Οι τουρκικές εκλογές τελείωσαν με καθαρή νίκη των νεοϊσλαμιστών αλλά
και είσοδο του HDP στην τουρκική εθνοσυνέλευση. Διάφοροι αναλυτές
επιδίωξαν να αναλύσουν τα αίτια για τη νέα εκλογική νίκη του AKP
συνδέοντάς τη με τη γοητευτική - λαϊκιστική προσωπικότητα του Ρ. Τ.
Ερντογάν, κάποιοι έσπευσαν να συνδέσουν τις τρομοκρατικές επιθέσεις στην
Αγκυρα με τη λεηλάτηση των ψήφων του ακροδεξιού MHP από τους
νεοϊσλαμιστές, κάποιοι υποστήριξαν ότι το ΑΚΡ στην ουσία ανταγωνίζεται
τον κανέναν, αφού οι κεμαλιστές δείχνουν ότι όχι μόνο δεν μπορούν να
ξεφύγουν από το τέλμα που δεκαετίες διακυβέρνησης και σκανδάλων
συσσώρευσαν στο κόμμα, αλλά και δεν έχουν μια στιβαρή ηγεσία να
«κοιτάξει στα μάτια» τον Τούρκο πρόεδρο αλλά και τον Τούρκο πρωθυπουργό.
Η δική μου ανάλυση πηγαίνει ένα βήμα πιο πίσω. Αν αναλύσουμε τα ειδικά χαρακτηριστικά του πυρήνα των ψηφοφόρων του AKP, θα δούμε ότι είναι οι μικροαστοί της Τουρκίας, βαθιά συντηρητικοί, με έντονο το θρησκευτικό συναίσθημα. Η πλειοψηφία αυτών δεν μιλά καμιά ξένη γλώσσα, διαβάζει τις φιλοκυβερνητικές εφημερίδες «Yeni Safak», «Sabah» ή τη «Star» και βλέπει ειδήσεις από τα φιλοκυβερνητικά κανάλια Kanal 7 και 24. Είναι ψηφοφόροι με πολιτικό ιδρυματισμό που επιλέγουν το AKP όχι εξαιτίας των πολιτικών που αυτό εφαρμόζει αλλά γιατί η θρησκευτικότητά τους βρίσκει διέξοδο μέσα κι από τη συγκεκριμένη πολιτική επιλογή. Μια βόλτα κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου από τις μικροαστικές γειτονιές της Κων/πολης ή τις πόλεις της Ανατολίας, τα εκλογικά κάστρα των νεοϊσλαμιστών, θα διαπίστωνε ότι η ανάδειξη των θέσεων του κυβερνώντος κόμματος γινόταν μέσα ή πέριξ των τζαμιών και των ιεροδιδασκαλείων, που άνοιξαν με πρωτοβουλία του σημερινού προέδρου πριν από σχεδόν μία δεκαετία.
Η ψήφος προς το AKP δεν είναι πολιτική αλλά θρησκευτικοπολιτική, συνδυάζοντας τον δογματισμό της πίστης με το λούμπεν του φανατισμού των μικροαστικών τουρκικών τάξεων. Ο συνδυασμός που προκύπτει και για δεκαετίες συμπιεζόταν από τις θεσμικές απαγορεύσεις του κεμαλικού κατεστημένου είναι ουσιαστικά συνταγή εκλογικού θριάμβου. Ενας θρίαμβος όμως που κι αυτός έχει τους ποιοτικούς του περιορισμούς, αφού ο Ερντογάν δεν έχει τον αριθμό των βουλευτών που θα του δώσει τη δυνατότητα να αναλάβει ολοκληρωτικά τη διακυβέρνηση του κράτους.
Ποιο το αύριο της Τουρκίας μέσα από το συγκεκριμένο αποτέλεσμα; Η πολιτική σταθερότητα δεν επήλθε, ενώ από την άλλη η πολιτική κουλτούρα που αναπτύσσεται στο εσωτερικό της Τουρκίας με κλείσιμο εφημερίδων και διώξεις δημοσιογράφων αποτελεί τα προεόρτια μιας ευρύτερης ανωμαλίας, που μπορεί να λάβει το βάφτισμα της «συνταγματικής αναθεώρησης». Κι όλα αυτά, ενώ η Τουρκία επιθυμεί να μεταμορφωθεί σε πυρηνική δύναμη.
Σπύρος Λίτσας
* Αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Η δική μου ανάλυση πηγαίνει ένα βήμα πιο πίσω. Αν αναλύσουμε τα ειδικά χαρακτηριστικά του πυρήνα των ψηφοφόρων του AKP, θα δούμε ότι είναι οι μικροαστοί της Τουρκίας, βαθιά συντηρητικοί, με έντονο το θρησκευτικό συναίσθημα. Η πλειοψηφία αυτών δεν μιλά καμιά ξένη γλώσσα, διαβάζει τις φιλοκυβερνητικές εφημερίδες «Yeni Safak», «Sabah» ή τη «Star» και βλέπει ειδήσεις από τα φιλοκυβερνητικά κανάλια Kanal 7 και 24. Είναι ψηφοφόροι με πολιτικό ιδρυματισμό που επιλέγουν το AKP όχι εξαιτίας των πολιτικών που αυτό εφαρμόζει αλλά γιατί η θρησκευτικότητά τους βρίσκει διέξοδο μέσα κι από τη συγκεκριμένη πολιτική επιλογή. Μια βόλτα κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου από τις μικροαστικές γειτονιές της Κων/πολης ή τις πόλεις της Ανατολίας, τα εκλογικά κάστρα των νεοϊσλαμιστών, θα διαπίστωνε ότι η ανάδειξη των θέσεων του κυβερνώντος κόμματος γινόταν μέσα ή πέριξ των τζαμιών και των ιεροδιδασκαλείων, που άνοιξαν με πρωτοβουλία του σημερινού προέδρου πριν από σχεδόν μία δεκαετία.
Η ψήφος προς το AKP δεν είναι πολιτική αλλά θρησκευτικοπολιτική, συνδυάζοντας τον δογματισμό της πίστης με το λούμπεν του φανατισμού των μικροαστικών τουρκικών τάξεων. Ο συνδυασμός που προκύπτει και για δεκαετίες συμπιεζόταν από τις θεσμικές απαγορεύσεις του κεμαλικού κατεστημένου είναι ουσιαστικά συνταγή εκλογικού θριάμβου. Ενας θρίαμβος όμως που κι αυτός έχει τους ποιοτικούς του περιορισμούς, αφού ο Ερντογάν δεν έχει τον αριθμό των βουλευτών που θα του δώσει τη δυνατότητα να αναλάβει ολοκληρωτικά τη διακυβέρνηση του κράτους.
Ποιο το αύριο της Τουρκίας μέσα από το συγκεκριμένο αποτέλεσμα; Η πολιτική σταθερότητα δεν επήλθε, ενώ από την άλλη η πολιτική κουλτούρα που αναπτύσσεται στο εσωτερικό της Τουρκίας με κλείσιμο εφημερίδων και διώξεις δημοσιογράφων αποτελεί τα προεόρτια μιας ευρύτερης ανωμαλίας, που μπορεί να λάβει το βάφτισμα της «συνταγματικής αναθεώρησης». Κι όλα αυτά, ενώ η Τουρκία επιθυμεί να μεταμορφωθεί σε πυρηνική δύναμη.
Σπύρος Λίτσας
* Αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας
