Του Γιάννου Χαραλαμπίδη
ΣΑΦΗΣ είναι ο κίνδυνος να εξελιχθούν εικόνες Αργεντινής, όταν η
χώρα πτώχευσε και ο κόσμος βγήκε στους δρόμους και προκλήθηκε άνευ
προηγουμένου κοινωνική αναταραχή.
- Πώς οι Γερμανοί σχεδίασαν να γίνουν η Ελβετία της ευρωζώνης - Η προ καιρού γνωστή σε όλους αλήθεια για τη «Λαϊκή», και η λανθασμένη εκτίμηση των σχέσεων Ρωσίας, Κύπρου και Γερμανίας
- Η ΛΟΓΙΚΗ του «σάντουιτς» και οι ευλογίες του Ομπάμα
Η κρίση την οποία βιώνουμε είναι τραγική. Και μοιάζει με τραγικό αργεντίνικο τανγκό. Παρότι το τανγκό είναι εκ των πραγμάτων ένας αργεντίνικος ερωτικός χορός, στην Κύπρο εξελίσσεται σε τραγικό χορό μεταξύ της Κύπρου και της Τρόικας, που χορεύεται σήμερα επί των ερειπίων. Και με τον σαφή κίνδυνο να εξελιχθούν εικόνες Αργεντινής, όταν η χώρα πτώχευσε και ο κόσμος βγήκε στους δρόμους και προκλήθηκε άνευ προηγουμένου κοινωνική αναταραχή.
Ψυχρή αξιολόγηση
Η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική. Είναι και πολιτική και κοινωνική. Και οι αποφάσεις δεν μπορούν όντως να λαμβάνονται εν μιά νυκτί. Βεβαίως, η αλήθεια είναι ότι βρεθήκαμε ή, κατά το ορθότερο, θέσαμε εαυτόν με την πλάτη στον τοίχο και οι Γερμανοί, καθώς και ο σκληρός πυρήνας της ευρωζώνης, δηλαδή Φινλανδία και Ολλανδία, μας χρησιμοποιούν ως πειραματόζωα για την εξυπηρέτηση δικών τους εθνικών συμφερόντων.
Εφόσον οι εξελίξεις στις Βρυξέλλες, τις επόμενες ώρες, δώσουν το πράσινο φως για ένα τραγικό μνημόνιο, θα συνιστά τέλος σε αυτήν τη φάση της κρίσης, και θα αρχίζει μια νέα. Το ζητούμενο πλέον για την Κυπριακή Δημοκρατία είναι να ξαναοικοδομηθεί και ως λαός να μην ξαναφτάσουμε στο τραγικό σημείο που φτάσαμε. Εάν δεν διαπιστώσουμε τις αιτίες του προβλήματος δεν θα υπάρχει ριζική έξοδος από το αδιέξοδο. Και τα λάθη θα επαναληφθούν. Και θα πρέπει να είμαστε πάνω από όλα ειλικρινείς με τους εαυτούς μας. Αυτό που χρειάζεται να γίνει είναι μια ψύχραιμη αξιολόγηση και μάλιστα αυστηρή. Επιβάλλεται να είμαστε τολμηροί και υπεύθυνοι. Και χωρίς να διακατεχόμαστε από μικροκομματικές σκοπιμότητες.
Η αρχή του τέλους και το τσουνάμι Συνεπώς, τα γεγονότα έχουν ως εξής:
Πρώτο: Η ευθύνη για την οικονομική κρίση δεν είναι μόνο αποτέλεσμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, αλλά είναι και αποτέλεσμα δικών μας λαθών, όπως: α. Η αγορά των ελληνικών ομολόγων από τη γερμανική δευτερογενή αγορά, όταν η Γερμανική Κεντρική Τράπεζα έδιδε οδηγίες στις δικές της τράπεζες να τα ξεφορτωθούν. Τότε, οι διευθύνοντες σύμβουλοι εισέπρατταν προφανώς ψηλές απολαβές-μπόνους, που μετατράπηκαν στη συνέχεια σε καταστροφικό κόστος. β. Η απόφαση του Γιούρογκρουπ για το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων ήταν το κομβικό σημείο της αρχής του τέλους.
