Πρώτα η είδηση (αν δεν την έχετε ήδη διαβάσει ή
ακούσει στις εφημερίδες, από τα ραδιόφωνα και τις τηλεοράσεις και στο
διαδίκτυο): Εικάζεται ότι Ελληνες καλλιτέχνες και τεχνίτες έδειξαν στους
Κινέζους τις τεχνικές κατασκευής των αγαλμάτων από τερακότα που
συγκροτούν τον «Πήλινο Στρατό» του πρώτου Αυτοκράτορα Τσιν Σι Χουάνγκ.
Ο Τσιν Σι Χουάνγκ ένωσε τα πέντε βασίλεια της Κίνας σε ένα, μέσα από μακρόχρονους κι αιματηρούς πολέμους, θεμελιώνοντας έτσι αυτό που η Κίνα έκτοτε είναι έως σήμερα - μέσα από τις πολυκύμαντες φάσεις της ιστορίας της.
Η Κινέζα αρχαιολόγος Λιου Σιουζέν έκανε μια ανακοίνωση (πάνω στην οποίαν βασίζεται ντοκιμαντέρ του BBC για την Ευρώπη και ντοκιμαντέρ του Νάσιοναλ Τζεογράφικ για τις ΗΠΑ) στην οποίαν αναφέρει ότι η τεχνολογία αυτών των αγαλμάτων καθώς και το μέγεθός τους υποδηλώνουν την πιθανότητα οι Κινέζοι τεχνίτες (που έως τότε κατασκεύαζαν μικρά μόνον αγαλματίδια) να έμαθαν από τους Ελληνες, οι οποίοι είχαν φθάσει τότε με τον Μεγαλέξανδρο έως την Απω Ανατολή, τη νέα για αυτούς τεχνική. Πιθανόν, ο πρώτος Αυτοκράτορας να είχε δει τα ελληνικά αγάλματα που είχαν αρχίσει να στήνουν οι Ελληνες στην εγγύς (στην Κίνα) Βακτριανή και ζήτησε να αποκτήσει τέτοια και ο ίδιος.
Και απέκτησε. Μια στρατιά από χιλιάδες πήλινους στρατιώτες, ο καθένας μοναδικός, με τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, αποτέλεσε τη μεταθανάτια φρουρά του Αυτοκράτορα που τον συνόδευσε μαζί με πολλά άλλα θαυμαστά κτερίσματα στον τάφο του. Ο τάφος-τύμβος
αυτός επιμελώς απεκρύβη, ώστε ποτέ να μη διαταραχθεί η γαλήνη του μεγάλου νεκρού στο υποχθόνιο βασίλειό του. Και μόνον κατά τη δεκαετία του 1970 κάποιοι αγρότες τον ανακάλυψαν τυχαίως. Οι ανασκαφές έχουν ως τώρα φέρει στο φως ένα μικρό μόνον μέρος των αγαλμάτων που εξακολουθούν να παραμένουν θαμμένα στην ευρύτερη περιοχή. Τα περίπου
οχτώ χιλιάδες απ’ αυτά αποτελούν σήμερα ένα από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα στην Κίνα, μάλλον το νούμερο δύο, μετά το Παλάτι της Ουράνιας Γαλήνης στο Πεκίνο. Κι είναι αξιοθαύμαστο ότι τα αγάλματα αυτά, που όταν φτιάχθηκαν δεν τα είδε ανθρώπου μάτι διότι θάφτηκαν, αποτελούν σήμερα ένα θαυμαστό θέαμα, περίοπτο στα μάτια όλης της ανθρωπότητας, το ίδιο θαυμαστό με τα «επτά θαύματα» του αρχαίου κόσμου, όπως οι Πυραμίδες, οι Κρεμαστοί Κήποι της Βαβυλώνας, ο Κολοσσός της Ρόδου κι όλα τα άλλα.
