Του Σάββα Ιακωβίδη - Κρίσιμης σημασίας η επίσκεψη Αναστασιάδη στο Ισραήλ - Γιατί είναι δύσκολο να βελτιωθούν οι σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας - Ποια είναι η σημασία του άξονα Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας - Τι θα συμφωνήσουν Νετανιάχου-Αναστασιάδης
- ΟΙ ΙΣΡΑΗΛΙΝΟΙ ζητούν από την κυπριακή και την ελληνική πλευρά σοβαρότητα, αξιοπιστία, συνέπεια στις συμφωνίες, εμπιστοσύνη και σταθερή συνεργασία
Ο Ν. Αναστασιάδης ανέμενε πως ο Νετανιάχου θα του ανακοίνωνε ματαίωση της επίσημης επίσκεψής του στο Ισραήλ, με εντεύθεν υποβάθμιση των κυπρο-ισραηλινών σχέσεων, εξαιτίας της βελτίωσης των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων. Τίποτε από αυτά δεν συνέβη. Αντίθετα, ο Νετανιάχου διαβεβαίωσε τον Πρόεδρο πως όχι μόνο οι σχέσεις του Ισραήλ με την Κύπρο δεν επηρεάζονται καθόλου από την «απολογία» του στον Ερντογάν, αλλ΄ απεναντίας το Ισραήλ επιθυμεί και θέλει περαιτέρω εμβάθυνσή τους.
Σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση, κατά την ολιγόλεπτη τηλεφωνική επικοινωνία Νετανιάχου-Αναστασιάδη, «συζητήθηκαν θέματα που άπτονται των εξαίρετων σχέσεων Κύπρου-Ισραήλ και υπήρξε ανταλλαγή απόψεων επί της περαιτέρω εμβάθυνσής τους σε διάφορους τομείς συνεργασίας, περιλαμβανομένου και του ενεργειακού τομέα». Λίγες ημέρες αργότερα πραγματοποιήθηκε στο Ισραήλ η προπαρασκευαστική επίσκεψη των υπουργών Εξωτερικών, Ι. Κασουλίδη και Ενέργειας, Γ. Λακκοτρύπη, ενόψει της επίσημης επίσκεψης του προέδρου Αναστασιάδη, που θα γίνει στις 6 και 7 Μαΐου. Ήδη στο Ισραήλ βρίσκεται ο πρέσβης Τ. Τζιωνής, ο αρχιτέκτονας ουσιαστικά της αναβάθμισης, εμβάθυνσης και ισχυρής ενίσχυσης των σχέσεων Κύπρου-Ισραήλ τα τελευταία χρόνια.
Η σοφία του Πέρες
Ο Πρόεδρος του Ισραήλ, Σιμόν Πέρες (είχα την τύχη να τον συναντήσω πριν από μερικά χρόνια, σε επίσκεψή του στην Κύπρο, όπως και στο Ισραήλ), είναι μία μυθική πολιτική προσωπικότητα. Όπως ο καθηγητής Μάριος Ευρυβιάδης σημειώνει σε πρόσφατη ανάλυσή του («Πού το πάει το Ισραήλ;», 13/4/2013), ο πατέρας του Ισραήλ, Μπεν Γκουριόν, σε αυτόν ανέθεσε τον συντονισμό ενεργειών ώστε η χώρα να αποκτήσει πυρηνικό οπλοστάσιο, διά του οποίου κωδικοποιήθηκε το «Δόγμα Σαμψών», ή «Σύνδρομο Σαμψών» ή η «Επιλογή Σαμψών». Κατά την πρόσφατη επίσκεψη των Κασουλίδη, Λακκοτρύπη, στο Ισραήλ, η πρώτη συνάντησή τους έγινε με τον Σιμόν Πέρες.
Ο Πέρες τάχθηκε αναφανδόν υπέρ της περαιτέρω εμβάθυνσης και ενίσχυσης των σχέσεων του Ισραήλ με την Κύπρο, όπως και με την Ελλάδα. Η χώρα του, είπε, περιστοιχίζεται από πολλούς εχθρούς, απειλείται από τρομοκρατικές οργανώσεις, επηρεάζεται από ασύμμετρες απειλές, η περιοχή σείεται από τις επιπτώσεις της λεγόμενης «αραβικής άνοιξης» που έχει μετεξελιχθεί σε βαρύτατο «αραβικό χειμώνα», από τον ατέλειωτο εμφύλιο στη Συρία και από τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν.
«Η Κύπρος», είπε στους δύο υπουργούς, «είναι ένα νησί.
Όμως και το Ισραήλ, πολιτικά, είναι ένα νησί». Με αυτήν τη φράση-θέση ο Πέρες εννοούσε τους πολλαπλούς κινδύνους που απειλούν το Ισραήλ. Γι΄ αυτό και επιδιώκει συνεργασία με πραγματικά δημοκρατικές χώρες, δηλ. την Κύπρο και την Ελλάδα.
