Η όχι και τόσο «τεράστια» τουρκική επέμβαση στη Συρία
Η εισβολή των τουρκικών στρατευμάτων στη Συρία, στις 24 Αυγούστου 2016, ήταν αναμενόμενη μετά από την αποκατάσταση των σχέσεων Τουρκίας-Ρωσίας. Χωρίς τη συγκατάβαση της Ρωσίας, η τουρκική επέμβαση δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί. Ταυτόχρονα, η επιρροή της Τουρκίας στο ISIS εξασφάλισε ότι η «αντίσταση» των τζιχαντιστών στην τουρκική εισβολή ήταν σχεδόν ανύπαρκτη.
Πως αλλιώς εξηγείται ότι η «τεράστια στρατιωτική επιχείρηση» της Τουρκίας ξεκίνησε με μόνο 10 τανκς που αργότερα αυξήθηκαν σε 20, και ότι οι μαχητές του ISIS, αντί να γίνουν «μάρτυρες» υπερασπίζοντας τα εδάφη υπό την κατοχή τους, υποχώρησαν χωρίς καμία σημαντική αντίσταση;
Ομολογουμένως, το ISIS είχε σχετικά λίγους μαχητές στην εν λόγω περιοχή. Όμως το ISIS μάλλον φοβάται περισσότερο την ήττα από τις αποδεδειγμένα αποτελεσματικές Κουρδικές δυνάμεις, παρά την παραχώρηση των εδαφών του στις τουρκικές δυνάμεις που μέχρι πρόσφατα επέτρεπαν (και ίσως ακόμα επιτρέπουν) τη διακίνηση όπλων, μαχητών και πετρελαίου μέσω Τουρκίας.
Ο επεκτατισμός της Τουρκίας
Η Τουρκία έχει επωφεληθεί εδαφικά δύο φορές στο παρελθόν από την κατάσταση στη Συρία. Κατά την αραβική εξέγερση του 1925, η Γαλλία παραχώρησε στον Κεμάλ Ατατούρκ συριακά εδάφη ως αντάλλαγμα για να σταματήσει η τροφοδότηση των ανταρτών με όπλα μέσω Τουρκίας. Ενώ το 1939, η Γαλλία παραχώρησε την επαρχία της Αλεξανδρέττας στην Τουρκία, με αντάλλαγμα την ουδετερότητα της Τουρκίας στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
Σήμερα η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με τη σταδιακή επικράτηση των Κούρδων σε ένα μεγάλο τόξο που φτάνει από τη Μεσόγειο μέχρι το Ιράν. Η επέμβασή της έχει σκοπό να διατηρήσει το κενό μεταξύ των κουρδικών περιοχών της βορειοδυτικής και βορειοανατολικής Συρίας, και να εξασφαλίσει μια ζώνη τουρκικής επιρροής στη Συρία.
Διότι η πιο πιθανή έκβαση του πολέμου στη Συρία είναι ένα «ομοσπονδιακό» κράτος, με ζώνες επιρροής του καθεστώτος Ασάντ, των Κούρδων, και των σουνιτών «πληρεξούσιων» της Τουρκίας, της Σαουδικής Αραβίας, του Κατάρ και άλλων σουνιτικών κρατών, συμπεριλαμβανομένου και ενός αρκετά εξασθενημένου ISIS, η παρουσία του οποίου θα είναι χρήσιμη για να δικαιολογηθούν μελλοντικές επεμβάσεις από τις δυνάμεις που έχουν γεωπολιτικές βλέψεις στην περιοχή.
Επιπλέον, οι πρόσφατες επιτυχίες των Κούρδων του Ιράκ προμηνύουν τον εκδίωξη του ISIS από τη Μοσούλη, την οποία κατέχει σήμερα. Μια τέτοια εξέλιξη θα κλείσει το δεύτερο κενό στο κουρδικό τόξο που προαναφέρθηκε, και θα δώσει αφορμή για την επέμβαση της Τουρκίας στο Ιράκ.
