Ένας υπόγειος πόλεμος για το φυσικό αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο βρίσκεται σε εξέλιξη με την Κύπρο στο επίκεντρο. Αμερικανοί, Τούρκοι, Ισραηλινοί, ισχυροί εταίροι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κινούνται παρασκηνιακά για τον έλεγχο του φυσικού πλούτου που βρίσκεται στη θαλάσσια περιοχή του νησιού. Στη Λευκωσία, κάτω από το βάρος της οικονομικής κρίσης και μπροστά στο φάσμα της χρεοκοπίας, αναλαμβάνονται πρωτοβουλίες, με ανοίγματα κυρίως προς το Ισραήλ. Οι βασικοί παίκτες σε αυτό το παιχνίδι φαίνεται να αξιοποιούν πολλαπλώς την οικονομική κρίση που διανύει η Κύπρος και επιχειρούν να κερδίσουν μια μάχη επικράτησης στην ευρύτερη περιοχή. Τα κέρδη πολλά, οικονομικά αλλά και γεωστρατηγικά.
• Οι Αμερικανοί, επέβαλαν την επαναπροσέγγιση Τελ Αβίβ - Άγκυρας, θέτοντας μεταξύ άλλων ως κίνητρο τη μεταφορά του φυσικού αερίου (του ισραηλινού αλλά και του κυπριακού) με αγωγούς μέσω Τουρκίας. Τα πρώτα βήματα προσέγγισης μεταξύ των δυο χωρών έγιναν, ο δρόμος, όμως, είναι μακρύς και δύσκολος. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, έχοντας και μέσω εταιρειών εμπλοκή στις έρευνες για εξόρυξη φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ, εργάζονται σε όλα τα επίπεδα και πιεστικά, ώστε η μεταφορά να γίνει μέσω Τουρκίας.
• Οι Τούρκοι παρουσιάζονται αποφασισμένοι να έχουν λόγο και κέρδος από το φυσικό αέριο της Κύπρου. Το μήνυμα που στέλνουν είναι πως είτε θα συμμετέχουν στη διαδικασία εξόρυξης και αξιοποίησης του αερίου -έστω μέσω Τουρκοκυπρίων- είτε θα ακυρώσουν ακόμη και δυναμικά τις έρευνες. Στην περιοχή της Κύπρου αναμένεται εντός των ημερών και το πλοίο «Polarcus» που αγόρασε πρόσφατα η Τουρκία και το οποίο έχει μετονομασθεί σε «Μπαρμπαρός Χαϊρεντίν Πασά», με δυνατότητα πραγματοποίησης τρισδιάστατων σεισμικών ερευνών για κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Το μήνυμα αυτής της κίνησης είναι πρόδηλο και στοχεύει να αμφισβητήσει το κυρίαρχο δικαίωμα της Κύπρου να προχωρήσει σε έρευνες, αλλά και να προκαλέσει αμφιβολίες σε ενδιαφερόμενες εταιρείες για την ασφάλεια των επενδύσεων τους. Οι Τούρκοι θα προχωρήσουν σε έρευνες ενδεχομένως και εντός των κυπριακών οικοπέδων, γνωρίζοντας πως οι αντιδράσεις της Λευκωσίας θα είναι περιορισμένες.
• Το Ισραήλ κρατά ανοικτή την πόρτα της συνεργασίας με την Τουρκία, δεν αποκλείει οποιοδήποτε σενάριο για τη μεταφορά του φυσικού αερίου, ωστόσο, δεν έχει εμπιστοσύνη στην Άγκυρα. Όπως προκύπτει από τις πρόσφατες επαφές δυο Κυπρίων υπουργών στο Τελ Αβίβ, οι Ισραηλινοί θεωρούν την Κύπρο αλλά και την Ελλάδα, τη σιγουρότερη οδό προς την Ευρώπη αλλά και για στρατηγικές συμμαχίες. Γι’ αυτό και επενδύουν σημαντικά σε μια συνεργασία. Από τις πρόσφατες συζητήσεις που είχαν οι υπουργοί Εξωτερικών Ιωάννης Κασουλίδης και Ενέργειας Γιώργος Λακκοτρύπης, προκύπτει πως οι Ισραηλινοί εξετάζουν με σοβαρότητα τη φόρμουλα για υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) ως μεθόδου εξαγωγής. Φαίνεται να συζητούν και τα ζητήματα της ασφάλειας των ενεργειακών εγκαταστάσεων. Παράλληλα, την περασμένη εβδομάδα, συνεχίσθηκαν, σε τεχνοκρατικό επίπεδο, οι συζητήσεις για συμφωνία μεταξύ των δυο χωρών για συνεκμετάλλευση φυσικού αερίου, καθώς θαλάσσια τεμάχια τους γειτνιάζουν. Της διαπραγματευτικής ομάδας ηγείται ο πρέσβης, Τάσος Τζιωνής.
• Η Λευκωσία, καταβάλλοντας απεγνωσμένες προσπάθειες για διάσωση της οικονομίας και της χώρας, στρέφεται στο πεδίο του φυσικού αερίου, αναζητώντας -το συντομότερο- αποτελέσματα. Μετά την επιβεβαιωτική γεώτρηση στο οικόπεδο 12, που θα γίνει τον Μάιο, η Λευκωσία θα επιχειρήσει να μπει στην αγορά της προπώλησης. Την ίδια ώρα, φαίνεται να επενδύει σημαντικά τόσο στη συνεργασία με το Ισραήλ, που είναι προχωρημένη, όσο και το Λίβανο, που έχει αρχίσει τον πρώτο κύκλο αδειοδότησης για έρευνες στη δική του ΑΟΖ (εκδήλωσαν μέχρι στιγμής ενδιαφέρον 53 εταιρείες).
Η κυπριακή κυβέρνηση παρακολουθεί όλες τις κινήσεις που γίνονται με φόντο το φυσικό αέριο. Ανησυχεί περισσότερο με τη στάση, την οποία τηρεί η Άγκυρα και κυρίως, για το ενδεχόμενο η Τουρκία να προχωρήσει σε προκλήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ.
Παράλληλα, είναι προφανές πως οι πιέσεις για το φυσικό αέριο, η επιμονή των μεγάλων παικτών, για μεταφορά του από την Τουρκία, επαναφέρει στο προσκήνιο το Κυπριακό. Τα μηνύματα που στέλνονται παρασκηνιακά στη Λευκωσία, είναι πως «το Κυπριακό θα πρέπει να τελειώνει τους επόμενους μήνες». Με διπλωματικό τρόπο η υπόδειξη αυτή διατυπώνεται με το κλισέ πως «η κρίση προσφέρει ευκαιρία για λύση».
Αυτή την εβδομάδα, ο ειδικός σύμβουλος του Γ.Γ. του ΟΗΕ, Αλεξάντερ Ντάουνερ θα επισκεφθεί την Αθήνα και την Άγκυρα και στη συνέχεια τη Λευκωσία. Στόχος του να επαναρχίσει σύντομα η διαδικασία. Οι Αγγλοαμερικανοί θέλουν πριν από το καλοκαίρι να αρχίσουν οι συζητήσεις στο Κυπριακό, ενώ το σενάριο για μια λύση στη βάση χειρότερης εκδοχής του σχεδίου Ανάν, είναι ψηλά στην ατζέντα τους.
Ξεπουλούν και τον χρυσό
Η απόφαση της κυπριακής κυβέρνησης να πουλήσει τμήμα των αποθεμάτων της χώρας εντός των επόμενων μηνών, προκαλεί συζητήσεις στο εσωτερικό, ενώ παρεμβαίνουν και οι Τούρκοι. Το θέμα, ωστόσο, θα το διαχειριστεί η Κεντρική Τράπεζα που έχει και την ευθύνη για τα αποθέματα.
Σύμφωνα με έγγραφο της Κομισιόν που ήρθε στο φως της δημοσιότητας στις αρχές του μήνα, η κυπριακή κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να πωλήσει αποθέματα αξίας 400 εκατ. ευρώ. Η απόφαση για πώληση του χρυσού στέλνει σαφώς μηνύματα απελπισίας από την κυβέρνηση, η οποία με την ανακοίνωση της πρόθεσής της προκάλεσε και την πτώση της τιμής του χρυσού στις διεθνείς αγορές.
Το θέμα αξιοποιείται και από τους Τούρκους, οι οποίοι ζητούν μερίδιο, όπως και στην περίπτωση του φυσικού αερίου. Το κατοχικό καθεστώς διατύπωσε τον ισχυρισμό ότι «οι δύο λαοί στην Κύπρο έχουν ίσα δικαιώματα στους 14 τόνους χρυσού, τους οποίους η ελληνοκυπριακή πλευρά σχεδιάζει να πωλήσει με στόχο να δημιουργήσει πόρους σαν μέρος των προσπαθειών της για να απαλλαγεί από την υφιστάμενη οικονομική κρίση».