Γιατί; Επειδή ο πρώην Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας και οι συνεργάτες του δεν είχαν αντιληφθεί τις επιπτώσεις και επειδή είχε διακόψει τις σχέσεις του με τον Διοικητική της Κεντρικής Τράπεζας, για να ανταλλάξουν απόψεις, να καταρτίσουν στρατηγική και πλάνο δράσης με σκοπό να εντάξουν τα παραρτήματα της Λαϊκής και της Τράπεζας Κύπρου στην ελληνική ανακεφαλαιοποίηση και να ζητήσουν αποκλίσεις, δηλαδή αντισταθμιστικά μέτρα για την Κύπρο, υπό τον λογικότατο εξής ισχυρισμό: Δεν θα ληφθεί μια απόφαση για τη διάσωση μιας χώρας και σε λίγους μήνες να καταστραφεί άλλη.
Δεύτερο: Η αδυναμία του κομματικού και οικονομικού συστήματος της Κύπρου να αντιληφθεί το τσουνάμι που ερχόταν και να λάβει προ καιρού τα απαιτούμενα μέτρα διάσωσης της Λαϊκής και της Τράπεζας Κύπρου για να μη φθάσουμε εδώ που βρισκόμαστε, με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να μην αφήνει περιθώρια δράσης, υποστηρίζοντας, ταυτοχρόνως, ότι: Για να σωθεί η κυπριακή οικονομία πρέπει να γίνει εξυγίανση στη Λαϊκή, με την προσδοκία να διασωθεί η Τράπεζα Κύπρου. Τώρα, ό,τι κάνουμε είναι λάθος!
Τρίτο: Δεν γνωρίζαμε με ποιαν Ευρώπη περιήλθαμε εις γάμου κοινωνίαν. Είχαμε και συνεχίζουμε να έχουμε λανθασμένη αντίληψη για την ΕΕ, όπου η αλληλεγγύη είναι ρητορικό σχήμα λόγου και ότι για να προκύψει αλληλεγγύη στην πράξη, καθώς και συμβιβασμός, θα πρέπει να υπάρξει σύγκλιση και απόκλιση εθνικών συμφερόντων. Η πολιτική ηγεσία του τόπου γενικά δεν ήθελε να κατανοήσει την ύπαρξη του γερμανικού ζητήματος, εάν δηλαδή θα έχουμε μια γερμανική Ευρώπη ή μια ευρωπαϊκή Γερμανία. Ενώ αυτή η πραγματικότητα θα έπρεπε να ληφθεί υπόψη στους σχεδιασμούς της Λευκωσίας, τελικώς δεν λήφθηκε υπόψη. Και δεν λήφθηκαν υπόψη οι στρατηγικές επιλογές του γερμανικού ηγεμόνα, όπως και τα ευρύτερα διαπλεκόμενα συμφέροντα στις σχέσεις του με τη Ρωσία, η οποία αποτελεί τον άλλο ισχυρό μεγάλο σήμερα πόλο της Ευρώπης.
Οι σχέσεις Κύπρου, Ρωσίας, Γερμανίας και ΕΕ
Εφόσον παραβλέπαμε επί μακρόν το ερώτημα, εάν θα έχουμε μια ευρωπαϊκή Γερμανία ή γερμανική Ευρώπη, γίναμε θύμα των οικονομικών μας λαθών, της κακής αντίληψης περί της λειτουργίας της ΕΕ και της διαπλοκής συμφερόντων, καθώς και της κακής ανάγνωσης των σχέσεων Κύπρου, Ρωσίας, Γερμανίας και ΕΕ. Πρακτικά, εμείς χρεοκοπήσαμε και δώσαμε την ευκαιρία να μας χρησιμοποιήσει η Γερμανία ως πειραματόζωο μέσω του ελέγχου που διατηρεί εντός του Γιούρογκρουπ, της ευρωζώνης και των Βρυξελλών γενικότερα. Καθόλου τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι, η προσπάθεια παραβίασης που αφορά στην εξασφάλιση καταθέσεων κάτω των 100 χιλιάδων ευρώ, ήθελε να κλονίσει, κατά τρόπον όμως ελεγχόμενο, τη συνολική αξιοπιστία της ευρωζώνης και του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Γιατί; Διότι, στόχος των Γερμανών είναι όπως καταστήσουν τη χώρα τους την Ελβετία της ευρωζώνης! Με σαφέστατο το μήνυμα: Εάν θέλετε να έχετε ασφάλεια στις καταθέσεις σας, φέρτε τα χρήματά σας στη Γερμανία. Διότι, όσες και αν ήταν οι περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις, ότι δηλαδή το φαινόμενο της Κύπρου είναι μοναδικό, θα υιοθετείτο και αλλού, όπως στην Ισπανία για παράδειγμα και την Πορτογαλία. Η αρχική αντίδραση της Βουλής και της κοινής γνώμης έβαλε φρένο στην καταστρατήγηση της τραπεζικής αρχής ότι οι 100 χιλιάδες ευρώ είναι απαραβίαστες. Εμπράκτως, όμως, εκτός από τα χειροκροτήματα, κανείς δεν έδωσε οικονομική και πολιτική στήριξη στην Κύπρο. Οι Κύπριοι σήκωσαν από τη μια το κεφάλι, πληρώνουν, από την άλλη, και θα πληρώσουν το κόστος λόγω, εκτός των άλλων, μη αξιόπιστων εναλλακτικών επιλογών.