Είχα την τύχη να δω τον «Πήλινο Στρατό» στην επαρχία Χσιάνγκ, όπως και όλα τα υπόλοιπα κτερίσματα - αυτά που εκτίθενται. Εμπειρία ζωής - κι έφερα πίσω μαζί μου έναν μικρό στρατό από πήλινα αντίγραφα των πήλινων αγαλμάτων υπό κλίμακα, τον στρατηγό, άλογα, τοξότες, οπλίτες, τον σύμβουλο (ίσως και ποιητή) - ένα απ’ όλα. Μας έλεγαν λοιπόν οι αρχαιολόγοι εκεί ότι οι εργάτες και οι τεχνίτες που δούλεψαν για να κατασκευασθεί αυτός ο θησαυρός είχαν όλοι -μηδενός εξαιρουμένου- κακό τέλος. Οχι μόνον διότι πολλοί πέθαναν από τις κακουχίες πλάθοντας τις λάσπες και θερμαίνοντας τα καμίνια, αλλά και διότι όσοι επέζησαν, θανατώθηκαν όλοι (όπως αμέσως μετά θανατώθηκαν και οι δολοφόνοι τους), ώστε να μη μαρτυρήσει κανείς πού βρισκόταν ο τάφος
του Τσιν Σι Χουάνγκ - ο οποίος καμουφλαρίσθηκε αμέσως. Ο πρώτος Αυτοκράτορας πήρε στον θάνατό του μαζί του όχι μόνον τους πήλινους στρατιώτες, αλλά και τις γυναίκες του, τις παλλακίδες του, τα άλογά του, ορισμένους απ’ τους παρακοιμωμένους του, υπηρέτες, μοναχούς, θησαυρούς κι ό,τι άλλο θα του εξασφάλιζε στον Αδη (ή τους Ουρανούς, άγνωστον) την ίδια ευδαίμονα ζωή. Ο ερίφης θα λέγαμε σήμερα, ο πάνσεπτος ουράνιος πατέρας θα έλεγαν τότε.
Τώρα, αν η θεωρία της κυρίας Λιου Σιουζέν και του κ. Λούκας Νίκελ (Πανεπιστήμιο της Βιέννης) για την ανάμειξη των Ελλήνων (οι τρισκατάρατοι, πάντα μπροστά μου τους βρίσκω, έλεγε ο Νίτσε) στο όγδοο θαύμα είναι αληθινή, μένει να αποδειχθεί από την περαιτέρω επιστημονική έρευνα.
Προσωπικώς δεν μου φαίνεται παράξενο. Ο Γκορ Βιντάλ (ο συγγραφέας του «Ιουλιανού») σε ένα ακόμα συγκλονιστικό βιβλίο του, τη «Δημιουργία», περιγράφει τον θαυμαστό πέμπτο αιώνα προ Χριστού, μέσα από την επικοινωνία τριών κι ενός πολιτισμών (που συγκλίνουν κι αποκλίνουν), του Ελληνικού, του Περσικού, του Ινδικού και κάπου στον περίγυρο του Κινεζικού. Κι όλο αυτό, τον 5ο αιώνα, πολύ πριν από τον Αλέξανδρο.
Ο Αλέξανδρος έφθασε ως τη Βακτριανή και τη Σογδιανή - σημερινό βορειοανατολικό Αφγανιστάν. Οι διάδοχοί του οι Ευκρατίδες επέκτειναν την έκταση και την επιρροή του βασιλείου τους. Διακόσια χρόνια μετά τον Αλέξανδρο, γύρω στο 150 π.Χ., οι περιοχές της Αραχωσίας, τα Τάξιλα, όλη η Πενταποταμία ακμάζουν, ενώ το αρδευτικό σύστημα των Ευκρατιδών φθάνει ως τις μέρες που οι Αγγλοι αποικιοκράτες φθάνουν στο Πακιστάν και στο Αφγανιστάν.
Είναι λοιπόν μάλλον αδύνατον οι Ελληνες της ελληνιστικής εποχής να μην επικοινωνούσαν με τις δυτικές (τουλάχιστον) επαρχίες του Κέντρου του Κόσμου, δηλαδή της Κίνας.
Το ίδιο και με τους Ελληνες του ελληνοϊνδικού βασιλείου της Σάγαλα που, με κορυφαίο ηγεμόνα τον Μένανδρο (100-80 π.Χ.), έζησε έως τον 5ο μετά Χριστόν αιώνα. Αλλωστε η «τέχνη της Γκαντάρα», με τους χαμογελαστούς Βούδες, φέρει εμφανή την ώσμωση ελληνοϊνδικών χαρακτηριστικών στις κοινωνίες της εποχής εκείνης. Ενός προκεχωρημένου
αλλά και σταδιακώς αποκομμένου (μετά την υποχώρηση των Σελευκιδών και την επανεμφάνιση των Περσών) ελληνισμού, που όμως άκμασε και διήρκεσε επί αιώνες στις εν λόγω περιοχές από το Αφγανιστάν ως τον Γάγγη κι από ’κει ως το Κασμίρ.
