρει την αδυναμία τους να είναι παρούσες παντού και ανά πάσα στιγμή.
Μια τέτοια περίπτωση αποτελεί η εκ μέρους τους παρασκηνιακή
διευθέτηση του τριμερούς άξονα Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ που έχει ως
αιχμή την ενεργειακή συνεργασία και σε βάθος χρόνου ζητήματα ασφαλείας
και σταθερότητας στην περιοχή με την, εν καιρώ, είσοδο και της Τουρκίας
στην εξίσωση.
Γεωπολιτικά, η διανυόμενη περίοδος, χαρακτηριζόμενη και ως μετα-μεταψυχροπολεμική, είναι άκρως ασταθής με ποικίλες πολιτικές αβεβαιότητες στις Ηνωμένες Πολιτείες, μια Ευρώπη έντονα διχασμένη και κυριαρχούσα δύναμη τη Γερμανία και τη Ρωσία του Πούτιν να έχει ξεπεράσει τα προβλήματά της και να μπαίνει δυναμικά, τώρα, σε περιοχές που και προ 10ετίας ακόμη ήταν απαγορευτικές λόγω της αμερικανικής παρουσίας.
Αδράνεια
Ολα αυτά συμπίπτουν με την καθ' όλα εμφανή ανυπαρξία της Συνθήκης της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας (ΝΑΤΟ) που, αν δεν έχει περιέλθει ακόμη σε πλήρη αχρηστία, σίγουρα η απουσία στόχου έχει αδρανοποιήσει τον Οργανισμό και έχει στείλει προς αντίθετες κατευθύνσεις τις δύο πλευρές του Ατλαντικού που, θεωρητικά, εξακολουθούν ν' αποτελούν μέλη της ίδιας Συμμαχίας.
Οπως φάνηκε στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ το '91 στη Ρώμη, όπου η «Ε» ήταν παρούσα, οι συνδαιτυμόνες μιλούσαν σαν να ήταν δυνατή η διατήρηση της Συμμαχίας «άνευ εχθρού», αλλά η πραγματικότητα ήταν διαφορετική. Στο σκεπτικό τους και επί χάρτου είχαν ήδη αρχίσει να επιδίδονται σε αγώνα ταχύτητος για την οικονομική επιρροή της Ευρώπης - οι Ευρωπαίοι, φυσικά, μέσω της διεύρυνσης της Ενωσης και οι Αμερικανοί μέσω της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ.
Στην πραγματικότητα είχε αρχίσει ο τεμαχισμός του ΝΑΤΟ από την εποχή που έχασε τον υποτιθέμενο εχθρό, την πρώην Σοβιετική Ενωση. Ο πλήρης τεμαχισμός της Συμμαχίας επήλθε το 2003, όταν οι Αμερικανοί επέστρεψαν δεύτερη φορά στο Ιράκ. Οι μεγάλοι της Ευρώπης -Γερμανία και Γαλλία- παρακολούθησαν την εμπλοκή των Αμερικανών από τις... «κερκίδες», ενώ η πλειοψηφία των λοιπών Ευρωπαίων -κυρίως του πρώην ανατολικού μπλοκ- που έβλεπαν «λύτρωση» μόνο με την προσάρτηση στο αμερικανικό άρμα υπέγραψαν τη συμμετοχή τους στην αμερικανική τυχοδιωκτική επιχείρηση.
Σήμερα οι Ευρωπαίοι είναι έντονα διχασμένοι για πλείστα όσα ζητήματα με προεξάρχουσες τις διαφωνίες τους για τη σωστή συνταγή επίλυσης των οικονομικών προβλημάτων, ενώ από την πλευρά τους οι Αμερικανοί ουδεμία επιθυμία έχουν να εμπλακούν περαιτέρω σε κρίσεις που θα τους καθηλώσουν από τα πολύ ευρύτερα γεωπολιτικά τους συμφέροντα. Οι Ρώσοι, εν τω μεταξύ, επιχαίρουν για το γεγονός ότι οι Αμερικανοί εξακολουθούν να πληρώνουν το τίμημα της εμπλοκής τους σε Ιράκ και Αφγανιστάν, γιατί έτσι κερδίζουν πολύτιμο χρόνο για τη γεωπολιτική τους ισχυροποίηση. Λογικά, καθυστέρηση της αμερικανικής απεμπλοκής από τις δύο αυτές εστίες ευνοεί τους ρωσικούς σχεδιασμούς.