Αληθές, όμως, είναι ότι εκείνο το οποίο ελήφθη υπόψη από τους Γερμανούς, καθώς και από τον σκληρό πυρήνα του Γιούρογκρουπ ήταν οι τρόποι αντιμετώπισης της συστημικότητας του προβλήματος, που σημαίνει: (ι) Την πτώση των τιμών στις αγορές. (ιι) Την πρόκληση ενός αρνητικού ντόμινο που θα παρασύρει αρχικά την Ελλάδα και εν συνεχεία Ισπανία και Ιταλία, καθώς και το σύνολο της ευρωζώνης. (ιιι) Την αντίδραση της κοινής γνώμης που προκαλεί κόστος στις ηγεσίες, στις αγορές, στις οικονομίες και στην ευρωζώνη. Προκαλεί κοινωνικές εκρήξεις, όπως είχε προβλέψει από το 2007 ο Ευρωπαϊστής πολιτικός στα λόγια και στις πράξεις, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ.
Οι Γερμανοί είχαν έτοιμα τα σενάρια ελέγχου της κρίσης και των αγορών
ΣΥΝΕΠΩΣ, οι Γερμανοί είχαν έτοιμα τα σενάρια ελέγχου της κρίσης και των αγορών προκειμένου να ρίξουν το βάρος της ευθύνης και του κόστους στην κυπριακή Κυβέρνηση, μειώνοντας, μαζί με τον χρόνο και το χρήμα, τη διαπραγματευτική της ικανότητα, ειδικώς, όταν η εναλλακτική επιλογή της Ρωσίας δεν μπορούσε να λειτουργήσει καθότι οι όροι της Μόσχας ήταν πιο σκληροί ακόμη και από αυτούς της Τρόικας! Ταυτοχρόνως, υπήρξε μια σύγκλιση συμφερόντων μεταξύ Μόσχας και Βερολίνου: Το μεν Βερολίνο ήθελε να γίνει κούρεμα για να χτυπήσει τα ρωσικά κεφάλαια που βρίσκονταν στην Κύπρο. Η δε Μόσχα, δηλαδή η κυβέρνηση, ήταν έτοιμη να θυσιάσει μερικά από τα ρωσικά κεφάλαια στην Κύπρο για δύο λόγους: Ο ένας είναι η επιστροφή κεφαλαίων στη Μόσχα και ο άλλος, που είναι συναφής με τον πρώτο, στοχεύει να πλήξει τους Ρώσους εκείνους που ο Πρόεδρος Πούτιν θεωρεί φοροφυγάδες. Όπως είχε εξελιχθεί η κατάσταση, η Κύπρος είχε γίνει ένα σάντουιτς μεταξύ των δύο γιγάντων της Ευρώπης. Δηλαδή της Γερμανίας και της Ρωσίας. Ακόμη, ουδόλως πρέπει να μας διαφεύγει ότι η Ρωσία και η ΕΕ -και ειδικότερα οι Γερμανοί- είναι αντίπαλοι αλλά και στρατηγικοί εταίροι και συνδέονται στενά με ενεργειακά συμφέροντα. Η αξιολόγηση που έγινε ως προ τη βοήθεια που θα μπορούσε να δοθεί από τη Μόσχα ήταν λανθασμένη, χωρίς να σημαίνει ότι η Ρωσία δεν συνιστά φιλική της Κύπρου χώρα. Όμως, οι διεθνείς σχέσεις δεν στηρίζονται σε φιλίες, αλλά στη στυγνή εξυπηρέτηση συμφερόντων.