Είναι λοιπόν μάλλον αδύνατον να μην υπήρχε σινοελληνική επικοινωνία, μένει να αποδειχθεί αν αυτή η επικοινωνία σχετίζεται και με το θαύμα του «Πήλινου Στρατού». Και βεβαίως είναι μπαρούφα της εγωκεντρικής Δύσης ότι το πρώτο χλωμό πρόσωπο στην Κίνα με τα ακόμα πιο χλωμά πρόσωπα ήταν ο Μάρκο Πόλο, εκτός κι αν οι Βυζαντινοί (που έκλεψαν μάλιστα τους μεταξοσκώληκες απ’ τους Κινέζους) δεν ήταν Δυτικοί (σ.σ.: Κινέζοι και Βυζαντινοί είχαν κατά περιόδους και χαλαρές διπλωματικές σχέσεις).
Αλλά ξέχασα! Για τους κ.κ. Μπαλτά, Λιάκο, Τσίπρα, Φίλη, Σόρος, τους μακαρίτες Φλαμεράυρερ, Τζεμ και την κυρία Σία Αναγνωστοπούλου, οι Ελληνες χάθηκαν τον 7ο μετά Χριστόν αιώνα, όταν ροβόλησαν οι Σλάβοι στη Βαλκανική (την Αλεξάνδρεια, την Οδησσό, την Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη, τη Μελιτινή, την Τραπεζούντα, τη Βενετία, την Κρήτη κι όπου αλλού ζούσαν οι Γραικοί ). Και για
να κάνουμε και λίγη πλάκα, αλλιώς θα σκάσουμε. Λένε οι Ιταλοί ότι «ακόμα κι αν είναι ψέμα, είναι ωραία ιστορία». Πόσω μάλλον που αυτή η ιστορία με τους Ελληνες και τους Κινέζους είναι πολύ πιθανόν να αποδειχθεί αληθινή και, πάντως, είναι πολύ ωραία. Σου ξαλαφρώνει την καρδιά και σε ταξιδεύει. Από όλους λοιπόν τους Ελληνες αναγνώστες (εφημερίδων και διαδικτύου, ακροατές ραδιοφώνων και θεατές τηλεοράσεων) ποιοι τη στερήθηκαν; μόνον οι αναγνώστες της «Εφημερίδας των Συντακτών»! Η
κατά τα άλλα καλή εφημερίδα που τα κόμπλεξ μιας ομάδας βυθίζουν στη συρρίκνωση, δεν έγραψε λέξη για αυτήν την είδηση (είδηση, διάολε!), ούτε καν για να τη θάψει. Εγραψε μόνο ένα κακόγουστο σχολιάκι για «τσολιαδάκια», από το οποίον, αν κανείς το καταλάβαινε, θα... καταλάβαινε
ότι πήγαμε στην Κίνα και φτιάχναμε τσολιαδάκια απ’ αυτά που πουλάμε στους τουρίστες - πάρ’ το αυγό και κούρευ’ το! Αλλά τώρα,
ποιος πολιτισμός της Γκαντάρα -τι είναι τούτο;- αφού ο Μεγαλέξανδρος ήταν χασάπης! ο Ευμένης εθνικιστής! και η Κλεοπάτρα μισογύνης! Η υπόθεση έχει πλάκα κι έχει ακόμα μεγαλύτερη πλάκα διότι κρύβει-φανερώνει και κάποιες αλήθειες.
Ο Ουμπέρτο Εκο στον «Μπαουντολίνο» περιγράφει-σατιρίζει την αμάθεια των Δυτικών να νομίζουν τότε, ότι εκεί στα βάθη της Ανατολής (στα πέριξ της Κίνας) βασίλευαν κάτι δένδρα που πετούσαν και είχαν υπηκόους κάτι ασώματους, πλην μιας κοιλιάς κι ενός οφθαλμού.