Η σκοπιμότητα της ρωσικής επέμβασης
Η ξαφνική, αδίστακτη και αποτελεσματική επέμβαση της Ρωσίας στη Συρία, η οποία άλλαξε την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή, δεν είχε ανιδιοτελή κίνητρα. Ούτε η προειδοποίηση της Ρωσίας προς τον Ερντογάν σχετικά με το πρόσφατο πραξικόπημα ήταν ανιδιοτελής. Η Ρωσία κατάφερε να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στη Μέση Ανατολή και να κτίσει νέες συμμαχίες που εξυπηρετούν τα γεωπολιτικά της συμφέροντα, ιδίως όσο αφορά τα πετρελαιοειδή, το φυσικό αέριο και την εμφάνιση του τζιχαντισμού στις «δημοκρατίες» της Κεντρικής Ασίας.
Η ανεπίσημη συμμαχία της Ρωσίας με το Ιράν, την Τουρκία και το καθεστώς Ασάντ, της έχει προσφέρει ένα σημαντικό προγεφύρωμα στην περιοχή. Η Ρωσία έχει πλέον αυξημένη δυνατότητα να επηρεάσει τη λειτουργία και την τοποθέτηση των αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου και συνεπώς τη διανομή σημαντικού μέρους των ενεργειακών πόρων της Μέσης Ανατολής.
Επιπλέον, η Ρωσία γνωρίζει καλά πόσο ασταθή είναι τα καθεστώτα των «δημοκρατιών» στα νότια σύνορα της. Οι μουσουλμανικοί πληθυσμοί αυτών των χωρών καταπιέζονται για δεκαετίες από τις δικτατορικές ελίτ που τα κυβερνούν. Χώρες όπως το Ουζμπεκιστάν, όπου ο πρώην «κομμουνιστής» πρόεδρος του Καρίμοβ επέβαλλε μια στυγνή δικτατορία που απαγορεύει σχεδόν κάθε θρησκευτική δραστηριότητα και έχει βασανίσει αντιφρονούντες βράζοντας τους ζωντανούς.
Η διείσδυση του σουνιτικού τζιχαντισμού σε αυτές τις χώρες, ιδίως μετά από τη ρωσική εμπειρία από τον πόλεμο με τους τζιχαντιστές στην Τσετσενία, και ο έλεγχος των πετρελαιοπηγών του Αζερμπαϊτζάν και του Καζακστάν, αποτελούν καίρια θέματα για τη Ρωσία. Συνεπώς η επέμβαση της Ρωσίας στη Συρία και η ανεπίσημη συμμαχία της Ρωσίας με το σιιτικό Ιράν μάλλον εξυπηρετούν και άλλες σκοπιμότητες: επίδειξη πυγμής και φόβητρο για τα αναδυόμενα σουνιτικά τζιχαντιστικά κινήματα της Κεντρικής Ασίας.
Τα θύματα του πολιτικού τυχοδιωκτισμού
Δεν είναι μόνο οι αυθαίρετες «γραμμές στην άμμο» που γύρισαν μπούμερανγκ στις δυτικές δυνάμεις, οι οποίες μετά από ένα σχεδόν αιώνα βλέπουν την επιρροή τους στην Μέση Ανατολή να εξατμίζεται σταδιακά.
Έχει περάσει επίσης ένας αιώνας από την εποχή που σοβιετικοί ηγέτες εξωθούσαν τους μουσουλμανικούς λαούς της Κεντρικής Ασίας σε επανάσταση. Μόνο που αντί να τους καλέσουν να συμμετέχουν στον ταξικό πόλεμο των Σοβιέτ, τους καλούσαν σκόπιμα σε «ιερό πόλεμο – τζιχάντ» (χαρακτηριστικό παράδειγμα η ομιλία του Ζινόβιεβ, του μετέπειτα συνεργάτη του Στάλιν, στο Μπακού το 1920). Έναν «ιερό πόλεμο» που η Ρωσία προσπαθεί να αποτρέψει σήμερα.
Ένα αιώνα αργότερα, οι λαοί της Μέσης Ανατολής και της Κεντρικής Ασίας υφίστανται ακόμα τις επιπτώσεις του πολιτικού τυχοδιωκτισμού της Δύσης και της Ρωσίας. Ενώ οι Κούρδοι, που με γενναιότητα και επιμονή επηρέασαν σημαντικά την πορεία του χερσαίου πολέμου, βλέπουν τα πυρά όλων να στρέφονται σταδιακά εναντίον τους.
