Του Γιάννου Χαραλαμπίδη
- Σενάριο κατάρρευσης του ευρώ και πολιτική διάσταση της κρίσης -
- Εάν θέλουμε σταθερότητα και επενδύσεις, θα πρέπει να απαλλαγούμε από το καθεστώς της κινούμενης άμμου
- ΓΙΑΤΙ και πώς κινδυνεύουμε να μας αγοράσουν οι Τούρκοι
. Συνεπώς, η έξοδος από την κρίση αφενός θα πάρει χρόνο, αφετέρου χρειάζεται η οικοδόμηση στρατηγικής. Το πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί μέσα από λογιστικές πράξεις και μόνο. Το πρόβλημα είναι οικονομικό, πολιτικό, γεωστρατηγικό, γεωπολιτικό, κοινωνικό και αναπτυξιακό. Εφόσον, δε, ακόμη βρισκόμαστε εντός της ΕΕ και της ζώνης του ευρώ, εκεί θα πρέπει να βρούμε τις αρχικές λύσεις, όπως είναι αυτή του μνημονίου. Ή ακόμη και τις τελικές. Είναι σεβαστές οι αντιλήψεις περί της επιστροφής στη λίρα και της σύγκρισης της Κύπρου με άλλες περιπτώσεις, όπως αυτή της Αργεντινής. Όμως, τα μοντέλα δεν είναι τα ίδια. Υπάρχει η μοναδικότητα της κάθε κατάστασης.
Από το ευρώ στη λίρα
Εάν η Κύπρος επιστρέψει στη λίρα, η ισοτιμία δεν θα είναι αυτή με την οποία περάσαμε από τη λίρα στο ευρώ. Επειδή, μάλιστα, δεν παράγουμε τίποτε, εκτός από τουρισμό και υπηρεσίες, επειδή δηλαδή εισάγουμε σχεδόν τα πάντα, η άμεση μετάπτωση από το ευρώ στη λίρα, τελικώς, μάλλον θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από τα υφιστάμενα, ειδικώς στην πιθανή περίπτωση κατά την οποία θα υπάρξει υποτίμηση ώς και 60%. Συνεπώς, εάν περάσουμε άμεσα από το ευρώ στη λίρα:
1. Θα αγοράζουμε, για παράδειγμα, ακριβότερα καύσιμα και φάρμακα. Εάν, βεβαίως, θα έχουμε αρκετά χρήματα να αγοράζουμε, και αν οι αγορές μάς πωλούν.
2. Τα χρέη μας, όσα από αυτά θα πληρωθούν, θα αυξηθούν αναλόγως της υποτίμησης. Και ας μην είναι κανείς αφελής ότι οι πιστωτές μας θα μας χαριστούν εάν κηρύξουμε πτώχευση.
3. Οι Κύπριοι δεν θα μπορούν να βγουν εκτός Κύπρου, διότι, εάν τώρα ένα ξενοδοχείο στοιχίζει σε χώρες της υπόλοιπης Ευρωζώνης 100 ευρώ, εάν πάμε στη λίρα θα στοιχίζει 100 λίρες συν το ποσοστό της υποτίμησης. Δηλαδή 150 ή 160 ευρώ.
4. Εφόσον δεν έχουμε πρώτες ύλες, τις οποίες αγοράζουμε και εφόσον δεν έχουμε βιομηχανία ή άλλη παραγωγή, η ανταγωνιστικότητά μας πώς θα ενισχυθεί; Μάλλον θα γίνει χειρότερη.
Εάν, από την άλλη, φτιάξουμε ένα μοντέλο ντόπιων παραγωγών, ως αποτέλεσμα αναπτυξιακής πολιτικής για την αντιμετώπιση της κρίσης, αυτό θα πάρει χρόνο. Και όταν αρχίσει να λειτουργεί, θα ξεπεραστεί σε μεγάλο ή λιγότερο βαθμό η υφιστάμενη κρίση, οπότε θα είμαστε πιο ανταγωνιστικοί και προφανώς δεν θα συμφέρει να φύγουμε από το ευρώ και να πάμε στη λίρα.