Αντίθετα από την ψυχροπολεμική περίοδο που ο εχθρός ήταν «γνωστός», σήμερα είναι ακατανόητη η κάθε συζήτηση περί «αποστολής» του ΝΑΤΟ και πολύ λιγότερο δυνατή η οριοθέτηση τυχόν υποχρεώσεων των μελών της Συμμαχίας.
Είναι σαφές ότι οι τομείς επιρροής έχουν μεταφερθεί από τον πολιτικο-στρατιωτικό στον οικονομικό τομέα και γίνεται αντιληπτό ότι αποφεύγεται ως αντιπαραγωγική κάθε κουβέντα που φέρνει στην επιφάνεια τη στρατιωτική διάσταση των πραγμάτων.
Είναι ενδεικτικό ότι τη συγκεκριμένη στιγμή, η έμφαση και στις δύο ακτές του Ατλαντικού, έστω και από διαφορετική αφετηρία εκκίνησης, είναι η ολοκλήρωση και υπογραφή της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου, που, επί της ουσίας, επιχειρεί να υποκαταστήσει εν μέρει τις βαθύτερες λειτουργικές διαστάσεις του ΝΑΤΟϊκού οργανισμού.
Στην πραγματικότητα, τούτο σημαίνει ότι μέσα από την εμπορική αυτή συμφωνία επιχειρείται η
αντικατάσταση των διαύλων επιρροής της αμερικανικής πλευράς προς τους κατ' όνομα μόνον ΝΑΤΟϊκούς της εταίρους. Δεν είναι τυχαίο το προ μηνών ανέβασμα των τόνων από το Βερολίνο με αφορμή τις αποκαλύψεις Σνόουντεν ότι παρακολουθείται η καγκελαρία από τους Αμερικανούς. Οι Γερμανοί συνέδεσαν τις, εν γνώσει τους μάλιστα, παρακολουθήσεις με την εξέλιξη της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου, την οποία αμφισβήτησαν ευθέως, για να κερδίσουν προφανώς πόντους στις εμπορικές διαπραγματεύσεις.
Ελεύθερο εμπόριο
Στην πρόσφατη συνάντηση Σαμαρά - Ομπάμα, ο Αμερικανός πρόεδρος εξεθείασε τον ελληνικό ρόλο στο ΝΑΤΟ, με τη συμβολή κυρίως των παρεχόμενων διευκολύνσεων στην Κρήτη διά της βάσης της Σούδας. Παρά την αυτοτελή αξία της βάσης για τα αμερικανικά καθαρά συμφέροντα, επί της ουσίας, η συγκεκριμένη αναφορά, στο υπό διαμόρφωση διεθνές περιβάλλον, είναι μάλλον στερεότυπη και παρωχημένη και δεν αντανακλά τάσεις και κατευθύνσεις όπου οδεύουν τα πράγματα.
Τουναντίον, η παρατήρηση του πρωθυπουργού πως η Ελλάδα θα κάνει το καλύτερο δυνατόν για την προώθηση της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου κατά την ελληνική προεδρία της Ενωσης, το πρώτο εξάμηνο του '14, έδωσε ένα στίγμα που βρίσκεται πιο κοντά στα διατλαντικώς τεκταινόμενα.
Το κατά πόσον κατεγράφη με τη δέουσα προσοχή η παρατήρηση Σαμαρά έχει σίγουρα να κάνει με τη σοβαρότητα ή μη του ελληνικού πολιτικού λόγου και παραμένει προς απάντηση. Στο σκεπτικό των Αμερικανών και ενώ η Ενωση εξακολουθεί να κλυδωνίζεται από τη στασιμότητα στην ευρωπαϊκή ενοποίηση, το κάθε τι προσμετράται με τη βασική τους επιδίωξη δημιουργίας θυλάκων επιρροής για την προάσπιση και προαγωγή των μελλοντικών συμφερόντων τους.
Είναι προφανές ότι η Ουάσιγκτον έχει αποδυθεί άλλη μία φορά σε αγώνα δρόμου οικονομικού ελέγχου της Ευρώπης και επιχειρεί να θέσει υπό «αιχμαλωσία» τις προοπτικές ενοποίησής της, ενισχύοντας το μοντέλο επιστροφής στις εθνικές κυριαρχίες των χωρών-μελών της Ενωσης που ασπάζεται και προωθεί η Αγγλία.
