Της Λαλέλας Χρυσανθοπούλου-Στις
24 Νοεμβρίου, εκτός από το να καταρρίψει ένα ρωσικό πολεμικό τζετ
οδηγώντας «στο κόκκινο» το θερμόμετρο της γεωπολιτικής έντασης στη Μέση
Ανατολή, η Τουρκία απέκτησε και νέα κυβέρνηση, γεγονός που πέρασε
αναπόφευκτα «στα ψιλά». Οι αναλυτές πέρασαν «από ψιλό κόσκινο» τη
σύνθεση του νέου υπουργικού συμβουλίου, εκφράζοντας έντονο προβληματισμό
για διορισμούς όπως αυτόν του γαμπρού του «Σουλτάνου» Ταγίπ Ερντογάν,
Μπεράτ Αλμπαϊράκ, στη θέση του υπουργού Ενέργειας, που θα «τρέξει»
επενδύσεις ύψους 125 δισ. δολαρίων έως το 2023 στον κλάδο. Από την άλλη,
θετικά αξιολογήθηκε η αναβάθμιση του υπουργού Οικονομίας Μεχμέτ Σιμσέκ,
στη θέση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης, με εποπτικό-συντονιστικό ρόλο
σε όλα τα οικονομικά υπουργεία.Κρίσιμη συγκυρία
Ο διορισμός του Σιμσέκ που αποτελεί προσωπική επιλογή του πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου έρχεται σε μια κρίσιμη συγκυρία, καθώς οι προοπτικές της οικονομίας της Τουρκίας σκιάζονται από την αυξημένη γεωπολιτική αβεβαιότητα στην περιοχή που έχει ήδη επηρεάσει αρνητικά τόσο τις εξαγωγές της χώρας (μειώθηκαν κατά 8,6% στα 120 δισ. δολ. την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου) όσο και τον τουρισμό, τα έσοδα από τον οποίο μειώθηκαν κατά 4,4% (στα 12,3 δισ. δολ.) το γ' τρίμηνο του έτους. Και όλα αυτά πριν καν τεθει σε ισχύ το ρωσικό εμπορικό και επενδυτικό εμπάργκο, που απειλεί να μεγεθύνει τις παρενέργειες. Αν στο τοξικό αυτό κοκτέιλ προστεθούν και οι δυνητικές επιπτώσεις της επικείμενης αύξησης των αμερικανικών επιτοκίων που μπορούν να πυροδοτήσουν νέο γύρο φυγής κεφαλαίων από την Τουρκία, που -όπως επισήμανε πρόσφατα η Moody's- «παραμένει εξαιρετικά ευάλωτη στις ευμετάβλητες κεφαλαιακές ροές εξαιτίας της μεγάλης εξάρτησής της από το συνάλλαγμα, την επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης, τον υψηλό πληθωρισμό και το εκρηκτικό πολιτικό σκηνικό της χώρας», τότε καθίσταται προφανές ότι το έργο του κ. Σιμσέκ είναι εξαιρετικά δύσκολο.
Πυγμή
Ο Σιμσέκ, πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος της UBS και της Merrill Lynch γίνεται «τσάρος» της οικονομίας διαδεχόμενος τον Αλί Μπαμπατζάν, τον αρχιτέκτονα της οικονομικής πολιτικής από τότε που το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν ανήλθε για πρώτη φορά στην εξουσία το 2002. Τόσο ο Μπαμπατζάν όσο και ο Σιμσέκ χαίρουν μεγάλης εκτίμησης από τους ξένους επενδυτές και τον επιχειρηματικό κόσμο της γειτονικής χώρας, που ελπίζουν ότι ο Σιμσέκ θα επιδείξει την ίδια πολιτική πυγμή που επέδειξε ο προκάτοχός του, ο οποίος σε πολλές περιπτώσεις λειτούργησε ως ανάχωμα για την ανορθόδοξη νομισματική και οικονομική πολιτική που επιδίωξε να εφαρμόσει ο Ερντογάν, τα «Erdoganomics» όπως την βάφτισε ο αρθρογράφος του Bloomberg Μαρκ Τσάμπιον. Στο επίκεντρο των Erdoganomics βρίσκεται η πεποίθηση του Τούρκου προέδρου ότι τα υψηλά επιτόκια προκαλούν πληθωρισμό (ενώ η κλασική οικονομική θεωρία και τα εμπειρικά στοιχεία δείχνουν το αντίθετο) και ότι ούτως ή άλλως δεν συνάδουν με το Ισλάμ (η Σαρία απαγορεύει την είσπραξη τόκων). Ο Ερντογάν κατηγόρησε όσους δεν διαφωνούν ότι είναι μέρος συνωμοσίας που απεργάζεται το «λόμπι των υψηλών επιτοκίων». Ούτε ο Μπαμπατζάν, ούτε ο Σιμσέκ συμμερίζονται τις απόψεις αυτές και ύψωσαν «ασπίδα προστασίας» στον διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας Ερντέμ Μπατσί, ο οποίος αντιστάθηκε εν πολλοίς στις πιέσεις για μείωση επιτοκίων, σε μια περίοδο που ο πληθωρισμός «έτρεχε» και η τουρκική λίρα δεχόταν ισχυρότατες πιέσεις.