Το τραπεζικό σύστημα και οι φόρμουλες
ΣΥΝΕΠΩΣ, η αρχική πρόταση να κουρευτούν οι καταθέσεις κάτω των 100 χιλιάδων ευρώ θα μπορούσε να θεωρηθεί ορθή υπό την εξής έννοια: Προκειμένου να αποφευχθεί μεγαλύτερο κούρεμα στις καταθέσεις άνω των 100 χιλιάδων ευρώ, δηλαδή σε αυτές των ξένων και δη των Ρώσων, και να γίνει εκροή κεφαλαίων αλλά και να ενοχληθούν οι Ρώσοι, προτιμότερο θα ήταν να πληρώσουν και οι καταθέτες κάτω των 100 χιλιάδων ευρώ. Το μέτρο αυτό δεν σήμαινε ότι θα ετίθετο φρένο στη φυγή κεφαλαίων. Δεν υπήρχε τέτοια πρόβλεψη και η πρόταση που ήρθε από τις Βρυξέλλες ήταν «take it or leave it».
Εάν, δε, λάβουμε υπόψη τα όσα έχουν ήδη αναλυθεί σχετικά με τη σύγκλιση συμφερόντων Ρωσίας - Γερμανίας, γίνεται αντιληπτό το εξής: Θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι ήταν ορθή η φόρμουλα να γίνει κούρεμα σε καταθέσεις άνω των 100 χιλιάδων ευρώ και να διαφυλαχτεί το κεκτημένο της διασφάλισης των καταθετών κάτω των 100 χιλιάδων ευρώ διότι, εκτός των άλλων, οι ξένες τράπεζες που βρίσκονται στην Κύπρο όχι μόνο θα στρέφονταν, όπως απείλησαν, νομικά σε βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά ταυτοχρόνως θα έφευγαν από την Κύπρο, καθώς και κεφάλαια, χωρίς να μπορεί ο ELA με τη δική του χρηματοδότηση να κρατήσει ζωντανή αρχικά τη Λαϊκή και εν συνεχεία την Τράπεζα Κύπρου και το συνολικό τραπεζικό σύστημα.
Η αξιοπιστία του τραπεζικού συστήματος της Κύπρου θα δεχόταν ακόμη ένα ισχυρό πλήγμα. Από την άλλη, με την εξυγίανση της Λαϊκής και με ένα κούρεμα της τάξης του 22% ή 25% στην Τράπεζα Κύπρου, η κατάσταση γίνεται στην παρούσα φάση ιδιαιτέρως δύσκολη. Το σενάριο αυτό είναι η συνέχεια της πρώτης φόρμουλας που ήρθε από τις Βρυξέλλες και απορρίφθηκε από τη Βουλή.
Αποδεικνύεται δε, ότι τα νομοσχέδια για την εξυγίανση της Λαϊκής και του τραπεζικού τομέα ήταν έτοιμα προ καιρού, αλλά ήταν -λόγω πολιτικού κόστους και κακής διαχείρισης- στα συρτάρια.