Το ίδιο σήμερα και οι εφ’ ημάς «αναγνώστες του ενός βιβλίου». Για αυτούς η ιστορία είναι κάτι σαν «τσολιαδάκια Πεκίνου», για να κατασκευάζονται σκλαβάκια Βερολίνου...
Ο Τσιν Σι Χουάνγκ ένωσε τα πέντε βασίλεια της Κίνας σε ένα, μέσα από μακρόχρονους κι αιματηρούς πολέμους, θεμελιώνοντας έτσι αυτό που η Κίνα έκτοτε είναι έως σήμερα - μέσα από τις πολυκύμαντες φάσεις της ιστορίας της.
Η Κινέζα αρχαιολόγος Λιου Σιουζέν έκανε μια ανακοίνωση (πάνω στην οποίαν βασίζεται ντοκιμαντέρ του BBC για την Ευρώπη και ντοκιμαντέρ του Νάσιοναλ Τζεογράφικ για τις ΗΠΑ) στην οποίαν αναφέρει ότι η τεχνολογία αυτών των αγαλμάτων καθώς και το μέγεθός τους υποδηλώνουν την πιθανότητα οι Κινέζοι τεχνίτες (που έως τότε κατασκεύαζαν μικρά μόνον αγαλματίδια) να έμαθαν από τους Ελληνες, οι οποίοι είχαν φθάσει τότε με τον Μεγαλέξανδρο έως την Απω Ανατολή, τη νέα για αυτούς τεχνική. Πιθανόν, ο πρώτος Αυτοκράτορας να είχε δει τα ελληνικά αγάλματα που είχαν αρχίσει να στήνουν οι Ελληνες στην εγγύς (στην Κίνα) Βακτριανή και ζήτησε να αποκτήσει τέτοια και ο ίδιος.
Και απέκτησε. Μια στρατιά από χιλιάδες πήλινους στρατιώτες, ο καθένας μοναδικός, με τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, αποτέλεσε τη μεταθανάτια φρουρά του Αυτοκράτορα που τον συνόδευσε μαζί με πολλά άλλα θαυμαστά κτερίσματα στον τάφο του. Ο τάφος-τύμβος
αυτός επιμελώς απεκρύβη, ώστε ποτέ να μη διαταραχθεί η γαλήνη του μεγάλου νεκρού στο υποχθόνιο βασίλειό του. Και μόνον κατά τη δεκαετία του 1970 κάποιοι αγρότες τον ανακάλυψαν τυχαίως. Οι ανασκαφές έχουν ως τώρα φέρει στο φως ένα μικρό μόνον μέρος των αγαλμάτων που εξακολουθούν να παραμένουν θαμμένα στην ευρύτερη περιοχή. Τα περίπου
οχτώ χιλιάδες απ’ αυτά αποτελούν σήμερα ένα από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα στην Κίνα, μάλλον το νούμερο δύο, μετά το Παλάτι της Ουράνιας Γαλήνης στο Πεκίνο. Κι είναι αξιοθαύμαστο ότι τα αγάλματα αυτά, που όταν φτιάχθηκαν δεν τα είδε ανθρώπου μάτι διότι θάφτηκαν, αποτελούν σήμερα ένα θαυμαστό θέαμα, περίοπτο στα μάτια όλης της ανθρωπότητας, το ίδιο θαυμαστό με τα «επτά θαύματα» του αρχαίου κόσμου, όπως οι Πυραμίδες, οι Κρεμαστοί Κήποι της Βαβυλώνας, ο Κολοσσός της Ρόδου κι όλα τα άλλα.