Προκλήσεις
Η θητεία του Μπατσί (παιδικού φίλου και στενού συνεργάτη του Μπαμπατζάν) εκπνέει τον Απρίλιο και ένα απο τα πρώτα τεστ του Σιμσέκ θα είναι να εξασφαλίσει την ανανέωση της θητείας του ή τουλάχιστον να διασφαλίσει ότι ο διάδοχός του θα υπερασπιστεί την ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας και δεν θα υποκύψει στις πιέσεις του Ερντογάν. Οι επενδυτές περιμένουν επίσης από τον Σιμσέκ να αναβιώσει το εγκαταλελειμμένο πρόγραμμα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που μπορεί να ενισχύσει τις αναπτυξιακές προοπτικές της Τουρκίας, να τονώσει τις εξαγωγές και τις επενδύσεις και να ενθαρρύνει τη στροφή από την κατανάλωση με δανεικά, στην παραγωγή προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Ασκηση ισορροπίας
«Ο Σιμσέκ είναι τώρα το σημείο αναφοράς για τις μεταρρυθμίσεις. Για να δούμε εάν έχει το πολιτικό κεφάλαιο για να τις προωθήσει», σχολιάζει ο αναλυτής της Nomura Τίμοθι Ας, αναφέροντας ως κύριες προκλήσεις την ανάγκη να μπει φρένο στους ταχείς ρυθμούς αύξησης του εργατικού κόστους και να εφαρμοστούν μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, με στόχο την ενίσχυση της παραγωγικότητας και τη στήριξη του βιομηχανικού κλάδου.Προτεραιότητες που δεν συνάδουν με τις προεκλογικές δεσμεύσεις του Ερντογάν για αύξηση του κατώτερου μισθού κατά 30% και για παροχή επιδομάτων στους αγρότες, που αποτελούν την εκλογική βάση του ΑΚP.O Σιμσέκ καλείται να βαδίσει μεταξύ της μεταρρυθμιστικής ατζέντας που επιδιώκουν οι ξένοι επενδυτές και ο επιχειρηματικός κόσμος της χώρας (μεγάλο μέρος του οποίου δεν έχει τις καλύτερες των σχέσεων με τον πρόεδρο) και των φιλολαϊκών πολιτικών που προωθεί ο Ερντογάν. Το μέλλον της τουρκικής οικονομίας μακροπρόθεσμα θα εξαρτηθεί εν πολλοίς από το εάν θα επιτύχει σε αυτή την επικίνδυνη άσκηση ισορροπίας.
Who is who
Από τα χαμηλά στα ψηλά
Ο Μεχμέτ Σιμσέκ γεννήθηκε το 1967 σε ένα μικρό χωριό της επαρχίας Μπατμάν στην Νοτιοανατολική Τουρκία. Ηταν το μικρότερο από τα εννέα παιδιά μιας φτωχής οικογένειας με κουρδικές ρίζες και μεγάλωσε χωρίς να έχει πρόσβαση σε βασικά αγαθά, όπως τρεχούμενο νερό, ηλεκτρικό ρεύμα και σχολείο στο χωριό του. Τελείωσε το σχολείο στο Μπατμάν και κέρδισε υποτροφία για το Πανεπιστήμιο της Αγκυρας, όπου σπούδασε Οικονομικά και Πολιτικές Επιστήμες. Με κρατική υποτροφία ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές σε Χρηματοοικονομικά και Επενδύσεις στο Πανεπιστήμιο του Εξετερ. Επέστρεψε στην Τουρκία και εργάστηκε για τέσσερα χρόνια (1993-1997) ως οικονομικός ερευνητής στην πρεσβεία των ΗΠΑ. Στη συνέχεια μεταπήδησε στον ιδιωτικό τομέα και εργάστηκε για ένα χρόνο στην UBS στη Νέα Υόρκη προτού επιστρέψει πάλι στην Κωνσταντινούπολη, ως οικονομολόγος της χρηματιστηριακής Deutsche Bender (1998-2000). Επόμενος σταθμός της καριέρας του ήταν το Λονδίνο και η Merrill Lynch (2000-2007), όπου έφτασε έως τη θέση του επικεφαλής στρατηγικής για τις αναδυόμενες οικονομίες Ευρώπης και Ασίας. Το 2007 τον κάλεσαν οι «σειρήνες» της πολιτικής και επέστρεψε στη γενέτειρά του, όπου εξελέγη βουλευτής στις εκλογές του 2007. Διορίστηκε υπουργός Επικρατείας λίγους μήνες αργότερα και υπουργός Οικονομικών το 2009 προτού προαχθεί σε αντπρόεδρο της κυβέρνησης και επικεφαλής του οικονομικού επιτελείου την περασμένη εβδομάδα. Ομιλεί άπταιστα αγγλικά και κουρδικά, είναι έγγαμος και πατέρας δίδυμων κοριτσιών.
- Erdoganomics
Στο επίκεντρο των Erdoganomics, δηλαδή των ανορθόδοξων θεωριών νομισματικής και οικονομικής πολιτικής του Ερντογάν βρίσκεται η πεποίθηση του «Σουλτάνου» ότι τα υψηλά επιτόκια προκαλούν πληθωρισμό (ενώ η οικονομική θεωρία και τα εμπειρικά στοιχεία δείχνουν το αντίθετο) και ότι ούτως ή άλλως δεν συνάδουν με το Ισλάμ, αφού η Σαρία απαγορεύει την είσπραξη τόκων - Μεταρρυθμιστικά διαπιστευτήρια
Ο Σιμσέκ είναι τώρα το σημείο αναφοράς για τις μεταρρυθμίσεις- «για να δούμε εάν έχει το πολιτικό κεφάλαιο για να τις προωθήσει», σχολιάζει ο αναλυτής της Nomura Τίμοθι Ας, αναφέροντας ως κύριες προκλήσεις την ανάγκη να μπει «φρένο» στους ταχείς ρυθμούς αύξησης του εργατικού κόστους και να στηριχθούν οι κλάδοι που παράγουν προϊόντα ψηλής προστιθέμενης αξίας - ΗΜΕΡΗΣΙΑ
