Του Χρήστου Θ.Μπότζιου, Πρέσβη ε.τ. Ο ελληνικός λαός, ασφαλώς, θα θυμάται το σύνθημα φοιτητών και άλλων
φορέων της πολίτικο-οικονομικής ζωής της χώρας κατά του τότε Υπουργού
Παιδείας αείμνηστου Γεράσιμου Αρσένη ο οποίος είχε επιχειρήσει να
μεταρρυθμίσει την ελληνική Παιδεία. Το σύνθημα ήταν «κάτσε καλά
Γεράσιμε» προειδοποιητικού, ασφαλώς, χαρακτήρα που σήμαινε να μην
αλλάξει τίποτα παρά το γεγονός ότι η ανάγκη μεταρρυθμίσεων ήταν αισθητή
και αντιληπτή από όλους. Να ισχύει άραγε το αυτό και στη περίπτωση Ερντογκάν; Το αποτυχημένο
πραξικόπημα να είχε προειδοποιητικό χαρακτήρα για όσα ο Ερντογκάν έχει
ήδη πράξει απομακρύνοντας τη Τουρκία από τη Δύση και όσα του αποδίδονται
ότι προτίθεται να πράξει μετατρέποντας τη Τουρκία σε Προεδρική
Δημοκρατία, στα Οθωμανικά Σουλτανικά πρότυπα;Ο παραπάνω παραλληλισμός είναι οπωσδήποτε παρακινδυνευμένος. Εν μέρει όμως φαίνεται να ισχύει. Οπωσδήποτε όλοι αισθανότανε την ανάγκη να απαλλαγεί η Τουρκική Δημοκρατία από τη κυριαρχία του βαθέος Κεμαλικού κράτους. Πράγμα που ο Ερντογκάν το επέτυχε σε μεγάλο βαθμό, σε λάθος όμως κατεύθυνση. Μετατρέποντας δηλαδή το Κεμαλικό σύστημα -το οποίο, σημειωτέον, δεν ενοχλούσε ιδιαίτερα τούς Δυτικούς,- σε Ερντογκανικό με γεύση νεο-οθωμανισμού.
Το περίεργο είναι ότι στη περίπτωση του αποτυχημένου πραξικοπήματος τούτο εκδηλώθηκε όταν ο Ερντογκάν άρχισε να «κάθεται καλά». Όταν, δηλαδή, αποκατέστησε τις σχέσεις με το Ισραήλ όπως επιθυμούσαν οι δυτικοί και ιδιαίτερα οι ΗΠΑ, με τη Ρωσία ζητώντας συγνώμη από το Πρόεδρο Πούτιν για τη κατάρριψη του ρωσικού πολεμικού αεροσκάφους στη Συρία, χαλάρωσε τις ανομολόγητες σχέσεις της Τουρκίας με το ISIS και χαμήλωσε, επίσης, τους τόνους κατά του Αιγυπτιακού καθεστώτος.
Τα ερωτήματα είναι εύλογα και δημιουργούν πολλές απορίες για τα συμβαίνοντα σήμερα στη γειτονική μας χώρα με εξελίξεις που μπορεί να είναι ραγδαίες και να αλλάξουν από στιγμή σε στιγμή.
Ο Ερντογκάν όπως είχαμε την ευκαιρία να τονίσουμε και σε προηγούμενα άρθρα αφιερωμένα στη Τουρκία, αναμφίβολα είναι ένας χαρισματικός πολιτικός ηγέτης που εξύψωσε τη Τουρκία και το τουρκικό λαό. Μερικές όμως από τις επιλογές του, είχαν αρχίσει να ενοχλούν πολλούς εντός και εκτός Τουρκίας. Δεν ήταν μόνο οι φιλοδοξίες του να καταστήσει τη Τουρκία μεγάλη περιφερειακή Δύναμη με βάση την Νεο-οθωμανική ιδεολογία του πρώην Υπουργού Εξωτερικών και Πρωθυπουργού Μ. Νταβούτογλου. Περισσότερη ανησυχία προκαλούσαν οι κοινωνικές αλλαγές που επέφερε που οδηγούν σε ισλαμοποίηση της Τουρκίας. Η οποία, συνειδητά ή όχι την απομακρύνει από τις δυτικές αξίες και ασφαλώς από τη Κεμαλική παράδοση του κοσμικού κράτους .