Γιατί οι σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας είναι δύσκολο να βελτιωθούν
ΟΙ ΚΑΣΟΥΛΙΔΗΣ και Λακκοτρύπης, με την υπόλοιπη κυπριακή αντιπροσωπία, επρόκειτο να έχουν συνάντηση με τον πρωθυπουργό Νετανιάχου. Όμως την τελευταία στιγμή αυτή ακυρώθηκε επειδή έφτασε στο Ισραήλ ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Κέρι, σε μια προσπάθεια να εξομαλυνθούν οι σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας. Όμως, ενώ δεν αναμενόταν, αίφνης η κυπριακή αντιπροσωπία ειδοποιήθηκε ότι η συνάντηση Κασουλίδη-Λακκοτρύπη με τον Νετανιάχου θα πραγματοποιείτο αργά το απόγευμα.
Όπως πληροφορούμαστε από άριστα ενημερωμένες πηγές, η συνάντηση των δύο υπουργών με τον Ισραηλινό Πρωθυπουργό ήταν εξαιρετική. Ο Νετανιάχου διαβεβαίωσε τους Κύπριους υπουργούς πως δεν πρόκειται να υπάρξει βελτίωση στις σχέσεις του Ισραήλ με την Τουρκία όσο στην εξουσία βρίσκεται ο Ταγίπ Ερντογάν. Στη δεκαετία του ’90 και μέχρι το 2002, δηλ. πριν από την άνοδο στην εξουσία του ισλαμιστή Ερντογάν και του τότε συμβούλου του, καθηγητή Διεθνών Σχέσεων, Νταβούτογλου, οι σχέσεις των δύο χωρών ήταν καλές. Η προσέγγισή τους έγινε από αμοιβαία αναγκαιότητα: Η εικόνα της Τουρκίας στον αραβικό κόσμο ήταν άθλια και το Ισραήλ δεν είχε συμμάχους στην περιοχή. Με την άνοδο στην εξουσία του Ερντογάν, οι σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας άρχισαν να χειροτερεύουν.
Ο Νταβούτογλου, όπως σημειώνει και στο γνωστό βιβλίο του, «Στρατηγικό βάθος. Η διεθνής θέση της Τουρκίας» (Εκδόσεις «Ποιότητα», Αθήνα), υπέδειξε στον Ερντογάν πως, αν ήθελε να επιβάλει τον ηγετικό ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή και να αποκτήσει τη συμπάθεια των Αράβων, έπρεπε να συγκρουστεί με το Ισραήλ. Γιατί ο Νετανιάχου απολογήθηκε στον Ερντογάν; Η «απολογία» του έγινε μετά από ισχυρές υποδείξεις του προέδρου Ομπάμα, και σχετίζεται με τον συνεχιζόμενο εμφύλιο στη Συρία και με τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν. Όμως, το γυαλί των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων ράγισε προ πολλού και δεν είναι δυνατόν να επανασυγκολληθεί:
Πρώτον, ακόμα και μετά την «απολογία» Νετανιάχου, ο Ερντογάν καθύβρισε το Ισραήλ, λέγοντας ότι «ο Σιωνισμός είναι αντισημιτισμός, φασισμός και ισλαμοφοβία και έγκλημα κατά της ανθρωπότητας».
Δεύτερον, ο Ερντογάν κωλυσιεργεί στο θέμα των αποζημιώσεων των θυμάτων του «Μαβί Μαρμαρά» ενώ ανακοίνωσε ότι στα τέλη Μαΐου θα επισκεφθεί τη Λωρίδα της Γάζας.
Τρίτον, η υποστήριξη Ερντογάν στις τρομοκρατικές οργανώσεις Χαμάς και Χεζμπολάχ αποτελεί σημερινή και μελλοντική πηγή έντασης με το Ισραήλ.
Τέταρτον, το Ισραήλ έχει από χρόνια αναπτύξει και διατηρεί στενές σχέσεις με τους Κούρδους. Η προσπάθειά του είναι να αναπτύξει σχέσεις με περιφερειακές δυνάμεις, όπως οι Κούρδοι. Υπό τις σημερινές δεδομένες γεωστρατηγικές συνθήκες στην περιοχή και την ανατροπή ισοζυγίων δυνάμεων, αυτή η συνεργασία προκαλεί σφόδρα την Τουρκία.
Πέμπτον, το Ισραήλ δεν επιθυμεί τουρκικό μεσολαβητικό ρόλο στο Μεσανατολικό, που τον θεωρεί μη αντικειμενικό.
Έκτον, αν οι ΗΠΑ μαλακώσουν τη στάση τους έναντι της Χαμάς, αυτό θα προκαλέσει ένταση μεταξύ Ερντογάν-Νετανιάχου και μεταξύ Ισραήλ-ΗΠΑ.
Έβδομον, η εντυπωσιακή ενίσχυση των σχέσεων Ισραήλ-Κύπρου είναι εξίσου σημαντική πηγή έντασης με την Τουρκία, που θα οξύνεται οσημέραι (δες και: «Israel-Turkey Reconciliation Still Remote», του Ισραηλινού πρώην πρέσβη Odet Eran στο «The National Interest», 18/4/2013, και Tulin Daloglu: «Long Way to Normalcy For Turkey and Israel», στο «Al Monitor», 10/4/2013).
Το αέριο δεν περνά από την Τουρκία
Ο ΙΣΡΑΗΛΙΝΟΣ Πρωθυπουργός ήταν κρυστάλλινος έναντι των Κυπρίων υπουργών: Το φυσικό αέριο του Ισραήλ δεν πρόκειται να περάσει από την Τουρκία. Πρώτον, επειδή πιθανός αγωγός θα περνούσε από τον Λίβανο και τη Συρία προς την Τουρκία. Το Ισραήλ δεν εμπιστεύεται τη Συρία, ανεξάρτητα ποιοι, τελικά, θα επικρατήσουν. Δεύτερον, το Ισραήλ δεν εμπιστεύεται την Τουρκία και το απρόβλεπτο της τουρκικής ηγεσίας, της οποίας η πολιτική στηρίζεται στους εκβιασμούς. Τρίτον, το Ισραήλ δεν επιθυμεί διόλου να εξαρτάται η απρόσκοπτη ροή φυσικού αερίου από τα κέφια και τα τερτίπια της Άγκυρας. Γι΄ αυτό η Κύπρος βρίσκεται μέσα στους σχεδιασμούς του Ισραήλ για την από κοινού αξιοποίηση του φυσικού αερίου.
Ο πρέσβης Τ. Τζιωνής βρίσκεται στο Ισραήλ και διεξάγει εργώδεις διαπραγματεύσεις με τους Ισραηλινούς για συνεκμετάλλευση του φυσικού αερίου, κυρίως διά της υγροποίησης. Αυτό προϋποθέτει τερματικό αλλά και στόλο τάνκερς για μεταφορά του όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και στην Κίνα ή και σε άλλες ασιατικές αγορές. Η πολιτική φιλοσοφία των Iσραηλινών, που είναι σωστή, εδράζεται στην αναγκαιότητα ύπαρξης πάντα εναλλακτικών λύσεων, για λόγους ενεργειακής και άλλης ασφάλειας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο έχουν ήδη οργανώσει τις δικές τους δυνάμεις για προστασία των εξεδρών και των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων.
Η τριμερής συμμαχία
Το Ισραήλ από καιρό έχει αναβαθμίσει τις σχέσεις του και με την Ελλάδα, ιδιαίτερα στον αμυντικό τομέα. Ισραηλινοί πιλότοι, π.χ., εκπαιδεύονται στον ελληνικό εναέριο χώρο. Οι Ισραηλινοί επιθυμούν στερέωση της τριμερούς συνεργασίας με την Ελλάδα και την Κύπρο. Όπως μας έλεγε διπλωματική πηγή, «οι σημερινές και μελλοντικές συγκυρίες, εξαιτίας και του φυσικού αερίου, ευνοούν στενότατες σχέσεις Κύπρου-Ελλάδας με το Ισραήλ. Αυτό επιτάσσουν τα συμφέροντα των τριών χωρών. Όμως, οι Ισραηλινοί είναι πολύ οργανωμένοι και μεθοδικοί and they mean business. Με απλά λόγια, επιδιώκουν μεν μια τριμερή συμμαχία αλλά ζητούν από την κυπριακή και την ελληνική πλευρά σοβαρότητα, αξιοπιστία, συνέπεια στις συμφωνίες, εμπιστοσύνη και σταθερή συνεργασία».
Πώς ο πρόεδρος Αναστασιάδης μεταβαίνει σε λίγες ημέρες στο Ισραήλ; Σύμφωνα με πληροφορίες μας, πέρα από τη μεθοδική προεργασία που γίνεται από τον πρέσβη Τ. Τζιωνή, αναμένεται να υπογραφούν, μεταξύ άλλων, συμφωνίες σε τρεις τουλάχιστον τομείς: Έρευνα και διάσωση. Αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών. Και, κυρίως, ενεργειακή ασφάλεια, με ό,τι αυτό εξυπονοεί. Είναι σίγουρο ότι στην κυπριακή αποστολή θα πάρουν μέρος ο υπουργός Εξωτερικών, Ι. Κασουλίδης, ο υπουργός Ενέργειας, Γ. Λακκοτρύπης και ο υπουργός Άμυνας, Φ. Φωτίου.