Για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η Λαϊκή ήταν στον αναπνευστήρα προ καιρού και η θέση της ήταν τις τελευταίες ώρες ότι δεν μπορούσε να επιβιώσει, καθώς και ότι θα τραβούσε μαζί της και την Κύπρου, όπως και το σύνολο του τραπεζικού συστήματος και της οικονομίας. Η σωτηρία του τραπεζικού συστήματος και δη της Λαϊκής δεν είναι αυτές τις μέρες που έπρεπε να σχεδιαστεί, αλλά πριν από ένα χρόνο. Δεν έγινε όμως λόγω έλλειψης διορατικότητας και ανάληψης πολιτικού κόστους, το οποίο αναλαμβάνει η υφιστάμενη Κυβέρνηση, έχοντας το πιστόλι της πλήρους κατάρρευσης στον κρόταφο και τον εξής μελλοντικό κίνδυνο:
Ακόμη και αν διασωθεί ή διασωζόταν τώρα η Λαϊκή με την αρχική φόρμουλα που κόμισε από τις Βρυξέλλες, το σενάριο που ζούμε σήμερα είναι πιθανό ότι θα το ζούσαμε σε τρεις ή έξι μήνες, ίσως και συντομότερα, όταν θα ξαναρχόταν η Τρόικα πιο αυστηρή και αδίστακτη από ό,τι είναι σήμερα. Η συγγνώμη προς τον κόσμο δεν αρκεί. Χρειάζεται η λήψη άμεσων μέτρων, διότι με την εκκαθάριση δεν θα χαθούν θέσεις εργασίας των υπαλλήλων της Λαϊκής, αλλά και αλλού, διότι επιχειρήσεις θα χαθούν και κόσμος θα μείνει στους δρόμους, ενώ θα εξαφανιστούν περιουσίες, οποιοδήποτε σενάριο και εάν εφαρμοστεί ή εάν εφαρμοζόταν.
Ακολουθεί το αέριο και το Κυπριακό
ΤΑ ΣΕΝΑΡΙΑ διάσωσης της κυπριακής οικονομίας, που εκπονήθηκαν από τους τεχνοκράτες και την πολιτική ηγεσία τις τελευταίες μέρες, θα έπρεπε να είχαν εκπονηθεί από την κυβέρνηση Χριστόφια σε συνεργασία με την κομματική ηγεσία, καθώς και από τα επιτελεία του νυν Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη και των λοιπών υποψηφίων προ καιρού, ώστε να μην είχαμε φτάσει ποτέ στην απόφαση που είχε ληφθεί τα χαράματα του Σαββάτου της 16ης Μαρτίου. Και αυτά ονομάζονται ελλείμματα στρατηγικής. Και επειδή περί στρατηγικής ο λόγος, θα πρέπει να λεχθεί και το εξής:
Δεν καθυστερήσαμε μόνο στα του μνημονίου και δεν είναι μόνο στα του μνημονίου που μας πλάκωσαν οι εξελίξεις, αλλά και στο θέμα του φυσικού αερίου και των σχέσεών μας με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ. Η επίσκεψη του Προέδρου των ΗΠΑ στο Ισραήλ την περασμένη Τετάρτη επιχειρεί να διορθώσει το λάθος στο οποίο προέβη στην πρώτη θητεία του, όταν τον Απρίλιο του 2009 μετέβη στην Τουρκία δίδοντάς της την ευλογία να αναδειχθεί ως περιφερειακή δύναμη. Μια εξέλιξη που συνδυάστηκε με αλαζονικές αντιδράσεις της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, που έφεραν ρήξη στις σχέσεις με το Ισραήλ.
Η καθυστέρηση από πλευράς Κύπρου να συνάψει στρατηγική συμφωνία με το Ισραήλ εξ αφορμής του φυσικού αερίου, απειλεί σήμερα να μας οδηγήσει στην εξής δεινή θέση εάν βελτιωθούν οι σχέσεις Τουρκίας - Ισραήλ: Η μικρή πληγωμένη κυπριακή περιστερά θα βρεθεί μεταξύ των τουρκικών γερακιών από τη μια και των λευκών ισραηλινών καρχαριών από την άλλη.
Φαίνεται λοιπόν ότι τίποτε δεν είναι τυχαίο και ότι το επόμενο μέτωπο στο οποίο θα δεινοπαθήσουμε, είναι η υπόθεση του φυσικού αερίου αλλά και της λύσης του Κυπριακού, για το οποίο είναι η χειρότερη ώρα.Διότι, η χώρα είναι υπό διάλυση και η οποιαδήποτε σήμερα προσπάθεια λύσης, θα οδηγήσει όχι μόνο στη διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και στον πλήρη έλεγχο του φυσικού αερίου από το Ισραήλ και την Τουρκία. Στο πλαίσιο της νέας αρχής θα πρέπει να αναλυθούν τα πάντα. Όμως, ο πολίτης δικαίως μπορεί να διερωτηθεί από ποιους να αναλυθούν και από ποιους και πώς να εφαρμοστούν; Σε ποιους να στηριχθεί; Από μια πολιτική ηγεσία που μας έριξε στον γκρεμό;