Στην ουσία, σε περίπτωση που η Κύπρος θα μεταπέσει από το ευρώ στη λίρα, οι πιθανότητες να γίνει η κατάσταση χειρότερη από την υφισταμένη, συνιστά πιθανή εξέλιξη, χωρίς να σημαίνει ότι η υφιστάμενη μνημονιακή φόρμουλα έχει εξασφαλισμένη την επιτυχία και ότι δεν θα έρθουν και άλλα μνημόνια.
Το χειρότερο σενάριο
Βεβαίως, υπάρχει και ένα άλλο ακραίο σενάριο, το οποίο θα πρέπει να μελετηθεί. Εκείνο που λέει ότι το μνημόνιο δεν οδηγεί σε ανάκαμψη. Γι΄ αυτό ακριβώς χρειάζεται σχέδιο Β στην εξής λογική: Πώς θα αντιδράσουμε εάν δεν πάει καλά η φόρμουλα της Τρόικας; Και πώς θα ενεργήσουμε για να αποφύγουμε την άτακτη χρεοκοπία; Ή πώς θα δράσουμε στην περίπτωση που συμβεί κάτι τέτοιο; Επιπροσθέτως, δε, θα πρέπει να δούμε και κάτι άλλο: Πώς θα ενεργήσουμε στο σενάριο διάλυσης της Ευρωζώνης; Αναλύοντας τα χειρότερα σενάρια, μπορούμε να βρούμε τα καλύτερα. Τώρα, όμως, είμαστε στο ευρώ και στο μνημόνιο. Και αυτό το οποίο χρειάζεται είναι:
Α) Η σταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος.
Β) Ο τερματισμός των περιοριστικών μέτρων στις συναλλαγές, που θέτει ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, το συντομότερο δυνατό.
Γ) Η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και οι τρόποι αντιμετώπισης της ανεργίας, πέραν των μέτρων που έχει εξαγγείλει η Κυβέρνηση.
Δ) Η οικοδόμηση ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης.
Οι επενδυτές και η αξιοπιστία
ΕΠΕΙΔΗ περί ανάπτυξης ο λόγος, θα πρέπει να επισημανθεί και το εξής: Εφόσον είμαστε στο ευρώ, με αυτό συναλλασσόμαστε. Οι αναφορές σε επιστροφή στη λίρα χωρίς τη λήψη απόφασης είναι δημοκρατικό δικαίωμα του οποιουδήποτε. Όμως, στην παρούσα φάση δεν βοηθούν την οικονομία. Ενισχύουν την ανασφάλεια και τη λογική της κινούμενης άμμου. Από τη μια, κάποιοι έχασαν τα χρήματά τους λόγω του κακού τραπεζικού μας συστήματος και των δικών μας συναποφάσεων με το Γιούρογκρουπ, είτε αυτές θεωρούνταν μονόδρομος είτε όχι, τώρα και μελλοντικά γιατί να πενδύσουν αυτοί ή κάποιοι άλλοι; Για να επενδύσουν σε ευρώ και να υποστούν νέο κούρεμα, στην περίπτωση που θα παμε στη λίρα, και μάλιστα της τάξεως του 50% ή του 60%.Με αυτές τις πολιτικές δεν δημιουργούνται συνθήκες σταθερότητας για επενδύσεις. Οι επενδυτές θέλουν να ξέρουν το νομικό πλαίσιο, την πολιτική και οικονομική σταθερότητα, την αξιοπιστία του συστήματος και των τραπεζών, αλλά και του νομίσματος. Βεβαίως, κάποιος άλλος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι εάν κάποιος επενδύσει μέσω μνημονίου κινδυνεύει με νέα κουρέματα, οπότε γιατί να πενδύσει, εφόσον δεν υπάρχει σταθερότητα. Ακριβώς, και γι΄ αυτόν τον λόγο θα πρέπει να αποφασίσουμε πώς θα συνεχίσουμε, με ποια στρατηγική επιλογή και με ποιες πολιτικές.
