Γιατί ο τούρκος πρωθυπουργός επιλέγει τη σκληρή γραμμή της σύγκρουσης μέχρις εσχάτων με τους διαδηλωτές
Αυταρχικός, εμμονικός, συνωμοσιολόγος, βίαιος. Ενας πρώην
χαρισματικός ηγέτης που απώλεσε την περιλάλητη ικανότητά του να
ελίσσεται και, πολύ περισσότερο, να κάνει αυτοκριτική. Ετσι περιγράφουν
πολλοί αναλυτές τον πρωθυπουργό της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο
οποίος δίνει ρεσιτάλ δεσποτικής αντίληψης στις γκρίζες ζώνες της
συνταγματικής νομιμότητας.
Τι κρύβεται όμως πραγματικά στο μυαλό του Ερντογάν; Πού ποντάρει,
με το ένστικτο και με τη λογική του, και επιλέγει την πιο σκληρή γραμμή,
εκείνη της σύγκρουσης μέχρις εσχάτων με τους διαδηλωτές της πλατείας
Ταξίμ και τους καταληψίες του πάρκου Γκεζί στην Κωνσταντινούπολη;
Πρώτον, είναι προφανές ότι ποντάρει στην κατ' αυτόν σιωπηλή
πλειονότητα - στους θρησκευόμενους «νοικοκυραίους» που θα λέγαμε στην
Ελλάδα. Τους καλεί ξανά να βγουν στους δρόμους το Σαββατοκύριακο και να
εκφράσουν τον συντηρητισμό τους, την πίστη τους στο πρόσωπό του και τη
δυναμική που έχει η τουρκική κοινωνία τα 10 τελευταία χρόνια.
Δεύτερον, ο Ερντογάν πιστεύει ακράδαντα ότι υπάρχουν ξένα και
τουρκικά κέντρα που συνωμοτούν για την ανατροπή του. Από το εξώφυλλο του
«Economist» που τον παρουσιάζει σαν σουλτάνο ως το τουρκικό «λόμπι των
επιτοκίων». Αυτό το τελευταίο το κατήγγειλε χωρίς να εξηγήσει τι
εννοούσε, αν και οι αυτόκλητοι ερμηνευτές έσπευσαν να πουν ότι
κατακεραύνωνε «τα κεφάλαια και τις μεγάλες επιχειρήσεις» που τα κέρδη
τους δεν είναι πια τόσο ιλιγγιώδη όσο ήταν παλαιότερα, προτού μειωθούν
τα τουρκικά επιτόκια.
Τρίτον, ο Ερντογάν βασίζεται στην ανοχή μεγάλου τμήματος των
Κούρδων της Τουρκίας. Διότι για να μακροημερεύσει η επί της αρχής
συμφωνία ειρήνης με τον έγκλειστο πρώην ηγέτη του ΡΚΚ Αμπντουλάχ
Οτσαλάν, δεν αρκεί ένας νόμος. Μία μελλοντική κυβέρνηση θα μπορούσε να
τον καταργήσει. Χρειάζεται συνταγματική μεταρρύθμιση. Και αυτό μόνο η
κυβερνητική σταθερότητα μπορεί να το επιτύχει, πιθανότατα σε συνάρτηση
με την μεταπήδηση του Ερντογάν στην προεδρία το 2014.
Τέταρτον, η οικονομική «φούσκα» της Τουρκίας - όταν σκάσει κάποιοι
θα τρίβουν τα μάτια τους... - ακόμα διογκώνεται επιτρέποντας σε σχετικά
μεγάλη μερίδα του πληθυσμού να απολαμβάνει την καταναλωτική ευημερία με
δανεικά. Οσο θα συνεχίζεται το μεγάλο φαγοπότι των νέων τζακιών, δηλαδή
των ισλαμιστών επιχειρηματιών, κατασκευαστών, βιομηχάνων και μεταπρατών
που ανέδειξε το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), οι μικρομεσαίοι
θα αρκούνται σε όσα φτάνουν στο τραπέζι τους ή στην πιστωτική τους κάρτα
- και δεν θα θέλουν κυβερνητική αλλαγή.
Πέμπτον, για το μυαλό του Ερντογάν οι καταληψίες του πάρκου Γκεζί
είναι ένα πολύχρωμο τσίρκο νεαρών που κάποιες αναρχοαριστερίστικες
ιδεοληψίες τους μετέτρεψαν σε «εχθρούς της προόδου». Το ενδεχόμενο να
συντάσσονται αστοί, μικροαστοί, νέοι φοιτητές και επιστήμονες, κεμαλικοί
διαφόρων αποχρώσεων και καταβολών, ακόμη και κάποιοι μετριοπαθείς
ισλαμιστές, πίσω από το αόρατο μπαϊράκι της δημοκρατίας, μάλλον ξεπερνά
τις αντιλήψεις του.
Εκτον, για τον Ερντογάν ο ευγνώμων τουρκικός λαός ήδη εκτιμά την
«πρόοδο», δεν δικαιούται να κάνει αλλιώς. Οπου «πρόοδος» είναι τα
φαραωνικά έργα: η τρίτη γέφυρα και το κανάλι ναυσιπλοΐας στον Βόσπορο,
το νέο διεθνές αεροδρόμιο της Πόλης και, βεβαίως, το σχεδιαζόμενο
εμπορικό κέντρο στη θέση των «ασήμαντων πλατανιών» του πάρκου. Ο
μονόδρομος των έργων βιτρίνας είναι ολισθηρός, ιδίως όταν βασίζεται στον
δανεισμό, αλλά η ψευδαίσθηση της «νέας και ισχυρής Τουρκίας» βολεύει
για να καλυφθούν οι παταγώδεις αποτυχίες της διεθνούς πολιτικής του ΑΚΡ,
όπως το μισοπεθαμένο «δόγμα Νταβούτογλου» και το τρέχον φιάσκο της
(ανύπαρκτης...) επιρροής του «τουρκικού μοντέλου» στη Συρία, χώρα όπου
αλωνίζουν οι φονταμενταλιστές κάθε είδους.
Τι λείπει από το παζλ; Το επισημάναμε στην αρχή: η αυτοκριτική. Στο
μυαλό του ανθρώπου που στα νιάτα του σκέφτηκε να γίνει ποδοσφαιριστής,
αλλά επέλεξε την πολιτική ξεκινώντας από χαμηλά και επιδεικνύοντας
τεράστια αντοχή, επικοινωνιακό χάρισμα, πρακτικό πνεύμα και τελεσφόρα
προσαρμοστικότητα, δεν υπάρχει πλέον χώρος για αυτοκριτική. Είναι μία
αρετή που δεν διαπερνά τα τζάμια της τεθωρακισμένης πρωθυπουργικής
λιμουζίνας.http://www.tovima.gr/world/article/?aid=517669
