Διαχειριζόμενοι την κατάρρευση της Συρίας

 Christofer R. Hill

TO BHMA - THE PROJECT SYNDICATE

Την ώρα που ρώσοι και αμερικανοί διπλωμάτες προετοιμάζονται  για μια ειρηνευτική διάσκεψη με θέμα τη Συρία, η Μέση Ανατολή δοκιμάζεται από μια κρίση που όμοια της δεν έχει δει από την εποχή της Αραβικής Ανοιξης, πριν από δυο χρόνια. Στη Συρία, που στην αρχή έμοιαζε σαν άλλη μια περίπτωση εσωτερικής αλλαγής, ξέσπασε ένας εμφύλιος πόλεμος που έχει επεκταθεί πέραν των συνόρων της χώρας, επηρεάζοντας όλα τα γειτονικά κράτη.

Με ιστορικούς όρους, η συριακή κρίση κι όχι η Αραβική Ανοιξη, θα θεωρείται στο μέλλον ως το πλέον σημαντικό γεγονός της δεκαετίας για την Μέση Ανατολή - και το πιο κρίσιμο για το μέλλον όλης της ευρύτερης περιοχής.Οι διαστάσεις της κρίσης αυτής απαιτούν συγκέντρωση, σύνεση και ηγετικές ικανότητες από όλες τις πλευρές, ειδικά από τις ΗΠΑ. Η διαχείριση των ιστορικών δυνάμεων που έχουν απελευθερωθεί στη περιοχή αυτή απαιτεί από εμάς να υπερβούμε την πρόχειρη αμερικανική αντιπαράθεση για το τι είδους βοήθεια να προσφέρουμε και σε ποιους.

Καθώς λοιπόν το διακύβευμα να είναι μεγάλο, η ρωσοαμερικανική πρωτοβουλία για την οργάνωση μιας ειρηνευτικής διάσκεψης δεν είναι μόνο καλοδεχούμενη, αλλά και απαραίτητη και πρέπει να σχεδιαστεί με ενδελεχή φροντίδα. Θα ακούσουμε τις επόμενες ημέρες για καθυστερήσεις επί καθυστερήσεων, όσο οι δυο πλευρές θα επιλέγουν τους αντιπροσώπους τους. Ωστόσο, η υπομονή είναι αναγκαία επειδή, άπαξ κι αρχίσει η διάσκεψη, θα πρέπει να λήξει επιτυχημένα. Κανείς δεν θα πάρει έπαθλο απλώς για την προσπάθεια που καταβλήθηκε.

Ο δημόσιος διάλογος στις ΗΠΑ που επικεντρώνεται γύρω από το κατά πόσο πρέπει ή όχι να εξοπλίσουμε την συριακή αντιπολίτευση έχει ενδιαφέρον, αλλά δεν συνδέεται με τη σημασία και την περιπλοκότητα των τεκτονικών ιστορικών δυνάμεων που προσπαθούν να επιβληθούν και να διαμορφώσουν το γεωπολιτικό τοπίο της περιοχής.Ομοίως, η υποψία των ΗΠΑ για τον ρόλο του Ιράν στη Μέση Ανατολή δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για να περιοριστεί η ιρανική συμμετοχή στο συνέδριο. Το Ιράν μπορεί να αποτελεί μέρος του προβλήματος, αλλά, είτε μας αρέσει, είτε όχι, μπορεί εξίσου να αποτελεί και μέρος της επίλυσης του.

Το Ιράκ είναι αυτό που αντιμετωπίζει τον μεγαλύτερο κίνδυνο να εξαπλωθεί εκεί η συριακή κρίση και οι ΗΠΑ πρέπει στη χώρα αυτή να επιδείξουν το ενδιαφέρον τους. Μερικοί υποκρίνονται πως η αύξηση της βίας στο Ιράκ -σε επίπεδα εφάμιλλα με αυτά του 2008 - δεν συνδέεται με τη Συρία, ρίχνοντας την ευθύνη στον πρωθυπουργό Νούρι αλ Μαλίκι, έναν ισχυρογνώμονα σιίτη πολιτικό που κατέστησε το κόμμα Ντάουα επικεφαλής του ευρύτερου σιιτικού συνασπισμού ο οποίος τον βοήθησε να κερδίσει μια δεύτερη θητεία τον Δεκέμβριο του 2010.

Οι σιίτες αποτελούν την πλειοψηφία στο Ιράκ και οι σουνίτες πρέπει να συμφιλιωθούν με το γεγονός αυτό. Φυσικά κι υπάρχουν αρκετοί λόγοι να ανησυχούμε για το ταμπεραμέντο του Μαλίκι, για τη στενή ομάδα των συμβούλων του, την τάση του να ασκεί προσωπικό έλεγχο στη χρήση της κρατικής εξουσίας και την φήμη του ότι δίνει κενές υποσχέσεις. Αλλά οι σουνίτες εξτρεμιστές έχουν εξαπολύσει περίπου 50 επιθέσεις αυτοκτονίας τον τελευταίο μήνα, σκοτώνοντας 500 πολίτες, στη πλειοψηφία τους σιίτες. Με άλλα λόγια, δεν είναι η στιγμή για τον πρωθυπουργό να αρχίσει να εκχωρεί δικαιώματα στην αντιπολίτευση.Σήμερα, οι σουνίτες στην επαρχία Ανμπαρ του Ιράκ, παίρνοντας έμπνευση από τους συντρόφους τους στη γειτονική Συρία, οργανώνουν «φυλετικούς στρατούς» (tribal armies) για να εμπλακούν σε σύρραξη με τον κυβερνητικό στρατό του Ιράκ - μια πρόκληση που η κεντρική εξουσία στη Βαγδάτη δεν μπορεί να αγνοήσει.

Η μοίρα της ευρύτερης περιοχής μπορεί να εξαρτάται από το αποτέλεσμα της επικείμενης ειρηνευτικής διάσκεψης για τη Συρία.

*O Κρίστοφερ Χιλ υπήρξε πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Ιράκ, τη Νότια Κορέα, την π.Γ.Δ. της Μακεδονίας και την Πολωνία, ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ στο Κόσοβο, καθώς και πρώην διαπραγματευτής της χώρας για τη Βόρεια Κορέα (2005-2009). Σήμερα είναι κοσμήτορας της Σχολής Διεθνών Σπουδών Κόρμπελ στο πανεπιστημίου του Ντένβερ στις ΗΠΑ.