Πολιτική διάσταση και αγοραπωλησίες
ΥΠΑΡΧΕΙ, ακόμη, μια διάσταση που αφορά στην κρίση, και αυτή είναι η πολιτική. Τουρκία και Βρετανία δεν ήθελαν την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ και κατ΄ επέκταση στο ευρώ. Διότι η Κύπρος έχει θεσμικά και άλλα πλεονεκτήματα, ασχέτως εάν δεν κατάφερε να τα εκμεταλλευτεί όσο θα έπρεπε, λόγω στρατηγικών ελλειμμάτων και λανθασμένων πολιτικών επιλογών, καθώς και λανθασμένων αντιλήψεων περί του τρόπου λειτουργίας της Ευρώπης.
Συνεπώς, από τη διαχείρηση της κρίσης δεν θα πρέπει να αποδυναμωθούμε ακόμη περισσότερο, παρασυρόμενοι από πικρίες, οργή και συναισθηματικές φορτήσεις. Και, κυρίως, δεν θα πρέπει να παίξουμε το παιχνίδι της Τουρκίας και της Βρετανίας, δηλαδή να επιτρέψουμε εκτός από την οικονομική μας αποδυνάμωση, να οδηγηθούμε και στη θεσμική και δη εντός ΕΕ αποδυνάμωσή μας. Ή σε οικονομικές επιλογές και λύσεις επί του Κυπριακού που θα ανατρέπουν πλήρως ακόμη και αυτά τα μέχρι πρότινος πλεονεκτήματά μας, όπως ήταν αυτό της οικονομίας.
Είναι σαφείς οι προθέσεις του κ. Ντάουνερ και των Αγγλοτούρκων για σύνδεση της οικονομικής κρίσης με τη «λύση χωρίς ταμπού», όπως είπε ο Επίτροπος Φούλε. Προφανώς, για να ελέγξουν το φυσικό αέριο στη λογική της συνεκμετάλλευσης με την Τουρκία. Διότι είναι με την Τουρκία που θα γίνει η συνεκμετάλλευση και όχι με τους Τουρκοκυπρίους. Εάν, μάλιστα, συμβεί το σενάριο στο οποίο αναφέρθηκε ο επικεφαλής των Πρασίνων Ντανιέλ Κον Μπεντίτ περί λύσης, ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ και τουρκικών επενδύσεων ως μεθόδου ανάκαμψης της κυπριακής οικονομίας, τότε θα οδηγηθούμε στο αντίθετο επιχείρημα από εκείνο που προέβαλλαν μέχρι πρότινος ντόπιοι και ξένοι, για να μας πείσουν να δεχθούμε λύση στη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας και του σχεδίου Ανάν.
Ο ισχυρισμός αυτός, ειδικώς επί σχεδίου Ανάν, ήταν ο ακόλουθος: Ακόμη και αν υπάρχουν προβλήματα στο συνταγματικό πλαίσιο της λύσης, ή και στην οικονομία, είμαστε το αναπτυγμένο και εύρωστο τμήμα της Κύπρου, και αν χρειαστεί θα αγοράσουμε τον «βορρά» και τους Τουρκοκυπρίους.
Τις ίδιες τις περιουσίες μας! Τώρα που πτωχεύσαμε, εάν αρχίσουν συνομιλίες, θα τύχουμε εκβιασμών με αποκορύφωμα τον εξής: Ή δέχεστε λύση παρόμοια με εκείνη του σχεδίου Ανάν (δεν θα το ονοματίσουν βεβαίως ως σχέδιο Ανάν για ευνόητους λόγους) και συνεκμετάλλευση των πετρελαίων, ή πάτε σε διχοτόμηση και κινδυνεύετε να χάσετε και το φυσικό αέριο.
Το δίλημμα είναι κάλπικο, διότι στη ουσία θα τα χάσουμε όλα! Και την Κύπρο μέσα από το
πολιτειακό πλαίσιο των δυο συνιστώντων κρατών και το φυσικό αέριο, ενώ, ταυτοχρόνως, θα επισφραγιστούν και θα νομιμοποιηθούν τα τετελεσμένα της εισβολής, που περιλαμβάνουν, εκτός των άλλων, τον γεωστρατηγικό και γεωπολιτικό μας έλεγχο από την Τουρκία. Είναι, ταυτοχρόνως, ξεκάθαρο το μήνυμα Κον Μπεντίτ: Το οικονομικό πρόβλημα της Κύπρου και της Ελλάδας θα επιλυθεί με τουρκικές επενδύσεις. Δηλαδή, ενώ θα τους αγοράζαμε, τώρα είναι σαφής ο σχεδιασμός να μας αγοράσουν!
Οι τουρκικές λίρες και η ειρωνία του του Μπαγίς
ΑΚΟΜΗ και αν δεν φτάσουμε ώς τους εκβιασμούς της λύσης και πάμε στη λίρα, χωρίς προγραμματισμούς και κατά τρόπον ασύντακτο, τότε, εάν εξετάσει κάποιος τις ισοτιμίες, η κυπριακή λίρα είναι πιθανό να έχει την ίδια ισοτιμία με την τουρκική λίρα ή και μικρότερη. Οπότε θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι σε περίπτωση λύσης, εάν έχουμε ως νόμισμα λίρα, θα είναι πιο εύκολο (εδικώς εάν πάμε σε λύση-εξπρές) να μας αγοράσουν με τουρκικές λίρες, παρά εάν είχαμε το ευρώ.
Ας μην υποτιμούμε το ειρωνικό σχόλιο του Μπαγίς για υιοθέτηση της τουρκικής λίρας. Μάλλον καλύτερα θα ήταν να το αναλύσουμε και οικονομικά και πολιτικά. Πέραν τούτων, θα πρέπει να επισημάνουμε και κάτι άλλο συναφές: Εάν υποθέσουμε ότι κάποιοι θέλουν να μας πτωχεύσουν για να μας αγοράσουν, πότε θα μας αγοράσουν σε καλύτερες και φθηνότερες τιμές, με το ευρώ ή με τη λίρα;
Επειδή γίνεται λόγος και για κυριαρχικά δικαιώματα, περιορισμό ή απώλειά τους, θα πρέπει να τονιστεί το εξής: Η άκακτη χρεοκοπία και η επιστροφή στη λίρα χωρίς συντεταγμένη πολιτική δράση ενταγμένη σε στραηγική, θα πλήξει πολύ περισσότερο την κρατική μας κυριαρχία απ' ό,τι έχει πληγεί σήμερα με το μνημόνιο. Το ίδιο, δε, θα συμβεί σε περίπτωση εξόδου μας από ευρωπαϊκούς θεσμούς. Διότι, ας μην έχει κανείς την ψευδαίσθηση ότι, εάν φύγουμε από το ευρώ και τις εξαρτήσεις της Τρόικας, για να επιβιώσουμε δεν θα αναγκαστούμε να βρεθούμε κάτω από το βάρος άλλων εξαρτήσεων, που ενδεχομένως να είναι επαχθέστερες.
Εάν ήταν τόσο εύκολα τα πράγματα, γιατί δεν μας ξελάσπωσε η Ρωσία; Διότι, απλώς, τα συμφέροντά της επιβάλλουν διαφορετικά. Χωρίς να σημαίνει ότι είναι εχθρική έναντί μας ή ότι εμείς δεν θα πρέπει να συνεχίσουμε ή και να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας μαζί της. Το ζητούμενο ήταν να μην μπούμε σε αυτήν την περιπέτεια της οικονομικής κρίσης και να φέρουμε τα πράγματα εδώ που τα φέραμε.
Εφόσον θα φτάναμε εδώ που φτάσαμε, θα έπρεπε να το ξέραμε εκ των προτέρων -και προφανώς το ξέραμε- ότι με την Τρόικα το κράτος θα ετίθετο υπό την κηδεμονία των δανειστών. Τώρα, θα πρέπει να δούμε πώς θα αποδράσουμε το συντομότερο δυνατό από την κρίση κατά τρόπον συντεταγμένο, καθώς και πώς δεν θα χρεοκοπήσουμε και πώς θα αποφύγουμε τις κινήσεις εκείνες που θα μας στερήσουν ακόμη περισσότερο την κυραρχία μας και θα μας πάρουν -όπως συχνά τονίζουμε από αυτές τις στήλες για να εμπεδωθεί και να σχεδιαστεί ανάλογη αποτρεπτική πολιτική- από την κηδεμονία της Τρόικας στην πλήρη κατοχή της Τουρκίας.
