Τόσο με τη συνέντευξή του στο Al Jazeera όσο και
με τις δηλώσεις του μετά το υπουργικό συμβούλιο προχθές το βράδυ, ο
Ερντογάν δήλωσε ξεκάθαρα ότι επενδύει στον διχασμό της χώρας για να
επισπεύσει την οικοδόμηση ενός προσωποπαγούς καθεστώτος, μια δυναμική
που βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη και πριν εκδηλωθεί το αποτυχημένο
πραξικόπημα. Οποιος δεν είναι μαζί μου είναι εναντίον μου, διαμηνύει
αντιστρέφοντας τη γνωστή ρήση του Λένιν, μια επιλογή που καθιστά την
Τουρκία ασταθή χώρα και μη προβλέψιμο παράγοντα στους ρευστούς και
εύθραυστους συσχετισμούς στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.Ο Ερντογάν δεν αρκείται στον εσωτερικό αυταρχισμό. Προκαλεί τις ΗΠΑ όχι μόνο με την πίεση για έκδοση του Γκιουλέν, αλλά και με την καθημερινή έμμεση πλην σαφή στοχοποίηση της Ουάσιγκτον ως ενορχηστρωτή ενός πραξικοπήματος με κέντρο σχεδιασμού την Πενσιλβάνια και κέντρο επιχειρήσεων τη βάση του Ιντσιρλίκ κοντά στα Αδανα που βρίσκεται ουσιαστικά υπό τον έλεγχο του ΝΑΤΟ και της αμερικανικής αεροπορίας.
Προκαλεί και θα προκαλέσει την ΕΕ με την επαναφορά της θανατικής ποινής με την πεποίθηση ότι η καγκελάριος Μέρκελ και οι άλλοι ηγέτες της ΕΕ είναι έτοιμοι να δεχθούν κάθε προσβολή και ταπείνωση προκειμένου ο ισχυρός άνδρας της Τουρκίας να μην ανοίξει ξανά τη στρόφιγγα των προσφυγικών ροών. Μια διχαστική ατμόσφαιρα που προκαλεί εσωτερική αστάθεια ταυτόχρονα με μια διεθνή και περιφερειακή απομόνωση είναι στοιχείο αυξημένης αβεβαιότητας για την οικονομία της Τουρκίας, η οποία ήδη πληρώνει το κόστος της κατάρρευσης του τουρισμού και τώρα θα πρέπει να αντιμετωπίσει ένα κύμα φυγής των ξένων επενδυτών.
Στις προχθεσινές του δηλώσεις, ο Ερντογάν προσπάθησε να καθησυχάσει τους οπαδούς του με τη διαβεβαίωση ότι η αποφασιστικότητά του και ο λόγος του αρκούν για να εγγυηθούν την ανάκαμψη της οικονομίας. Ο Ερντογάν είναι δημαγωγός και ταυτόχρονα ρεαλιστής, καθώς γνωρίζει ότι η δημοτικότητά του, που αυξάνεται σταθερά σε κάθε εκλογική αναμέτρηση, έχει άμεση σχέση με την απογείωση της ανάπτυξης της χώρας από την αρχή της θητείας του το 2002. Θερίζει επί της ουσίας τη σοδειά που έσπειρε ο Οζάλ την περίοδο 1983-93 με τις ιδιωτικοποιήσεις αλλά και την οδυνηρή δημοσιονομική προσαρμογή στα τέλη της δεκαετίας του '90 από τον Κεμάλ Ντερβίς.
Ο συνδυασμός ενός άκαμπτου προσωποπαγούς καθεστώτος με επικεφαλής πρόεδρο-σουλτάνο που δεν αφήνει περιθώριο για ομαλή εναλλαγή στην εξουσία, σε συνδυασμό με τη δρομολόγηση μιας συνεχούς επιδείνωσης των σχέσεων με τις ΗΠΑ και την ΕΕ, ρίχνουν βαριά σκιά και εγγράφουν σοβαρή υποθήκη στην οικονομία και αποτελούν μαζί ένα εκρηκτικό μείγμα.
kapopoulos@pegasus.gr