Οι επιτυχίες του Ερντογκάν να «δαμάσει» το Κεμαλικό Κράτος, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στο ότι αφύπνισε τα ισλαμικά αισθήματα των πληθυσμών της Ανατολίας αλλά και των μη προνομιούχων τάξεων των μεγάλων αστικών κέντρων. Ήδη είχε επιτύχει να βελτιώσει και το οικονομικό-κοινωνικό τους επίπεδο. Μέσα σε λίγα χρόνια κατόρθωσε να αποκτήσει και ισχυρά ερείσματα στο Στρατό και σε άλλους φορείς που εκφράζουν το δημόσιο βίο. Η αργή αλλά σταθερή ισλαμοποίηση της τουρκικής κοινωνίας δεν ανησυχούσε μόνο τους δυτικούς αλλά και τούς εντός της χώρας. Κυρίως τους δυτικότροπους, όσους συναλλάσσονται με τη Δύση και όσοι προσβλέπανε και εξακολουθούν να προσβλέπουν σε μία ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Ένα μεγάλο μέρος του λαού και όπως αποδείχθηκε και του στρατού, τάχθηκε με τον Ερντογκάν. Πόσο θα διαρκέσει;
Ποιοι είναι και ποίος ή ποίοι κατηύθυναν τους πραξικοπηματίες; Μέχρι στιγμής η ταυτότητά τους παραμένει αδιευκρίνιστη παρά το γεγονός ότι ο Ερντογκάν έδειξε τον αυτοεξόριστο στις ΗΠΑ πολιτικό αντίπαλο του, Γκιουλέν. Τα τελευταία σαράντα χρόνια, έχουν σημειωθεί στη Τουρκία τέσσερα πραξικοπήματα. Όλα έφεραν τη σφραγίδα του συνόλου των στρατιωτικών δυνάμεων. Η τελευταία απόπειρα αποτελεί εξαίρεση. Παράλληλα δηλώνει ότι το βαθύ κράτος, της κεμαλικής παράδοσης, έχει διαβρωθεί.
Στη Δύση καταδικάσθηκε μεν η απόπειρα πραξικοπήματος χωρίς όμως θερμή υποστήριξη προς τον Ερντογκάν. Η Ε.Ενωση για των θεσμικών της οργάνων αλλά και από τα περισσότερα κράτη χωριστά, εστάλη σαφές μήνυμα προς την Άγκυρα ότι με τις αθρόες συλλήψεις, απομακρύνσεις και απολύσεις όπως και τους προπηλακισμούς και άλλα κατασταλτικά μέτρα, απομακρύνεται σε μεγάλο βαθμό η ευρωπαϊκή προοπτική της. Ιδιαίτερα αν επαναφερθεί η θανατική ποινή.
Το πλέγμα των τουρκοδυτικών συμφερόντων είναι ευρύτατο και το μέλλον θα δείξει μέχρι ποίου σημείου θα τύχουν εφαρμογής οι απευθυνόμενες απειλές και συναφή. Η ελληνική κυβέρνηση κινήθηκε στο ίδιο μήκος κύματος με την Ε.Ενωση αλλά σε ηπιότερους, μάλλον, τόνους. Το γεγονός ότι τόσο ο Πρωθυπουργός κ. Αλέξης Τσίπρας όσο και ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Νίκος Κοτζιάς, επικοινώνησαν τηλεφωνικώς με τους Τούρκους ομολόγους τους, δείχνει ότι η Κυβέρνηση επιθυμεί να διατηρήσει ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας με τον Ερντογκάν επί των ημερών του οποίου οι ελληνοτουρκικές σχέσεις χωρίς να σημειώσουν ουσιαστική πρόοδο ωστόσο δεν υπήρξαν σοβαρές εντάσεις.
Αξιοπρόσεκτες αλλά και σιβυλλικές οι δηλώσεις της πρώην ΥΠΕΞ κας Ντόρας Μπακογιάννη η οποία συνέστησε την ανάγκη να ακολουθηθεί, έναντι των γεγονότων στη Τουρκία και από όλα τα κόμματα, εθνική πολιτική.
Τα πράγματα όμως μπορεί να περιπλεχθούν αν η Άγκυρα απαιτήσει και ασκήσει μεγάλες πιέσεις για την έκδοση των οκτώ Αξιωματικών και Υπαξιωματικών οι οποίοι κατέφυγαν με ελικόπτερο στην Αλεξανδρούπολη.Η Ελλάδα, ανεξάρτητα των πιέσεων ή ακόμη και απειλών που ενδέχεται να δεχθεί, πρέπει να εμμείνει στη τήρηση της διεθνούς νομιμότητας σχετικά με τη παροχή ή όχι πολιτικού ασύλου. Σε κάθε περίπτωση να αποφευχθούν εσπευσμένες αποφάσεις ιδιαίτερα στο πνεύμα εξευμενισμού της Άγκυρας. Όπως έλεγε ένας παλιός και καλός Έλληνας Πρέσβης που υπηρέτησε επί σειρά ετών στην Άγκυρα, οι Τούρκοι δεν είναι τόσο ισχυροί όσο νομίζουν ούτε οι Έλληνες τόσο αδύναμοι που να φοβούνται μία αναμέτρηση.
