Από την άλλη μεριά, ήταν εξασφαλισμένο το «απυρόβλητο» της Προεδρίας και ουδείς ενδιαφερόταν για την όποια δραστηριότητα του εκάστοτε Προέδρου.
Ο εξαιρετικά κινητικός σημερινός Πρόεδρος παράγει πολιτικό λόγο, τοποθετείται εντός του πλαισίου της ελληνικής πραγματικότητας και ενοχλεί! Ενοχλεί διότι πράττει ως μη είθισται; Ή πιο πολύ διότι αυτά που λέει δεν βολεύουν; Ή πάλι μήπως όσοι ενοχλούνται είναι απλώς μη συμπαθούντες του προσώπου από την εποχή που ήταν ενεργός πολιτικός στις τάξεις της Ν.Δ.; Σε κάθε περίπτωση, και ο ίδιος ο Πρόεδρος θα αναμένει κριτική εφόσον έχει επιλέξει να μην είναι «απλώς» πρόεδρος.
Είναι όμως προφανές ότι η άσκηση κριτικής έναντι οιουδήποτε προϋποθέτει πρώτα απ’ όλα γνώση των λεγομένων του. Πρόσφατο παράδειγμα η συζήτηση που άνοιξε με την ομιλία του κ. Παυλόπουλου, όταν από το Αργος ερμήνευσε τη ρήση του Πρωταγόρα: «Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος, των μεν όντων ως έστιν, των δε ουκ όντων ως ουκ έστιν».
Η αναφορά του στο νόμισμα προκάλεσε την μήνιν και υπήρξαν μάλιστα πολιτικοί οι οποίοι έσπευσαν όχι μόνο να επικρίνουν αυτά καθεαυτά τα λόγια, αλλά να υποδείξουν ότι ο Πρόεδρος είναι άσχετος περί τα οικονομικά και εν ολίγοις δεν ξέρει τι λέει, αφού και εκείνος είναι υπεύθυνος για την οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2008-2009!
Αρχικά ας δούμε πώς μεταφράζεται η ρήση του αρχαίου μας σοφιστή: Χρησιμοποίησα τη μετάφραση του κλασικού Γερμανού φιλολόγου Wilhelm Nestle (Στουτγκάρδη 1865-1959) όπως την αναγράφει στο βιβλίο του «Από το μύθο στο λόγο» (εκδόσεις Γνώση). Κλειδί για την ορθή μετάφραση του κειμένου είναι η λέξη «χρημάτων» και πώς αυτή νοηματοδοτείται.
Τα χρήματα στη φράση του Πρωταγόρα, σύμφωνα με τον Nestle, δεν σημαίνουν τις νομισματικές αξίες, αλλά, γενικά, τις ποιότητες, τις πεποιθήσεις, τις αρχές, την εσωτερική συγκρότηση με άλλα λόγια, και την ικανότητα κάθε ανθρώπου να αντιλαμβάνεται με ίδιον τρόπο ό,τι κατά τα λοιπά είναι κοινό για όλους τους ανθρώπους.
Η ρήση, λοιπόν, θα μπορούσε να μεταφραστεί ως εξής: «Ο άνθρωπος είναι το μέτρο όλων των αξιών (ποιοτήτων, πραγμάτων), αυτών που υπάρχουν, για το ότι υπάρχουν, και αυτών που δεν υπάρχουν, για το ότι δεν υπάρχουν».
Σύμφωνα με τον Πρωταγόρα, καμία αξία, κανένα πράγμα δεν έχει νόημα χωρίς τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος είναι που προσδίδει υπόσταση σε αυτά και ο Nestle εξηγεί πως ο Πρωταγόρας προτιμά τη λέξη «χρημάτων» επειδή ακριβώς κάθε τι αποκτά αξία όταν χρησιμοποιείται από κάποιον (ώ χρήται τις).
Υπό την έννοια αυτήν, ισχύει ακριβώς το ίδιο και για το νόμισμα, ανεξαρτήτως της ονομασίας του. Κοντολογίς, το ευρώ, η δραχμή ή το δολάριο δεν έχουν κάποια αυταξία, αλλά λαμβάνουν την αξία που ο ίδιος ο άνθρωπος τους αποδίδει όταν τα χρησιμοποιεί, όταν αποφασίζει ο ίδιος για τη χρησιμότητά τους. Κάπως έτσι δεν συναποφασίσαμε, τα κράτη, να εισέλθουμε στη ζώνη του ευρώ; Δεν νομίζω πως ήταν αισθητικοί οι λόγοι, ούτε προϊόν πίεσης των απανταχού συλλεκτών νομισμάτων που ήθελαν ένα καινούργιο νόμισμα για τη συλλογή τους.
Εξάλλου η θέση του ανθρώπου στο κέντρο της ζωής είναι και η ουσία της φιλελεύθερης ιδεολογίας την οποία πολλοί ευαγγελίζονται αλλά ολίγοι κατανοούν και ακόμα λιγότεροι είναι διατεθειμένοι να εφαρμόσουν.
Ισως αυτό να προσπάθησε να εξηγήσει ο κ. Προκόπης Παυλόπουλος από το Αργος, για να εισπράξει τα «επίχειρα» των κριτών του.
Ακόμη όμως κι αν δεν κατόρθωσε το επιδιωκόμενο, δηλαδή να στρέψει το ενδιαφέρον στην ουσία, που είναι ο άνθρωπος και τα προβλήματά του, καμία αξία δεν κινδυνεύει να χαθεί αν συνεχίζει να είναι χρήσιμη. Οι γέφυρες, οι δρόμοι και τα αεροδρόμια συντηρούνται όταν χρησιμοποιούνται. Ειδάλλως καταντούν ετοιμόρροπα κουφάρια σαν τα πολλά, δήθεν νεοκλασικά που διάσπαρτα «κοσμούν» την Αθήνα επειδή κάποιοι θεώρησαν ότι δεν πρέπει να γκρεμιστούν ως... χρήσιμα!
Εκείνο βέβαια που σίγουρα καταφέρνει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι να προκαλεί το ενδιαφέρον και να ανοίγει τη συζήτηση χρησιμοποιώντας λόγο που μέχρι σήμερα σπάνια βρίσκει απήχηση στην εποχή της τεχνοκρατίας. Και αυτό είναι σίγουρα χρήσιμο.
ΥΓ. Ο Πρωταγόρας ζητούσε υψηλές αμοιβές για να διδάσκει τα τέκνα των πλούσιων οικογενειών των Αθηνών. Προφανώς, οι οικογένειες αυτές γνώριζαν από οικονομικά...
* ειδικός εμπειρογνώμονας στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Δημοσίου Δικαίου. Διετέλεσε γενικός γραμματέας στα υπουργεία Εσωτερικών, Δημόσιας Τάξης και Ανάπτυξης
