Σώζοντας τη Συρία και την Αμερική

Το Βήμα, The New York Times

Christopher R. Hill 

Σώζοντας τη ΣΟι επικρίσεις ενάντια στις πολιτικές της Αμερικής στη Μέση Ανατολή θυμίζουν το σαρκαστικό σχόλιο του Γούντι Άλεν στην Άνι Χολ: «Το φαγητό σε αυτό το μέρος είναι πραγματικά απαίσιο... και τόσο μικρές οι μερίδες». Οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούνται ως υπαίτιες πολλών δεινών της περιοχής αλλά παρ' όλα αυτά δέχονται επικρίσεις ότι δεν ασχολούνται αρκετά, ότι δεν υποστηρίζουν τη δημοκρατία, ότι εγκαταλείπουν τους φίλους τους κ.ο.κ. Δεδομένων όλων των επικρίσεων που δέχονται οι ΗΠΑ για τον ρόλο τους στην περιοχή τις τελευταίες δεκαετίες, θα ήταν εύλογο κάποιος να πιστεύει ότι η  ανάμιξή τους εκεί δεν είναι καλοδεχούμενη.

Αλλά η περιοχή χρειάζεται απελπισμένα ηγεσία και οι ΗΠΑ είναι η μόνη χώρα που μπορεί να την παρέχει. Το πρόβλημα για τις ΗΠΑ δεν είναι οι διαιρέσεις στη Μέση Ανατολή που καλείται να κατανοήσει και να χειριστεί καλύτερα, αλλά οι διαιρέσεις στο εσωτερικό της οι οποίες έχουν διαβρώσει τη συναίνεση σε πολλά ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Αυτές οι εσωτερικές διαφωνίες είναι που κράτησαν τις ΗΠΑ στο περιθώριο στη διάρκεια των πρόσφατων αναταραχών στη Μέση Ανατολή.

Η Αμερική κατά βάση ακολουθούσε δύο κατευθύνσεις εξωτερικής πολιτικής: τη ρεαλιστική και την ιδεαλιστική. Αλλά σήμερα οι γνώμες είναι κατακερματισμένες σε ένα ευρύ φάσμα θέσεων - μία κατάσταση που επίσης χρειάζεται απελπισμένα ηγεσία. Ο αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα συχνά διακηρύσσει ότι «χρειαζόμαστε και εμείς να οικοδομήσουμε το κράτος μας» και σε συνδυασμό με τον «αντισηπτικό» πόλεμο με τα μή επανδρωμένα αεροσκάφη, φαίνεται ότι γέρνει προς τη μεριά των απομονωτιστών τόσο των αριστερών όσο και των δεξιών.

Ο μονομερισμός γίνεται ο διεθνισμός των απομονωτιστών. Αυτό που χρειάζεται να κάνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι να εξηγήσουν καλύτερα στους πολίτες τους τον λόγο που η Αμερική θα πρέπει να ασχοληθεί περισσότερο με τα προβλήματα της Μέσης Ανατολής. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Αμερική πρέπει να ασχολείται με κάθε πρόβλημα. Η Συρία για παράδειγμα. Η κατάσταση εκεί, όπως κάθε ειδήμονας είχε προβλέψει, απειλεί να εξελιχθεί σε περιφερειακό εμφύλιο πόλεμο.

Οι ΗΠΑ απάντησαν σε αυτή τη διεθνή καταστροφή με το να παρέχουν ελαφρύ οπλισμό στους αντάρτες για να απαντήσουν στον χημικό πόλεμο που εξαπολύει το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ. Αυτό δεν είναι σοβαρή πολιτική. Η στρατιωτική βοήθεια πρέπει να υποστηρίζει μία πολιτική ομάδα, όχι να δρα ως υποκατάστατο αυτής. Πριν από έναν μήνα υπήρξε μία σύντομη στιγμή ελπίδας όταν ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι ξεκίνησε μία προσπάθεια εξεύρεσης λύσης σε συνεργασία με τους Ρώσους.

Η συνεχιζόμενη υποστήριξη του Κρεμλίνου προς τον Άσαντ συνιστά σοβαρή πολιτική. Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν σκοπό να σημειώσουν πρόοδο στη συνεργασία τους με τη Ρωσία σημαίνει ότι θα πρέπει να συνεργαστούν με τους Ρώσους ηγέτες προκειμένου να περιορίσουν τις διαφορές τους και να διεξαχθεί μία σύνοδος για την ειρήνη. Στο μεταξύ η κυβέρνηση Ομπάμα δεν έχει κάνει καμία προσπάθεια να εξηγήσει τί κάνει και για ποιον λόγο.

Η εξήγηση του Ομπάμα για την πολιτική που  στη Συρία θα μπορούσε να είναι κάπως έτσι: «Η Συρία είναι ένα δύσκολο πρόβλημα, που αν δεν ελεγχθεί θα μπορούσε να απειλήσει τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή. Καμία πλευρά δεν μπορεί να επικρατήσει και να σημειώσει αποφασιστική νίκη, οπότε θα μπορούσε να γίνει ένας συμβιβασμός. Οι ΗΠΑ θα συνεργαστούν με τους εταίρους στην περιφέρεια και διεθνώς προκειμένου να εξευρεθεί μία λύση. Η Σύροι πρέπει να καταλάβουν πώς θα είναι η χώρα τους στο μέλλον, οπότε όλες οι πλευρές να συμφωνήσουν σε μία λύση μέσω της διαπραγμάτευσης και όχι μέσω της βίας». Έπειτα θα έπρεπε να ανακοινώσει τον τρόπο που θα επιτευχθεί αυτός ο στόχος: «Σήμερα ανέθεσα σε επιτελεία του υπουργείου Εξωτερικών υπό τον Τζον Κέρι να επισκεφθούν πρωτεύουσες στον αραβικό κόσμο και στην Ευρώπη, όπως και τη Μόσχα, σε μία προσπάθεια να συμφωνηθεί μία σειρά αρχών πάνω στις οποίες θα εξευρεθεί κοινό έδαφος για τους Σύρους».

Η πρώτη αρχή είναι ότι η Συρία θα συνεχίσει να υφίσταται στα σημερινά σύνορά της. Μία άλλη θα μπορούσε να είναι ότι η Συρία θα είναι ένα ομοσπονδιακό κράτος με ευρεία τοπική αυτονομία. Μία τρίτη θα μπορούσε να αφορά στη μορφή του μελλοντικού κοινοβουλίου. Υπάρχουν κάποιοι που υποστηρίζουν ότι η συριακή κρίση θα έπρεπε να είχε διευθετηθεί πριν από δύο χρόνια και τώρα είναι πολύ αργά. Σε δύο χρόνια από σήμερα, κάποιοι θα λένε το ίδιο πράγμα. Αλλά αν οι ΗΠΑ μπορέσουν να συνεργαστούν με τους εταίρους τους και να καταρτίσουν ένα μελλοντικό πολιτικό σχέδιο, μπορούν ακόμη να σώσουν τη Συρία, για να μην πούμε τις ίδιες.

Ο Christopher Hill διετέλεσε υφυπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ, πρέσβης στο Ιράκ, την Νότια Κορέα, την FYROM και την Πολωνία, και ειδικός απεσταλμένος στο Κοσσυφοπέδιο. Σήμερα είναι πρύτανης στην Σχολή Διεθνών Σπουδών του πανεπιστημίου του Ντένβερ