Είχα την τύχη να δω τον «Πήλινο Στρατό» στην επαρχία Χσιάνγκ, όπως και όλα τα υπόλοιπα κτερίσματα - αυτά που εκτίθενται. Εμπειρία ζωής - κι έφερα πίσω μαζί μου έναν μικρό στρατό από πήλινα αντίγραφα των πήλινων αγαλμάτων υπό κλίμακα, τον στρατηγό, άλογα, τοξότες, οπλίτες, τον σύμβουλο (ίσως και ποιητή) - ένα απ’ όλα. Μας έλεγαν λοιπόν οι αρχαιολόγοι εκεί ότι οι εργάτες και οι τεχνίτες που δούλεψαν για να κατασκευασθεί αυτός ο θησαυρός είχαν όλοι -μηδενός εξαιρουμένου- κακό τέλος. Οχι μόνον διότι πολλοί πέθαναν από τις κακουχίες πλάθοντας τις λάσπες και θερμαίνοντας τα καμίνια, αλλά και διότι όσοι επέζησαν, θανατώθηκαν όλοι (όπως αμέσως μετά θανατώθηκαν και οι δολοφόνοι τους), ώστε να μη μαρτυρήσει κανείς πού βρισκόταν ο τάφος
του Τσιν Σι Χουάνγκ - ο οποίος καμουφλαρίσθηκε αμέσως. Ο πρώτος Αυτοκράτορας πήρε στον θάνατό του μαζί του όχι μόνον τους πήλινους στρατιώτες, αλλά και τις γυναίκες του, τις παλλακίδες του, τα άλογά του, ορισμένους απ’ τους παρακοιμωμένους του, υπηρέτες, μοναχούς, θησαυρούς κι ό,τι άλλο θα του εξασφάλιζε στον Αδη (ή τους Ουρανούς, άγνωστον) την ίδια ευδαίμονα ζωή. Ο ερίφης θα λέγαμε σήμερα, ο πάνσεπτος ουράνιος πατέρας θα έλεγαν τότε.
Τώρα, αν η θεωρία της κυρίας Λιου Σιουζέν και του κ. Λούκας Νίκελ (Πανεπιστήμιο της Βιέννης) για την ανάμειξη των Ελλήνων (οι τρισκατάρατοι, πάντα μπροστά μου τους βρίσκω, έλεγε ο Νίτσε) στο όγδοο θαύμα είναι αληθινή, μένει να αποδειχθεί από την περαιτέρω επιστημονική έρευνα.
Προσωπικώς δεν μου φαίνεται παράξενο. Ο Γκορ Βιντάλ (ο συγγραφέας του «Ιουλιανού») σε ένα ακόμα συγκλονιστικό βιβλίο του, τη «Δημιουργία», περιγράφει τον θαυμαστό πέμπτο αιώνα προ Χριστού, μέσα από την επικοινωνία τριών κι ενός πολιτισμών (που συγκλίνουν κι αποκλίνουν), του Ελληνικού, του Περσικού, του Ινδικού και κάπου στον περίγυρο του Κινεζικού. Κι όλο αυτό, τον 5ο αιώνα, πολύ πριν από τον Αλέξανδρο.
Ο Αλέξανδρος έφθασε ως τη Βακτριανή και τη Σογδιανή - σημερινό βορειοανατολικό Αφγανιστάν. Οι διάδοχοί του οι Ευκρατίδες επέκτειναν την έκταση και την επιρροή του βασιλείου τους. Διακόσια χρόνια μετά τον Αλέξανδρο, γύρω στο 150 π.Χ., οι περιοχές της Αραχωσίας, τα Τάξιλα, όλη η Πενταποταμία ακμάζουν, ενώ το αρδευτικό σύστημα των Ευκρατιδών φθάνει ως τις μέρες που οι Αγγλοι αποικιοκράτες φθάνουν στο Πακιστάν και στο Αφγανιστάν.
Είναι λοιπόν μάλλον αδύνατον οι Ελληνες της ελληνιστικής εποχής να μην επικοινωνούσαν με τις δυτικές (τουλάχιστον) επαρχίες του Κέντρου του Κόσμου, δηλαδή της Κίνας.
Το ίδιο και με τους Ελληνες του ελληνοϊνδικού βασιλείου της Σάγαλα που, με κορυφαίο ηγεμόνα τον Μένανδρο (100-80 π.Χ.), έζησε έως τον 5ο μετά Χριστόν αιώνα. Αλλωστε η «τέχνη της Γκαντάρα», με τους χαμογελαστούς Βούδες, φέρει εμφανή την ώσμωση ελληνοϊνδικών χαρακτηριστικών στις κοινωνίες της εποχής εκείνης. Ενός προκεχωρημένου
αλλά και σταδιακώς αποκομμένου (μετά την υποχώρηση των Σελευκιδών και την επανεμφάνιση των Περσών) ελληνισμού, που όμως άκμασε και διήρκεσε επί αιώνες στις εν λόγω περιοχές από το Αφγανιστάν ως τον Γάγγη κι από ’κει ως το Κασμίρ.
Είναι λοιπόν μάλλον αδύνατον να μην υπήρχε σινοελληνική επικοινωνία, μένει να αποδειχθεί αν αυτή η επικοινωνία σχετίζεται και με το θαύμα του «Πήλινου Στρατού». Και βεβαίως είναι μπαρούφα της εγωκεντρικής Δύσης ότι το πρώτο χλωμό πρόσωπο στην Κίνα με τα ακόμα πιο χλωμά πρόσωπα ήταν ο Μάρκο Πόλο, εκτός κι αν οι Βυζαντινοί (που έκλεψαν μάλιστα τους μεταξοσκώληκες απ’ τους Κινέζους) δεν ήταν Δυτικοί (σ.σ.: Κινέζοι και Βυζαντινοί είχαν κατά περιόδους και χαλαρές διπλωματικές σχέσεις).
Αλλά ξέχασα! Για τους κ.κ. Μπαλτά, Λιάκο, Τσίπρα, Φίλη, Σόρος, τους μακαρίτες Φλαμεράυρερ, Τζεμ και την κυρία Σία Αναγνωστοπούλου, οι Ελληνες χάθηκαν τον 7ο μετά Χριστόν αιώνα, όταν ροβόλησαν οι Σλάβοι στη Βαλκανική (την Αλεξάνδρεια, την Οδησσό, την Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη, τη Μελιτινή, την Τραπεζούντα, τη Βενετία, την Κρήτη κι όπου αλλού ζούσαν οι Γραικοί ). Και για
να κάνουμε και λίγη πλάκα, αλλιώς θα σκάσουμε. Λένε οι Ιταλοί ότι «ακόμα κι αν είναι ψέμα, είναι ωραία ιστορία». Πόσω μάλλον που αυτή η ιστορία με τους Ελληνες και τους Κινέζους είναι πολύ πιθανόν να αποδειχθεί αληθινή και, πάντως, είναι πολύ ωραία. Σου ξαλαφρώνει την καρδιά και σε ταξιδεύει. Από όλους λοιπόν τους Ελληνες αναγνώστες (εφημερίδων και διαδικτύου, ακροατές ραδιοφώνων και θεατές τηλεοράσεων) ποιοι τη στερήθηκαν; μόνον οι αναγνώστες της «Εφημερίδας των Συντακτών»! Η
κατά τα άλλα καλή εφημερίδα που τα κόμπλεξ μιας ομάδας βυθίζουν στη συρρίκνωση, δεν έγραψε λέξη για αυτήν την είδηση (είδηση, διάολε!), ούτε καν για να τη θάψει. Εγραψε μόνο ένα κακόγουστο σχολιάκι για «τσολιαδάκια», από το οποίον, αν κανείς το καταλάβαινε, θα... καταλάβαινε
ότι πήγαμε στην Κίνα και φτιάχναμε τσολιαδάκια απ’ αυτά που πουλάμε στους τουρίστες - πάρ’ το αυγό και κούρευ’ το! Αλλά τώρα,
ποιος πολιτισμός της Γκαντάρα -τι είναι τούτο;- αφού ο Μεγαλέξανδρος ήταν χασάπης! ο Ευμένης εθνικιστής! και η Κλεοπάτρα μισογύνης! Η υπόθεση έχει πλάκα κι έχει ακόμα μεγαλύτερη πλάκα διότι κρύβει-φανερώνει και κάποιες αλήθειες.
Ο Ουμπέρτο Εκο στον «Μπαουντολίνο» περιγράφει-σατιρίζει την αμάθεια των Δυτικών να νομίζουν τότε, ότι εκεί στα βάθη της Ανατολής (στα πέριξ της Κίνας) βασίλευαν κάτι δένδρα που πετούσαν και είχαν υπηκόους κάτι ασώματους, πλην μιας κοιλιάς κι ενός οφθαλμού.
Το ίδιο σήμερα και οι εφ’ ημάς «αναγνώστες του ενός βιβλίου». Για αυτούς η ιστορία είναι κάτι σαν «τσολιαδάκια Πεκίνου», για να κατασκευάζονται σκλαβάκια Βερολίνου...